Hollands Maandblad. Jaargang 1972 (290-301)

[p. 11]

M'n eerste verhaal
Anne Marie Baart

M'n eerste verhaal schreef ik op m'n elfde verjaardag. Het was in onze familie gewoonte, dat het feestvarken twee à drie weken voor de heuglijke dag een verlanglijstje opstelde. Met deze bezigheid nam de opwinding een aanvang. Al drie jaren achtereen prijkte bovenaan de lijst in hoofdletters: HOND. Ook nu had ik hem weer nummer een gemaakt, ditmaal in kleine letters in de vage hoop, dat zo'n vertoon van bescheidenheid een royale bui bij de volwassenen teweeg zou brengen. En vermoedelijk waren deze kleine letters ook het gevolg van opkomende twijfels aan de uiteindelijke vervulling van m'n hartewens.

Nadat ik het Verlanglijstje voor mijn Elfde Verjaardag plechtig overhandigd had, kwam ik iedere dag met een ander verhaal over een hond thuis. Zorgvuldig vermeed ik bij de beschrijving van al de exemplaren die ik op straat had gezien, mijn lievelingshond. Immers, een gedetailleerde beschrijving van het begeerde object zou het verrassingseffect op de dag zelf wegnemen. Bovendien geloofde ik, dat mijn alwetende ouders precies wisten welke hond ik bedoelde. Ook al keek m'n vader zelfs bij de beschrijving van een staart afwezig langs me heen en ook al slaakte m'n moeder eindeloze zuchten, toch bleef ik hopen en geloven. Ja, juist daarom, want deze zogenaamde afwezigheid en deze diepe zuchten waren slechts afleidingsmanoeuvres om straks de verrassing des te groter te laten zijn.

En tegelijkertijd begon ik te twijfelen. Ik herinnerde me flarden van de gesprekken die m'n ouders in de loop der jaren met mij over het onderwerp hond hadden gevoerd. Ik wist, dat de voordelen niet opwogen tegen de nadelen. Want: wie zal er voor de hond zorgen, als jij met vakantie bent? Of als je liever buiten wilt spelen? Of als je ineens niet meer van hem houdt, zoals je dat ook wel eens met je poppen hebt? Een hond kun je niet in de hoek smijten en dan denken, dat hij daar blijft liggen. Een hond is een levend wezen. En je weet, dat je vader als hij uit kantoor komt geen herrie aan z'n hoofd wil hebben. En je weet, dat je moeder als kind een hond heeft gehad die dol geworden is en alles stuk beet, tot hij afgemaakt moest worden en dat je moeder daar erg veel verdriet van heeft gehad. Ja, ik weet het. Ik weet het allemaal! Maar toch...

De bewuste dag brak aan. De avond tevoren waren m'n ouders nog laat de deur uitgegaan, iets wat ze wel vaker deden, even een straatje om. Maar het kon ook zijn, dat dat ze de hond gingen halen. Jammer genoeg was ik van opwinding en vermoeidheid in slaap gevallen, zodat ik niet gehoord had, hoe ze thuis waren gekomen. Bij het eerste ochtendgloren zat ik rechtop in bed en luisterde: het gereutel van de wekker op hun nachtkastje, m'n vaders regelmatig gesnurk, het zoemen van de boiler in de badkamer, het draaien van de trommel in de wasmachine. Daarbovenuit meende ik nog iets te horen, een onbekend gehijg, maar het bleek m'n eigen ademhaling te zijn.

Toen de hangklok in de gang zeven keer geslagen had, hoorde ik m'n vader naar de kamer van m'n oudste zus gaan. Ik porde m'n jongste zusje wakker en daar gingen we in optocht naar de echtelijke slaapkamer, ik voorop, daarachter m'n zusjes en m'n vader sloot de rij onder het aanheffen van het lied: Lang zal ze leve! M'n moeder kwam slaperig overeind en kuste me. Tegen de tijd, dat we allemaal rond haar gegroepeerd waren, wist ik het. Ik slikte een paar keer en nam het grote pak aan, dat ze vanonder haar bed haalde. Een schaar, waar is de schaar? Mijn vader liep naar de badkamer en overhandigde me z'n nagelschaartje. M'n oudste zusje kwam plotseling tot de ontdekking, dat haar pakje voor mij beneden lag. In de algehele opwinding merkte niemand iets aan mij.

Toen iedereen weer zat, zei ik, dat ik bijzonder blij was met de rolschaatsen (nummer twee op de lijst). Ik hief ze omhoog, zodat iedereen ze goed kon zien. Van m'n zusjes kreeg ik een boek en een kam. Van m'n grootouders was er een brief, die ik langzaam voorlas: ‘En dit is voor jou, omdat je altijd zulke mooie tekeningen voor ons maakt.’ In het pakje zat een doos met kleine tubetjes olieverf en twee penselen. Ik weet, dat m'n plotselinge huilbui meer te maken had met het niet gekregen cadeau dan met dit pakje, maar in ieder geval zagen de anderen m'n tranen aan voor blijdschap om de verf. Om me uit m'n verlegenheid te helpen duwde m'n moeder me de legpuzzel van tante in handen, een cadeau dat ze met een strik eromheen en een joviale brief erbij op al onze verjaardagen stuurde.

Mij een raadsel, hoe ze steeds weer andere puzzels vindt, zei m'n vader. Daar moet ze stad en land voor afreizen.

[p. 12]

Waarop we allemaal in lachen uitbarstten. En toen, snel, snel, wassen, aankleden, ontbijten en naar school.

Ik had een zak toffees bij me en voor de meester een reep. En na vieren kwamen de vriendinnen. Ik herinner me, dat het een warme dag was, zelfs bijzonder warm voor begin oktober en dat ik daarom tijdens het koekhappen wegliep. - Even m'n hoofd onder de kraan steken!

In de keuken trok ik m'n jekker uit en stak inderdaad m'n hoofd onder de kraan. De tien glazen oranje limonade die op het aanrecht klaar stonden, keken roerloos toe, hoe ik me afdroogde. In de tuin werd luid gejuicht. Ik liep naar de huiskamer, waar midden op tafel de taart met elf kaarsjes prijkte. - Kinderachtig, zei ik hardop.

De elektrische klok op het dressoir hikte een paar keer verontwaardigd. Naast de klok lagen m'n tubes verf. Ik haalde een schrift uit m'n schooltas, nam een los blaadje en kneep daar kleine dotjes op uit. Juist toen ik m'n penseel in het blauw doopte, kwam m'n moeder binnen.

Wat doe je nou? Dat gaat zo niet, daar moet je terpentijn bij hebben en bovendien moet je dat op hout doen, of op linnen. Maar in ieder geval is het daarvoor nu niet het geschikte moment; je vriendinnen wachten op je!

Ik kom, zei ik, terwijl ik m'n penseel zorgvuldig aan het papier schoonmaakte.

Zij greep een zak met toffees en liep naar buiten. Toen pakte ik het schrift en een potlood en sloop naar boven. Ik ging op de rand van m'n bed zitten en begon te schrijven. Nooit zal ik die eerste momenten van opperste gelukzaligheid vergeten. Het krassen van het potlood over het ruitjespapier. De zon die in lichte vlekken door de kamer danste. Het gejoel uit de tuin. En op papier kwam m'n hond langzaam tot leven.

Het was geen echte rashond, maar een kruising tussen een bouvier en een straathond. Van de straathond had hij die komische vlak rond z'n rechteroog gekregen, zodat het leek, alsof hij voortdurend knipoogde. Hij keek je daarbij zo trouwhartig aan, dat je er bijna van moest huilen. Maar als hij z'n iets te korte en te dikke staart heen en weer zwaaide, moest je weer lachen. Hij bracht me iedere ochtend naar school en kwam me om twaalf uur halen. Na het middageten moest hij even slapen, maar om kwart voor vier stond hij weer bij de poort. In z'n bek droeg hij een grote stok, die hij apporteerde, zodat ik de jongens die hem wilden pesten daarmee kon slaan. Maar dat was eigenlijk niet nodig, want niemand durfde hem te naderen, zo kon hij grommen. Als iemand iets onaardigs tegen me zei, sprong hij op. Hektor heette hij, maar zo noemde ik hem nooit, want wij begrepen elkaar zonder woorden. Als ik ziek was, lag hij op het voeteneind van m'n bed te wachten tot ik beter was. En al die tijd wilde hij niet eten of drinken.

Ik realiseerde me plotseling waar ik was, toen er buiten in koor mijn naam geroepen werd. Haastig stopte ik potlood en schrift onder m'n matras en rende de trap af. In de keuken tilde m'n moeder het blad met glazen op.

Ik was even op de w.c., zei ik.

Zonder een woord te zeggen liep ze langs me heen naar binnen.

Haal je vriendinnen maar, hoorde ik haar na een ogenblik roepen. Ik wist, dat ze in die stilte het schrift had gemist.

En jawel, tijdens het avondeten, nadat de vriendinnen naar huis waren gegaan, kwam de episode ter sprake.

En dat terwijl het haar feest is, zei m'n moeder verontwaardigd tegen m'n vader. Ineens piept ze dertussen uit en staat in een hoekje met verf te knoeien. Waar heb je dat schrift eigenlijk gelaten?

In m'n schooltas. En bovendien zat ik niet met verf te knoeien, maar ik zat op de w.c. Mag dat soms ook niet?

Niet zo brutaal, zei m'n vader. En eet behoorlijk, zonder iedere hap eerst tien keer om te draaien.

Toen ik met m'n zusjes aan de afwas stond, hoorde ik door de openstaande kamerdeur, hoe m'n moeder het er nog steeds over had. Het was niet de eerste keer, dat ik m'n vader in verband met mij het woord asociaal hoorde uitspreken. Het was wel de eerste keer, dat ik begreep wat hij daarmee bedoelde. En het was ook de eerste keer, dat het me koud liet, wat hij van me dacht. Want ik had een hond.

Die rotjongen

Het begon ermee, dat op het schoolplein onze namen verwisseld werden. Zodra ik me realiseerde, wat dit betekende, liet ik de grootste kletskous van de klas weten, dat ik hem een rotjongen vond. Het enige wat ik hiermee bereikte, was dat het praatje met nog meer verve de ronde deed. Want plattelandskinderen zijn vroegrijp en hebben al op jeugdige leeftijd het benul de draden van haat en liefde aan elkaar te knopen.

[p. 13]

Toch was er, voordat het teken aan de wand gehangen werd, geen enkele reden om te geloven, dat er iets tussen ons was. De enige aanleiding bestond in de vriendschap van onze wederzijdse ouderparen, beide import in deze streek. Daardoor hadden wij als babies samen in een box gezeten, als kleuters samen in de zandbak gespeeld en op zon- en feestdagen zaten we bij elkaar rond de eettafel. Maar zoals dat dikwijls gaat, had het voorbeeld van onze ouders een averechtse uitwerking. Ik herinner me niet met iemand zoveel en zo hevig gevochten te hebben als met hem. Tot overmaat van ramp waren wij de beste twee leerlingen van de klas, zij het dat hij iets geraffineerder was in rekenen en ik iets welbespraakter in taal, zodat onze strijd zich ook op geestelijk niveau voortzette.

Het onuitwisbare teken, de krijtwitte harten op de schoolmuur, zette deze strijd in een nieuw licht. Ik stond erbij, toen hij in de dreigende nabijheid van deze harten met mijn naam aangesproken werd. Zonder een woord te zeggen gaf hij de bewuste jongen een stomp in z'n maag. Schaamte en vernedering en het besef, dat die stomp eigenlijk voor mij was bedoeld, noopten mij om weg te lopen. Maar na een paar passen dwongen trots en de bedwelming van vrouwelijke superioriteit mij stil te staan. Hooghartig draaide ik me om, een scheldwoord op m'n lippen. Maar de diepte van z'n ogen, diezelfde bruine ogen die ik vroeger zo graag open wilde krabben, bracht me in verwarring. En hij deed evenmin wat er van hem verwacht werd, hij kwam niet op me af om me in elkaar te slaan en hij begon ook niet te schelden. Nee, hij keek me aan en slechts een lichte kromming van z'n lippen verraadde z'n minachting.

Als de bel toen niet geluid had, weet ik niet, of het daarbij gebleven zou zijn. De spanning die er tussen ons was gecreëerd, had zich op een of andere manier moeten ontladen. Omdat dit door de bel werd verhinderd, was voor het oog van de klas het bewijs geleverd. En er kwamen nog meer met pijlen doorboorde harten op de muren te staan.

Het leek wel, alsof juist in deze tijd onze ouderparen steeds onafscheidelijker werden. En hoe ik ook tegenstribbelde, op zon- en feestdagen moest ik mee. Zodra ik daar was, haalde ik m'n stiekum meegebrachte boek tevoorschijn en begon te lezen.

Ze is helemaal verslaafd aan boeken, hoorde ik m'n moeder zeggen. Het kan haar niet schelen, wat er in staat, als het maar letters zijn.

Als hij bij ons was, greep hij de krant en zat zelfs de advertenties uit te spellen.

Ja, hij leest al kranten, zei z'n moeder trots. Wel een beetje te serieus voor z'n leeftijd, maar ach, het kan nooit kwaad.

Soms was het echter niet mogelijk je achter een boek of een krant te verschuilen. Toevallig kruisten onze blikken elkaar en ineens was er weer die spanning, die onbegrijpelijke verwarring, die mij m'n rok over m'n knieën deed trekken en die hem deed kuchen en op z'n hoofd krabben.

's Avonds in bed placht ik mezelf verhalen te vertellen om in slaap te vallen. Er begon regelmatig een jongen in voor te komen met bruine ogen en donker, krullend haar. Soms was hij aardig tegen me, op het ijs bijvoorbeeld hielp hij m'n schaatsen vastbinden en een andere keer deelde hij z'n snoepjes met mij. Meestal was hij echter intens gemeen. Hij liet me door de schipperskinderen achterna zitten en in het kolenruim stoppen. Hij liet me gevangen nemen door de zigeuners van het kamp. Hij keek toe, hoe die donkere mannen me in hun woonwagen op een stoel vastbonden, ja, hij moedigde hen zelfs aan me pijn te doen. Maar hoe gemeen deze jongen ook was, hij sprak tenminste met me. En dat was meer dan je van die rotjongen uit m'n klas kon zeggen.

Regen- en hagelbuien stortten zich over het schoolplein en onder hun striemende slagen verbleekten de eens zo uitdagende harten. Dicht om de hoge potkachel gekropen luisterden we naar de meester. In de pauze mochten we boeken uit de bibliotheek halen. Toen we toevallig allebei hetzelfde boek wilden, boden we het elkaar zonder enige bedenking aan. - Hou het nou maar, zei hij, terwijl hij op zoek ging naar een ander. Toen ik eens merkte, dat zijn kroontjespen stuk was, gaf ik hem er een van mij. En niemand die daar iets van zei.

Zo eindigde het. Vanzelf, zoals dat op die leeftijd gaat.