Hollands Maandblad. Jaargang 1972 (290-301)

[p. 14]

Brief aan een beginnend dichter
Clara Pauli

Even een kort bericht aan jou, vriend, die gedichten schrijft en op het punt staat ze te publiceren, dat wil zeggen in te zenden. Geef je een ogenblik rekenschap van de situatie: de Nederlandse literatuur in een crisis en knappe doktoren met bezorgde gezichten rond haar ziekbed, terwijl zich buiten een bizar en radeloos boekenbal voltrekt. Temidden van dit alles: jij. Alleen, geen handigheid en geen relaties noch het minste idee hoe men moet schrijven om bij tijdschriftredacteuren, uitgevers en publiek in de gunst te komen en te blijven. Ik bedoel, dat het je moeilijk zal vallen iets gepubliceerd te krijgen.

Maar je wijst alle bekommernissen van de hand, je gelooft er niets van dat de kansen voor een jong dichter in ons land gering zouden zijn - mits natuurlijk zijn werk van goed gehalte is en wat dat betreft durf je de toets van de kritiek doorstaan. Ga dan je gang maar en zie.

Op een ochtend in september bezorg je een selectie uit je werk bij het literaire maandblad Een, waarna je door een lauwe motregen naar huis terugwandelt met het gewichtige gevoel van iemand van wie binnenkort gedichten zullen verschijnen in dit vooraanstaande tijdschrift.

Er gebeurt nu iets merkwaardigs, er gebeurt niets. Je enveloppe is terechtgekomen op een hoge stapel soortgelijke inzendingen en zal daar blijven liggen tot een toevallige greep in de stapel het werk weer bij je terugbrengt - en het is ook heel goed mogelijk, dat je er nooit meer iets van hoort. Maar elke dag als de schreden van de postbode naderen, begint je hart sneller te kloppen - de voetstappen verwijderen zich weer - op je deurmat ligt niets of niets van belang en als er op die manier maanden zijn verlopen, voel je je zeer bedrukt, want hoe snel zou men immers hebben gereageerd in geval van veelbelovendheid!

Hierna stuur je je verzen naar tijdschrift Twee. Geruime tijd later komen ze terug met de mededeling, dat ze minder geschikt zijn gebleken voor publicatie (hoewel niemand ze heeft gelezen).

Bij tijdschrift Drie wordt elk werk gelezen, dat binnenkomt, zo ook het jouwe. ‘Wat vind je ervan? vraagt een redacteur aan zijn collega. - ‘Heel goed,’ zegt deze, ‘hij brengt heel geserreerd zijn gevoelens tot uiting.....’ - ‘Wat gevoelens zijn bepalen wij’ - en je ontvangt je gedichten retour omdat ze minder geschikt zijn voor publicatie.

Tijdschrift Vier vindt je verzen slecht, hetgeen geen bezwaar zou zijn als er maar iemand was geweest die je had aanbevolen.

Je raakt in contact met een groep jongelui, die het aardige kleine tijdschrift Vijf uitgeven als een tegenwicht tegen de establishmentmentaliteit van de literaire kliek. Zij nemen al je gedichten aan, maar publiceren ze nooit, noch laten ze ooit meer iets van zich horen.

Zo gaat het door. Jaren verlopen. Soms keert je werk als een boemerang bij je terug, soms sluit er zich een diepe vreemde stilte omheen.

En toch, hoe minder je voet aan de grond krijgt, hoe meer je schrijft, hoe beter je schrijft zelfs. Je hebt nu drie dichtbundels en een verzameling korte verhalen bijeen.

Op zekere dag schuif je het manuscript van de bundel verhalen in een enveloppe en je levert het af bij de uitgeversmaatschappij Bodoni; hierna wacht je, bedroefder en wijzer als je inmiddels geworden bent, met geduld de verdere loop der dingen af. Pas als je na vijf jaar taal noch teken van Bodoni hebt vernomen, schrijf je een kort vriendelijk briefje. Prompt komt hierop een gedrukte mededeling, ondertekend door ene mijnheer A. Riegevegge, dat je manuscript in behandeling is en dat je er zo spoedig mogelijk

[p. 15]

nader van zult horen. Dit bericht doet je tobbend hart opspringen van vreugde: het boek is in elk geval niet afgekeurd. Met nieuwe moed bezield wacht je nog een jaar of vijf. Dan wordt het tijd weer eens poolshoogte te nemen.

In de late namiddag van een dag in het voorjaar bel je naar de uitgeverij, maar de telefoon wordt niet aangenomen. Je blik valt op de kalender: het is 30 april. Het komt je voor, dat de zaak gesloten is wegens koninginnedag. Hiermee is een nieuw element toegevoegd aan je relatie tot je uitgevers: je moet de data, waarop je hen benadert, goed kiezen.

De volgende dag is het 1 mei: gesteld, dat mijnheer Riegevegge het socialisme aanhangt, dan zou het ontactisch zijn hem vandaag te bellen. Op 4 mei geeft het geen pas over je manuscript te meieren, op 5 mei verkeert iedereen in feestroes. Enkele dagen later is het Hemelvaartsdag, daarna bereiden alle mensen zich voor op het Pinkster-week-end en kort na Pinksteren naderen de zomer-vacanties. Je ziet geen uitkomst vóór september, maar blijken zal, dat juist dan de heer Riegevegge op een spaans eiland een welverdiende rust geniet. Je eerste telefoontje valt nu half oktober, maar brengt je niet dichter bij je doel, want de heer Riegevegge bevindt zich op de Buchmesse te Frankfort. Eind november pak je de hoorn op, maar je legt het ding schielijk weer neer: de week vóór Sinterklaas!

De rommelige periode tussen Sinterklaas en Kerst sla je over, tussen Kerst en Nieuwjaar is de firma gesloten. Als je op 8 januari belt, is de heer Riegevegge een weekje naar de wintersport. Welgemutst begeef je je eind januari naar de telefoon, maar in je zelfzucht heb je over het hoofd gezien, dat er een griep-epidemie aan de gang is en verschrikt put je je uit in excuses als je verneemt, dat mijnheer Riegevegge te bed ligt. Maar nu lacht het geluk je tegen. Want de eerste tijd na zijn herstel blijft de heer Riegevegge nog hele dagen op zijn kantoor en zo wordt hij een gemakkelijke prooi voor je. ‘Ja hoojch,’ roept de telefoniste innig met haar stemmetje van bruid uit een hoorspel, ja hoojch, ik verbind u doojch. Enkele seconden van hevige spanning volgen, nu je zo dadelijk het oordeel over je geesteskind zult vernemen - dan komt Riegevegge.

‘Ik zweer u, dat ik niets weet van deze zaak’, roept hij uit. ‘Ik herinner mij niet uw naam of de titel van het boek hier ooit gezien te hebben. U begrijpt, we krijgen zo véél toegezonden’.

Dan verneemt hij, dat het nog maar pas tien jaar geleden is, dat je je manuscript inzond, maar goed, hij kan zich je ongeduld wel voorstellen en wil wel eens voor je informeren, waarna je spoedig van hem zult horen.

Er verstrijken tot tweemaal toe een lente, een zomer, een herfst, een winter. In het voorjaar, dat dan aanbreekt, bekruipt je het gevoel, dat andere mensen krijgen in de herfst: je jagersinstinct ontwaakt, je heropent de jacht op Riegevegge.

Op 30 maart probeer je hem te bereiken, maar je brengt het niet verder dan zijn secretaresse; zij zegt je, dat mijnheer R. niet te spreken is, omdat hij in bespreking is en belooft je een notitie op zijn bureau te zullen neerleggen. Op 15 april bel je opnieuw. Helaas, mijnheer is enkele uren tevoren vertrokken naar Kopenhagen voor het bijwonen van een internationaal uitgeverscongres, dat acht dagen zal duren. Nauwelijks terug uit Kopenhagen begeeft de heer Riegevegge zich naar Parijs voor een commissievergadering over een literaire manifestatie in het kader van het frans-nederlands cultureel accoord en van Parijs vliegt hij naar Dublin voor onderhandelingen met een Iers auteur over de rechten van diens boeken. Je overweegt of je ook naar Ierland zult reizen als hij niet spoedig terugkeert. Gelukkig is hij op 27 april weer op zijn kantoor, echter niet voor lang, want als jij belt, is hij al weer op weg naar de volksuniversiteit, waar hij die middag een lezing zal houden over het onderwerp ‘Het uitgeversbedrijf ten tijde van de Batavieren’. Op 28 april moet er raad worden geschaft: als je er niet in slaagt de heer Riegevegge te bereiken vóór koninginnedag, ben je uitgeschakeld tot en met de griepperiode van volgend jaar. Je besluit het pand van Bodoni te bezetten, maar alvorens te vertrekken bel je nog éénmaal en waarachtig, je krijgt mijnheer Riegevegge aan de lijn. Zijn stem klinkt gejaagd.

[p. 16]

‘Ik sta op het punt de deur uit te gaan’, zegt hij. ‘Een zeer dringende bespreking. Er wordt op mij gewacht’.

Je wilt je verontschuldigen, dat je hem belt op zo'n ongelukkig moment, maar hij gaat verder:

‘Vindt u goed, dat ik u vanavond terug bel?’

En zo zit je een avond lang in je kamer, wachtend op de man, die je bellen zal. Om half één ga je naar bed, maar je kunt de slaap niet vatten, je ligt je te verbijten van ergernis. ‘Morgen,’ denk je, ‘morgen ga ik die hond van een Riegevegge een pak op zijn verdommenis geven’.

Tegen half tien in de ochtend gaat de telefoon.

‘Goedenmorgen, hier Riegevegge. Het spijt me, ik had zullen bellen gisteravond, maar ik was zwaar verhinderd. Wat dat manuscript van u betreft, daar zult u spoedig van horen.’

‘Maar nu zul je me niet langer verlakken, rotzak’, schreeuw je. ‘Stuur me het manuscript maar terug. Wat denk je, dat ik ben: een bedelaar, die de hand ophoudt aan de poort van de Nederlandse literatuur?’

Riegevegge begint te snikken. Maar spoedig droogt hij zijn tranen en antwoordt: - ‘Goed, goed, ik zal u uw manuscript laten terugsturen. Ik ben al die rommel liever kwijt dan rijk.’

Een week later verschijnt de postbode aan je deur met het pakket. Voorlopig smijt je het op je werktafel neer, pas in de middag vind je de moed het manuscript uit de enveloppe tevoorschijn te halen. Het vertoont niet het geringste teken, dat iemand het in handen heeft gehad. Uit een bijgevoegd briefje blijkt, dat uitgeverij Bodoni veel waardering heeft voor je boek, maar dat het helaas niet past in haar fonds; om die reden zendt ze het je terug met dank voor het in haar gestelde vertrouwen.