Hollands Maandblad. Jaargang 8 (226-235)

[p. 18]

Realpoliticus in de woestijn
Renate Rubinstein

O.K. ik ben een halfzachte zelfmoordenaar, - maar hoe realistisch is De Kadt? Het verwarrende van deze, mij om onduidelijke redenen niet onsympathieke figuur, is dat hij een idealist is, die zich voordoet als een realist. Ongeveer het omgekeerde dus van John Kennedy, die door De Kadt dan ook vulgair gevonden wordt. De Kadts realisme heeft met enige voorkeur voor praktische oplossingen niets en met liefde voor een ferm soort taal alles te maken. Zijn idealisme gaat verder, over lijken o.a. - zolang ze maar van de bewoners van onbehoorlijke staten zijn. Niet dat een realist daartoe niet ook in staat is, maar hij zal eerder geneigd zijn aan het aantal lijken een limiet te stellen: de kosten van één dode Vietnamees (hopelijk een communistische) variëren dit jaar tussen de $ 40.000 en de $ 250.000 en er zijn er nog zo'n boel in leven. Voor De Kadt is dat allemaal geen bezwaar, zijn idealisme kent helaas geen grenzen.

Een behoorlijk Amerika moet om te beginnen eerst uit de UNO stappen. Voor de hand liggend klinkt het niet, en tot nu toe werd het ook alleen maar door een paar tamelijk onbehoorlijke landen gedaan of overwogen, maar goed, stel Johnson leest het Hollands Maandblad en ziet het licht. Amerika treedt uit de UNO en richt een ‘wereldbondgenootschap met alle behoorlijke of naar behoorlijkheid strevende staten op’. Zoiets dus als de Nato of de Seato, alleen wat kleiner, want niet alle naar behoorlijkheid strevende staten zijn al zo ver gevorderd dat ze meteen bereid zijn alle omgang met de onbehoorlijke op te geven. Nederland b.v. wil wel, maar heeft al te veel banden met het per definitie onbehoorlijke Frankrijk, dat niet in de club wil. Ook Engeland moet weigeren want Kaunda dreigt anders uit de Common Wealth te treden. Spanje wil graag, maar mag niet omdat Denemarken anders niet meedoet. Zwitserland begrijpt niet waar Amerika het over heeft, het leeft tenslotte van de belastingontduiking, van zowel de behoorlijke als de onbehoorlijke internationale, en voelt zich daar kiplekker bij. Argentinië aarzelt lang of het wel voldoende naar behoorlijkheid streeft, wordt op dat punt gerustgesteld door Amerika, maar weigert tenslotte toch, omdat het vreest zijn nationale eer en wat oorlogsmisdadigers uit te moeten leveren. De Afrikaanse landen, met uitzondering van Liberië, durven niet, want ze zijn bang dat Wallace nog eens president van Amerika wordt. Zuid-Afrika wil niet, en mag trouwens niet want het streeft niet eens naar behoorlijkheid. Tunesië wordt uitgenodigd, maar weigert omdat het Israël geen behoorlijk land vindt. Duitsland doet mee.

Na wat opstandjes en een paar succesvol door Marines bedwongen burgeroorlogen wordt dan toch eindelijk de Club van Behoorlijke Landen opgericht, onder voorzitterschap van president Tubman en met Dean Rusk als secretaris. De UNO is nu, geheel naar wens, overgelaten aan de barbaren. Wat nu? Platbombarderen zou een effectieve oplossing zijn, maar kan helaas niet, want Rusland heeft nog evenveel bommen als voorheen. Een voorbeeld is echter dat we nu met die barbaren niets meer te maken hebben, we kunnen ze lekker doodzwijgen. Daartoe wordt de pers in de ledenlanden van de Behoorlijke Club verboden ooit nog een woord over de UNO, dat ‘propagandawerktuig voor alle achterlijke, afgunstige en anti-westerse staten’ te reppen. Dat lucht op. De wereld is weer gezellig ouderwets behoorlijk geworden, en hoewel we niet langer met vakantie naar de Rivièra mogen, er zijn goedkope Royal Decent Airlines-vluchten naar de Philippijnen.

Het grote voordeel van deze begrotelijke operatie is dat de kansen dat een behoorlijk mens nog ooit in contact komt met een communist geminimaliseerd zijn. Op de bodem van De Kadts politieke overtuiging vindt men steeds weer die angst voor de besmettelijkheid van het communisme. Wie er mee omgaat wordt ermee besmet, dat is zijn eigen ervaring en dus een algemeen menselijke. Daarom moet de UNO en daarom moeten ook alle andere formele banden met de landen achter het ijzeren gordijn (die onderling natuurlijk nooit echte conflicten hebben, en wie denkt van wel is een fellowtraveller) verbroken worden.

Ik geloof echter dat De Kadt een uitzondering was en dat de meeste mensen weinig neiging vertonen om communist te worden. Integendeel, laat je de ideologische teugels even los, dan treedt onmiddellijk het verfoeide revisionisme in. Ik kan het daarom ook niet eens zijn met De Kadts stelling dat de grotere vrijheid in de Oosteuropese satellieten uitsluitend en alleen te danken is aan de Amerikaanse paraatheid. Te bewijzen

[p. 19]

valt het niet, evenmin trouwens als het omgekeerde, dat ik hierbij dan ook alleen voorstel omdat het mij redelijker voorkomt. Elk totalitair regime heeft, omdat het zich keert tegen het ingeboren menselijke verlangen om een beetje met rust gelaten te worden, te kampen met een enorme weerstand in het eigen volk. De constante ideologische mobilisatie die een dergelijk regime eist, kan alleen verwezenlijkt worden met behulp van veel armoe en bovendien met behulp van het oproepen van angst voor een buitenwereld die klaar staat het land binnen te vallen zodra de waakzaamheid ook maar even verslapt. Het is daarom, vijftig jaar na de Russische revolutie, zowel te danken aan de toenemende druk van binnenuit als aan de afnemende van buitenaf dat er in Oost-Europa wat minder tirannie is dan tien jaar geleden.

Het vreemde is dat iemand als Sal Tas, De Kadts trouwste discipel in Het Parool, deze common-sense benadering van een dictatuur een enkele keer wel heeft. Zijn pleidooi voor Spanje's toelating tot de EEG omdat die onvermijdelijk de democratisering van dat land zou versnellen, berust op dezelfde redenering: ‘De boycot van Spanje heeft de democratisering alleen maar geremd’. Maar voor Oost-Europa geldt blijkbaar vanzelfsprekend het omgekeerde: daar wordt de democratie door onze boycot alleen maar bevorderd.

Dictaturen zijn gebaat bij omsingelings-theorieën, dat is een ervaringsfeit. Helaas zijn ideologen à la De Kadt bereid ze te staven in hun angsten, de geveinsde en de echte. De Amerikaanse domino-theorie (gaan we vandaag weg uit Vietnam, dan valt morgen Thailand en overmorgen Cambodja) heeft zijn contratheorie, die minstens zo plausibel lijkt: de Amerikaanse aanwezigheid in Vietnam heeft niet alleen in dat land, maar ook in de omringende landen van Zuidoost-Azië de communisten gemaakt tot de enige strijders voor nationalisme en tegen het blanke imperialisme. Het heeft aan de communisten, tot dan toe in Laos en Cambodja kleine groeperingen, een image gegeven waartegen het niet-communistische nationalisme zich nauwelijks meer handhahaven kan. Johnsons domme alliantie met Ky (wiens elitecorps, de ‘contra-terroristen’, waarachtig ook al het teken van de doodskop op de uniform draagt) en zijn misdadige ‘pacificatie’-politiek, drijven de Zuidvietnamezen in de armen van het communisme en de Noordvietnamezen, naar gevreesd moet worden, in die van China. Ik wil niet zeggen dat men dit van het begin af aan had kunnen verwachten, maar wel dat men nu men ziet dat het gebeurt een les moet trekken uit wat er gebeurt. En niet door moet draven achter dezelfde idee aan, zoals De Kadt, een schaap in wolfskleren, wel altijd zal blijven doen.

J. de Kadt zal in het volgende nummer de commentaren op zijn artikel beantwoorden.

[p. 20]

Andreas Burnier

Een kamer zwaar van overjarig zwijgen
Mesdames, Messieurs,
Rue de Fleurus...
Zij stierf in vijf en veertig, nadat Yanks
Haar gasten waren, potente bevrijders
Verlegen lotgenoten, en zwaarstandige fantasten,
De kamer was vol geur van oude dames
Gertrude en Alice
En vol herinnering aan jonge dames
Alice, en de bevriende Amazones
1910, 1914, 1918...
Hun gezin vol Picasso en orde
Daar heerste Gertrude als een goede joodse vader
Een patriarch, streng maar beminnelijk.
Veel veiligheid op de bank
Veilig veeleisend
Veilig zich beperkend tot de omgang met mannen
Met wie zij converseerde
Terwijl Alice
Iedereen bediende en de dames onderhield.
Borduurwerk, thee, tapijten, Juan Gris,
Picasso, Braque, Matisse, Apollinaire,
Picasso kon niet scheiden zonder geld
Het Grand Palais was toen nog Grand Palais.
Borduurwerk, thee, tapijten, Jean Cocteau,
Een wereld vol mensen.
Zij geloofde niet in de hemel voor joden
‘Wij leven alleen maar nu.’

Gertrude,
Als ik je tegenkom in de hemel der goyim
Gertrude, Caesar van de eeuwwenteling,
En je begroet, dan zijn wij dus verdwaald.
Zoals jij, Caesar, verdwaalde in een vrouwenlijf
Dat je waardig naar je hand wist te zetten
Zo zul je je in de hemel ook wel redden.
Dag Gertrude
Je huis is nog mooi
Goed in de verf en ordelijk zoals het jou past
Voor het Grand Palais staan ze te queu-en om Picasso
Ik weet niet of Alice nog leeft.
Dag Gertrude
Binnenkort.