|
| |
| |
| |
Recht door zee
Televisiespel door Piet Grijs
Personen:
De heer Karel van der Meer
directeur van een televisiemaatschapij |
|
Mej. Patricia Smit
secretaresse van de heer van der Meer |
|
De heer Rutger van Zijst
ex-handelaar in radiodeuren |
|
Piet Grijs
auteur |
|
De heer D. van Biel
politicus, televisiecommentator |
|
Simone Simon
hermafrodiet |
|
Gabriella en Clementina
twee zingende zusjes |
| |
Scene 1 In het kantoor van Karel van der Meer. Deze, zeer goedgekleed, ijsbeert en dicteert aan Patricia Smit, die op laag stoeltje zit.
Zeer geachte heer Grijs, In aansluiting op het telefoongesprek, dat u kort voor uw vertrek mocht hebben met het Hoofd van onze afdeling Drama en Kunstzaken, i.c. de heer C. Nicolaï, wil ik u namens de AVRO en mede namens de BRT gaarne uitnodigen een opdracht te aanvaarden voor het schrijven van een televisiespel.
De lengte zou ca. 60 minuten moeten zijn. Het honorarium bedraagt f 2000,-, te splitsen in f 750, - bij het inleveren van de eerste 12 pagina's + synopsis van het verdere verloop, en f 1.250, - bij inlevering van het voltooide script.
| |
Scene 2 In het huis van Piet Grijs. Deze ligt op bed, naast hem in laag stoeltje zit Patricia Smit die hem voorleest:
Zeer geachte heer Grijs, In aansluiting op het telefoongesprek, dat u kort voor uw vertrek mocht hebben met het Hoofd van onze afdeling Drama en Kunstzaken, i.c. de heer C. Nicolaï, wil ik u namens de AVRO en mede namens de BRT gaarne uitnodigen een opdracht te aanvaarden voor het schrijven van een televisiespel.
De lengte zou ca. 60 minuten moeten zijn. Het honorarium bedraagt f 2.000,-, te splitsen in f 750,- bij het inleveren van de eerste 12 pagina's + sxnopsis van het verdere verloop, en f 1.250, - bij inlevering van het voltooide script.
Tweeduizend gulden! Dan kunnen we...
| |
Scene 3 Snelle scène van Patricia en Piet op jacht in Middellandse Zee, op jacht in Afrika, in nachtclubs, vliegtuigen.
Scene 4 Als scène 1
Ach, ja die linkse jongens, asje ze wat geld biedt, doen ze precies wat je wilt. We gaan verder (op dicteertoon):
Na inlevering van de eerste pagina's + synopsis zal het onverhoopt mogelijk zijn dat, na onderling overleg met u, de opdracht voor het voltooien niet wordt gegeven. Wordt deze opdracht wèl gegeven, dan is uw volle honorarium verschuldigd, ook indien de AVRO en BRT menen dat het produkt niet uitzendbaar is. Indien wel uitzending mogelijk is, waar-
| |
| |
voor een fiat uwerzijds noodzakelijk moet zijn, volgt uiteraard volgens de geldende tarieven nog een additioneel honorarium voor de rechten van uitzending. Eveneens wordt apart geregeld de uitzending door de BRT.
Aanvaarding van de opdracht zou impliceren, dat u zich bereid verklaart u bij het schrijven te laten begeleiden door een van de dramaturgen en/of regisseurs van de AVRO-televisie. Zulks om de mogelijkheid van uitzendbaarheid groter te maken door inbreng van specifieke televisiekennis.
Gezien het feit dat deze opdracht voortkomt uit een motie van de conferentie der Nederlandse Letteren, en gezien het feit dat wij hopen dat de uit deze opdrachten verkregen stukken in beide landen uitzendbaar zullen zijn, hebben wij uiteraard grote voorkeur voor een aan de huidige Nederlandse en/of Vlaamse samenleving geëngageerd spel.
| |
Scene 5 Als scène 2
Moet je wachten, het wordt nog mooier.
| |
Scene 6 Als scène 1
In elk geval voor een thema, dat met name in het Nederlandse taalgebruik invoelbaar is. Om een voorbeeld te geven van wat ik bedoel, maar bepaald niet als hint: geloof, verdraagzaamheid, urbanisatie die gevestigde tradities doorbreekt, verwijding van de geestelijke horizonten door de massamedia.
(een telefoon gaat)
Hallo? Ja, ja. Ik zal even zien of meneer Van der Meer u kan ontvangen. (tot Van der Meer:)
Hier is meneer Van Zijst, hij wil...
Van Zijst die schurk, die dief, die vuilak die mij nu een ton gaat kosten, hoe durft de smeerlap hier aan te komen, die hond. Vertel hem maar dat hij kan oprotten.
Het spijt me meneer Van Zijst, maar meneer Van der Meer kan u niet ontvang... o... ja... ja... ik zal... ja... wacht u even.
(tot Van der Meer):
Hij zegt dat ie een ton bij zich heeft, dat alles op een misverstand berust, dat hij alles wil goedmaken.
| |
Scene 7
Dag Karel, ach jonge, die kranten toch ze schrijven maar, je gelooft er toch niets van hè, dat faillissement was gewoon een trucje, trek het je niet aan, onze zaken blijven gewoon doorgaan
Ik weet er van jongen, je moet ze terugbetalen, aan wie eigenlijk, eigenlijk zou je ze aan mij moeten terugbetalen, want ik heb ze jou gegeven. ‘Omkopen’ noemen de kranten dat, nou vraag ik je, nee hoor, ik geef jou voor ik verder een woord zeg die ton, want ik zou niet willen dat je door mij een cent schade leed, ik zal nooit vergeten wat jij indertijd voor die radiodeuren heb gedaan. Na dat televisiefilmpje van jou wou iedereen ineens radiodeuren hebben. Hier, Karel hier is je ton hoor, tel maar na.
(legt ton op tafel)
Ja, ik vertrouw je wel, maar...
Wacht nou even, ik heb iets heel nieuws, voor mij geen radiodeuren meer, dit is echt groot, kijk...
Zal ik even hiernaast gaan meneer?
Welnee, jij weet toch alles, we moeten trouwens die brief nog afmaken. Eventjes Rutger.
Natuurlijk beste kerel, eerst de cultuur, en dan onze zaken, ga je gang hoor.
verwijding van de geestelijke horizonten door de massamedia
Van der Meer: (nadenkend):
Verwijding van de geestelijke horizonten door de massamedia
Godverdomme, verwijding van de geestelijke horizonten door de massamedia
| |
Scene 8 als scène 2
Verwijding van de geestelijke horizonten door de massamedia
Piet Grijs (schreeuwend):
Verwijding van de geestelijke horizonten door de massamedia
Op dit ogenblik kwam die Van Zijst binnen.
Van Zijst? En die is het land uitgevlucht?
| |
| |
Welnee, hij is allang weer terug. En hij heeft alweer een nieuw plannetje.
Maar Van der Meer moet toch razend op hem zijn nu dat hele geval van omkoping aan het licht is gekomen.
Welnee, ze hebben zich alweer verzoend. Van Zijst heeft Van der Meer een ton gegeven.
En wat hebben ze nou bekokstoofd?
Dat zal ik je zo vertellen, eerst even die brief voorlezen.
Eerst even hierkomen.
(Zij gaat naast hem op bed liggen)
| |
Scene 9 als scène 1
Verwijding van de geestelijke horizonten door de massamedia.
Juffrouw, mag ik u ook Patricia noemen, vindt u Karel niet enorm? Het heeft allemaal zo'n stijl hè. Zelfs in deze moeilijke tijd nu zelfs De Telegraaf zich tegen hem keert, ik heb die redactie zeker niet genoeg geld toegestopt, zelfs nu blijft hij héér. Ga verder met je dicteren, Karel.
Verwijding van de geestelijke horizonten door de massamedia. In verband met het feit dat een kort televisiespel over het algemeen effektiever is met weinig dan met veel rollen, hopen wij dat uw fantasie niet meer dan 5 tot 7 personages zal invoeren. De opdracht is uitdrukkelijk bedoeld voor een studioproduktie met alle moderne middelen van licht, dekor, grootbeeldprojektie en beeldbandmontage. Ter wille van de produktiemogelijkheden, zowel organisatorisch, roltechnisch als financieel, willen wij hopen dat u filmpassages of inlassen onnodig zult vinden.
| |
| |
| |
Scene 10 als scène 2
Da's jammer ik had hier nou juist graag een filminlas gehad, even een klein scabreus scènetje, nou een beeldbandmontage dan maar.
(hij wentelt zich op Patricia, deze doet pogingen de brief toch te blijven voorlezen)
| |
Scene 11 als scène 1
Dus je telt het niet na Karel. Maar weet je dat er binnenkort wel eens tien keer zoveel geld op deze tafel kan liggen? Je baas wordt rijk, Patricia, en hij verdient het hoor. Verdorie, in deze maatschappij mag initiatief, creativiteit en ondernemerslust toch wel beloond worden. Nietwaar juffrouw Patricia, zijn dat nou echte oogharen of is het aangeplakt, mag ik even kijken.
Laat u mij even die brief...
| |
Scene 12 als scène 2
Laat mij even die brief...
| |
Scene 13 als scène 1
Het is spijtig, dat u geruime tijd in Rome zult verblijven, omdat dat de ‘begeleiding’ van onze kant wat moeilijker zou maken. Wij kunnen echter niet wachten tot u teruggekeerd bent, want als u de opdracht kunt aanvaarden zouden wij de eerste komplete versie van uw spel reeds op 1 april 1968 in ons bezit moeten krijgen. En de eerste 12 pagina's + synopsis zouden derhalve omstreeks 1 februari 1968 in ons bezit moeten zijn. Ik meen echter dat wij voorshands ook schriftelijk voldoende kontakt met elkaar zouden kunnen houden.
Ik wil derhalve gaarne op korte termijn van u vernemen of u meent dat u deze opdracht kunt en wilt aanvaarden, en of u zelfs reeds een bepaald thema kunt aangeven, dat u als uitgangspunt zoudt willen nemen.
Mocht de termijn van 1 april 1968 in verband met uw werk te Rome het enige knelpunt blijken voor aanvaarding van de opdracht, wil mij dat dan berichten. Ik zal dan met de BRT overleggen of wij in uw geval de datum van inzending wat later kunnen stellen. Voor dramaturgische begeleiding zouden wij nader kunnen afspreken aan wie u de voorkeur geeft: aan de heer C. Nicolaï; aan onze 29-jarige en zeer begaafde dramaturgisch adviseur Karel Muller (van Toneelgroep Theater); of aan onze regisseur Walter van der Kamp, die zich bij voorbaat zeer gegadigd toont om een spel van u te mogen realiseren.
| |
Scene 14 Foto's van de heer C. Nicolaï, Karel Muller en Walter van der Kamp.
Scene 15 Als scène 1
Hè meneer Van Zijst laat u me nou even werken
Ach meid, een paar maandjes en we hebben de hele zaak in handen. Dat plannetje Karel, dat zal je vast interesseren. Heb je wel eens gehoord van Simone Simon?
Precies, en van Gabriella en Clementina?
Precies, de zingende zusjes.
En wat moet ik met een hermafrodiet en twee zingende zusjes, de Supremes hebben al een waarderingscijfer onder de zeven en...
Ik zal je alles uitleggen. Of liever, zeg je kent De Biel toch, Van Biel bedoel ik...
Ja, politicus nu, maar die man heeft alles in zich om een groot televisiecommentator te worden.
Dat is nou wel het allerlaatste waar ik behoefte aan heb. We hebben Ferrie toch, die doet het toch prima, en het levert nog een aardig zakcentje van Elsevier op ook, maar dat blijft tussen ons hoor, als die Rode Honden dat horen, breekt het gehuil pas echt los.
Een zakcentje van Elsevier, Karel, je denkt te klein, geld is niet alles, je doet net als al die arbeiders van me failliete bedrijfje in radiodeuren, het gaat om de grote visie! En die heb ik, en die heeft Van Biel ook. Wij gaan hele grote zaken doen Karel, en daar moet je bij zijn. Maar laat De Biel het je zelf uitleggen.
Ja goed, eerst even die brief afdicteren, Patricia?
| |
| |
Tegelijkertijd met de opdracht aan u door de AVRO, worden in het kader van de co-produkties tussen de de BRT en de Nederlandse omroepen aan Nederlandse kant nog opdrachten gegeven door de NCRV (Heere Heeresma); de KRO (Lo van Hensbergen). Aan Belgische zijde geeft men opdrachten aan Ivo Michiels, Jos Vandeloo en Bernard Kemp.
| |
Scene 16 als scène 2
Hopende u hiermee voldoende inlichtingen gegeven te hebben, en zeer zeker hopende dat u de opdracht zult kunnen aanvaarden verblijf ik,
hoogachtend,
ALGEMEENE VEREENIGING
‘RADIO OMROEP’
K. van der Meer
Direkteur Televisiebedrijf
Dat ik de opdracht zal kunnen aanvaarden.
Tweeduizend gulden. Dan kan ik al m'n tanden laten jacketen.
Of dat pak van Frans Molenaar, weet je nog met die kraaltjes?
De auto in één keer afbetaald.
Eigenlijk moesten we het naar Gabriella en Clementina sturen, die komen haast om van de honger.
Welnee, het gaat ze helemaal niet goed. Maar je moet je eigen geld voor jezelf besteden schat, vond je dat pak van Frans Molenaar niet schitterend?
| |
Scene 17 Patricia in schitterend pak draait zich voor spiegel.
Scene 18 als scène 2
Of we kopen dat schilderij van Mattew, met die kubussen weet je wel?
Of we geven alles aan die arme, dakloze Sicilianen.
Als ik twee maanden op Sicilië ben, krijgen ze het toch ook allemaal. Heb je geen zin in Sicilië?
Al mijn tanden met prachtige jackets
Maar hoe krijg ik die twaalf pagina's vol?
Maar schat, je zit toch altijd vol met ideeën.
Waarom niet, ik werk er toch ook, je bent toch niet vies van me?
Jij werkt er omdat ik precies wil weten wat ze daar voor plannetjes uitbroeden. Die meneer Van der Meer zou in elk bedrijf in elk land onmiddellijk ontslagen zijn, maar hier kan hij maar gewoon doorgaan en mij godverdomme met zijn verbreding van de geestelijke horizonten door de massamedia, jezus kristus
| |
Scene 19 als scène 1
Nou wind je niet op, ik ben klaar, Juffrouw Patricia, u kunt gaan.
(zij verlaat de kamer, in de wang geknepen door Van Zijst, die nog snel een honderdje van de tafel pakt en het bij Patricia in de bovenkant van haar kous stopt, terwijl Van der Meer de rest van het geld telt)
| |
Scene 20 als scène 1
D'r ontbreekt één honderdje aan.
Rustig, laat mij nou eerst eens m'n plannetje uitleggen.
| |
Epiloog
Dit waren de eerste twaalf pagina's van het stuk dat ik keurig op tijd bij de AVRO inleverde. Vanochtend ontving ik een hele boze brief: ze vonden het niet leuk, ze gingen niet langs AF, ik kreeg geen f 750. Die brief zou ik graag integraal afdrukken vanwege de schattige synopsis van mijn stuk (het woord ‘bed’ wordt daar vervangen door ‘weelderige sponde’, terwijl mijn simpele vrijen ‘aanschouwelijk NVSH-onderricht’ werd) maar dat vindt de AVRO niet goed. Vanavond las ik in de krant dat twaalf Nederlandse auteurs van de AVRO een soortgelijke opdracht - voor nog minder geld - hebben ontvangen. Voor zover ze mochten menen dat ze het eerste gedeelte van het honorarium dat ze beloofd is, in ieder geval kunnen opstrijken, mag ik een waarschuwend voorbeeld zijn. De AVRO bood me nog wel tien gulden aan voor de gemaakte onkosten (nu weten we precies hoe ze schrijfwerk waarderen), die ik hun heb verzocht te storten in de ondersteuningspot van de opgelichte arbeiders van Van Heijst. |
|
Auteursrechtelijk beschermd