Hollands Maandblad. Jaargang 1972 (290-301)

[p. 17]

Vogelmishandeling
J. Pen

Mevrouw Ehrenfest heeft aan J. Pen gevraagd commentaar te geven op ‘De ooievaarregeling’.

Beste Galenka,

Je vraagt me je ooievaar publiekelijk ‘af te rossen’ - een uiterst onaangename taak, want het ‘spaar de vogels’ zit me diep en het door jou uitgebroede exemplaar is erg sympathiek. Maar wij discussiëren nu al jarenlang in de huiskamer over deze ooievaarregeling en in weerwil van mijn argumenten meen je dat je gelijk hebt - nu, dan mogen anderen die argumenten ook wel kennen om zich een mening te vormen.

Jij wilt het levensonderhoud van kinderen door de staat laten betalen, en de moederverzorgster een behoorlijk salaris betalen, eveneens via de schatkist. Vooral het laatste heeft een voortreffelijke kant: zo wordt tot uitdrukking gebracht dat het verzorgende moederschap een van de mooiste en meest essentiële funkties is die er in de maatschappij bestaan; en de moeder wordt voorts onafhankelijk gemaakt van allerlei mannen, die immers niet altijd het beste met haar voor hebben. Terecht wil je het honorarium niet te laag stellen - ergens in het midden, zeg je, en dat lijkt op het eerste gezicht bescheiden.

Mijn voornaamste bezwaren zijn gericht tegen het moederschapssalaris; de kindertoelage maakt het erger, maar dat is secundair.

Eerste bezwaar: de inkomensoverheveling is formidabel, en daardoor ondraaglijk; zulks uiteraard gezien tegen de achtergrond van de thans reeds bestaande inkomensoverdrachten. Zou je bijvoorbeeld alle sociale verzekeringen behalve deze ene willen afschaffen dan kan deze speciale overdracht misschien wél gerealiseerd worden, maar daar verdenk ik je niet van.

Ter toelichting: we krijgen in Nederland naar mijn schatting zo'n twee miljoen vrouwen die voor de ooievaaruitkering in aanmerking komen (Het hangt er natuurlijk van af waar je de leeftijdsgrenzen van de kinderen trekt, en het getal kan dus wel wat lager uitvallen. Het hangt er ook van af, zie hieronder, hoeveel ongetrouwde vrouwen onder deze regeling een kind zullen willen hebben). Stel dat we deze moeders het loon van een onderwijzeres geven - dan komen we (inclusief zekere sociale lasten - want moeten de moeders ook geen ziekteverzekering e.d. hebben?) al gauw op een 20.000 gulden per jaar. Als ik je uitdrukking ‘een honorarium ergens midden in de schaal’ strikt interpreteer als een rekenkundig gemiddelde (de wiskundige precisie van je naaste bloedverwanten heeft je hier even in de steek gelaten; met het midden kan immers nog van alles worden bedoeld) komen we nog hoger uit dan die 20.000 gulden. Dat brengt ons op een totale inkomensoverdracht van veertig miljard gulden, alleen al aan de moeders. Daar komt nog wat bij voor de kinderen, maar laat ik dat nu maar even laten wegvallen tegen de besparingen uit de afgeschafte kinderbijslag- en kinderaftrekregeling, en de afgeschafte sociale bijstand voor de moeilijke gevallen.

Deze 40 miljard gulden moet worden geheven van de inkomenstrekkers, die thans reeds een bedrag aan belastingen opbrengen dat in dezelfde orde van grootte ligt. Door home-making tot een respektabel, goed betaald beroep te maken hebben we dus een verdubbeling nodig van alle bestaande belastingen! Dat is reeds op het eerste gezicht een volstrekt onduldbare ingreep - onduldbaar in de zin, dat de belastingbetalers het niet zullen nemen. En op het tweede gezicht is het nog erger, want deze belastingbetalers betalen naast die 40 miljard ook nog eens een bedrag van een dikke 20 miljard aan sociale premies. Boven op deze torenhoge inkomensoverheveling komt jouw loodzware ooievaar, en de hele toren zakt in.

Tweede bezwaar: wij moeten de overbevolking bestrijden, in de wereld en in Nederland.

[p. 18]

Jouw plan werkt klaarblijkelijk in de verkeerde richting. Denk je eens in in de positie van een achttienjarig meisje, dat voor de keus staat: in de fabriek gaan werken voor, wat is het, in elk geval minder dan tienduizend gulden, en een kind krijgen voor het dubbele. De keus is niet moeilijk, en het geboortecijfer dat net wat aan het zakken is gaat weer lekker omhoog. Je kunt dit bezwaar nauwelijks ondervangen door het uitkeringsbedrag te verlagen, want zelfs al zou je het moeder-salaris op het minimumloon fixeren dan nog wordt zo'n meisje sterk getemperd. Ze wil graag een kind, en een man, en ze kan allebei in één slag krijgen - de man kan zelfs bij haar in dienst komen, en er zelf met de linkerhand nog wat bij verdienen.

Ik kan nog wel meer bezwaren construeren, die uit de twee bovengenoemde voortvloeien. Bijvoorbeeld dat je plan een kolossale inflatie oproept: de vraag naar goederen en diensten neemt toe door de inkomensoverdrachten en de begrotingstekorten, en het aanbod van goederen en diensten neemt af doordat er een groep van beroeps-vaders zal ontstaan die niet meer op kantoor of in de fabriek willen zitten, en liever eten koken en het huishouden doen. Want dat laatste zit er dik in. Je hebt me eens gezegd dat de financiële operatie toch eigenlijk weinig uitmaakt omdat het geld alleen langs een ander circuit stroomt - jawel, maar zo'n verandering van circuit laat de mensen niet onverschillig. De werkers in de traditionele produktie zullen iets van 80 procent van hun salaris of hun winst moeten afstaan, ter financiering van de oude belastingen, de oude sociale voorzieningen en het ooievaarplan. Dat maakt die mensen niet alleen kwaad, maar bovendien stoppen ze met werken, en zoeken liever een vrouw die bereid is een kind te krijgen.

Ik geloof dus, dat de maatschappij niet bereid is deze inkomensoverdracht op te brengen. Je kunt daaruit de conclusie trekken dat de maatschappij niet bereid is, de belangrijkste funktie die er bestaat, namelijk het voortbrengen en opvoeden van kinderen, te honoreren. Ja, dat is zo. Het is een wantoestand, een van de vele.

Hartelijke groeten!

Jan