Hollands Maandblad. Jaargang 8 (226-235)

[p. 10]

Een helder intellect
S.R. de Groot

Wat mij steeds boeit bij De Kadt is de nauwkeurige en uitgebreide beheersing van het feitenmateriaal, de pogingen om deze te rangschikken en te verklaren door het opstellen van originele hypothesen, waarvan de consequenties getoetst worden of tot voorspellingen leiden, kortom door een wetenschappelijke activiteit op een uiterst moeilijk en essentieel gebied. Dat leidde in zijn stuk over ‘anti-Amerikanismen’ weer tot een wat beter inzicht in de manier waarop de Amerikaanse politiek er al dan niet toe zal leiden zekere gestelde doeleinden te bereiken. Ook de hypothese omtrent de instelling van ‘ondergangspredikers’ ten opzichte van ‘het centrum van de Europese beschaving’ kan verhelderend zijn.

Zulke beschouwingen geven inlichtingen en inzichten, los van het gekozen ideaal. Ik moet me er echt toe zetten om te beseffen dat ik het wat dat laatste betreft niet altijd ‘eens ben’ met De Kadt: ik zou heel graag willen dat hij meer appreciatie opbracht voor de Franse buitenlandse politiek en wat meer oog voor sommige Amerikaanse attitudes (die hun eigen belang schaden) tegenover potentiële bondgenoten. (En dan zou hij ook de kleine moeite moeten nemen om als hij iemand voor dom verklaart, dat wel te bewijzen.)

Maar ik denk bij lezing nooit in eerste instantie aan deze bezwaren, omdat zijn mededelingen en redeneringen zo sterk de ideologische zijde overheersen. Ik krijg echter de indruk dat over het algemeen negatieve zowel als positieve waardering van De Kadt meer berust op zijn ideologie, toon enz., dan op analyse van zijn beschouwingen. Het lijkt erop dat men er veel meer op uit is om te beoordelen dan te begrijpen. Er wordt in de eerste plaats gekeken of De Kadt wel ‘tot het goede kamp’ behoort. Voor zuiver-intellectuele prestaties is trouwens in het algemeen weinig belangstelling, zoals onlangs nog bleek uit de schokkende indifferentie die onze leidende en ontwikkelde kringen toonden bij de dood van L.E.J. Brouwer, die -ware hij Fransman geweest - in het Panthéon bijgezet zou zijn, ook al was hij de grootste tegenstander van de regering geweest.^*)

*) Ik zie nu dat W.F. Hermans in dit verband opmerkte hoe onvoorstelbaar het is dat men in Engeland bij de dood van Russell er b.v. alleen op zou wijzen dat hij tegen de bom was, zonder te reppen over zijn prestaties op filosofisch en wiskundig gebied.

Open brief

Ik ontving uw verzoek commentaar te leveren op het stukje van J. de Kadt, die het beroep van Heilige Koe uitoefent.

Uit uw brief blijkt dat u nog 22 andere personen om commentaar gevraagd heeft op dat stukje.

En dat is het hem nu juist.

Niemand zou het in zijn hoofd halen zo'n stukje van De Koe uit te lezen, laat staan er commentaar op te leveren, als het niet zo vriendelijk werd gevraagd.

Dit is mijn enige commentaar.

Hartelijk groetend

W.F. Hermans

Groningen, 4 januari 1967