Hollands Maandblad. Jaargang 8 (226-235)

[p. 20]

Gelukkig Nederland
Raoul Chapkis

Heeft u ook de buik vol van dat zogenaamde probleem Republiek-Monarchie? Dan heb ik goed nieuws voor u: tien minuten geleden is dat probleem opgelost.

U kent natuurlijk tot vervelens toe de bezwaren die tegen republiek en monarchie zijn in te brengen.

De bezwaren tegen een republiek zijn vele: de president staat niet boven de partijen, hij kost zo vreselijk veel geld, als zijn dochter een minder geschikt persoon trouwt schaadt dat zijn aanzien, als zijn dochter een kind dreigt te krijgen beinvloedt dat de verkiezingen enz. enz.

Daarentegen is er maar één bezwaar tegen de monarchie: dat ik drie knaken heb moeten betalen voor een paperback Rondom de monarchie, waarna ik het boek nog moest lezen ook.

Dit alles is voorbij. Twaalf minuten geleden, ik zat nog in bad, heb ik op plechtige wijze de republiek uitgeroepen. Het is heel eenvoudig om te doen en als u het niet helemaal vertrouwt, dan doet u het gewoon zelf nog eens over. Het hoeft natuurlijk niet in bad, maar ik kan het u wel aanraden. Of speelt u in bad nog met bootjes? Dan legt u die maar even opzij, je moet wat voor je land over hebben.

Gaat dat nu zomaar? zult u misschien vragen, is voor zo iets geen grondwetswijziging nodig? Ik geloof van niet en verwijs daarvoor naar de bijbel. U weet misschien hoe in dit dikke boek vele dingen staan over God e.d. Nu men algemeen tot het inzicht begint te komen dat deze God er helemaal niet is, wordt er toch, zover mij bekend, geen gepurgeerde versie van de bijbel op de markt gebracht. Nee, men houdt gewoon de oude tekst, maar men wijzigt de interpretatie van de tekst. Wat eens serieus genomen werd wordt nu een sprookje vol



wijze woorden en onderhoudende geschiedenissen. Op dezelfde manier zullen we ook voortaan de artikelen in de grondwet moeten opvatten waarin het begrip ‘de koning’ voorkomt. Trouwens onder ‘koning’ waren we allang gewend een vrouw te verstaan, dus waarom niet een nog grotere abstractie? Dat God dood is vormt geen argument tegen de bijbel; dat met ingang van heden de koning even dood is kan heel goed zonder schrappen in de grondwet.

In hoeverre heeft nu mijn uitroepen van de republiek rechtskracht? In precies dezelfde mate als het uitroepen van de republieken Frankrijk, Amerika, Rusland en Indonesië rechtskracht had. In het begin dachten velen: ze kunnen zoveel uitroepen, maar voor mij blijft Lodewijk XVI, George III, Nicolaas II, of Wilhelmina toch de baas. Maar als de republiek lang genoeg blijft bestaan moet men er zich wel bij neerleggen.

Nu zaten George III en Wilhelmina veilig in een ander werelddeel en werden Lodewijk XVI en Nicolaas II helaas om het leven gebracht. Dus vraagt u mij misschien welk lot ik op het oog heb voor de persoon die tot twintig minuten geleden zo gracievol onze troon bezette. Ach, laten we ons daar toch niet teveel zorgen over maken. Tenslotte is het in een republiek nog niet zo dat een wet ongeldig wordt wanneer behalve de minister nog een ambteloze burgeres (en dat voorrecht wilde ik de ex-koningin niet ontnemen) er een handtekening onder zet. En wat kan het u schelen of bij een kabinetscrisis de fractieleiders in een verloren kwartiertje achter elkaar een kopje thee gaan drinken bij een dame?

Zoals er nu nog die-hards op de Veluwe zijn die hun kinderen graag aan God offeren, zo zullen er hier en daar mensen blijven die

[p. 21]

voor de koningin willen buigen. Maar wat geeft het?

In een psychiatrische inrichting in New Jersey wordt nu al zesentwintig jaar een man verpleegd die denkt dat hij de koning van Amerika is. De hele inrichting is zo gebouwd dat dat hij in die waan wordt gelaten. Niemand heeft er last van. De man komt uit een rijke familie en kan het betalen. Onze koninklijke familie is toch ook vermogend genoeg om zich een dergelijke verpleging aan te schaffen?

Gelukkig kersfeest

Lieve Opa,

Wat een vreemde gewaarwording, die stilte hier. Als ik uit de periskoop van de loopgraaf kijk zie ik overal de velden bedekt met een witte wade. Nee, geen sneew. Het is een niew gemies middel dat alle plantengroei onmogelijk maakt. Want nog steeds - je zou het niet voor mogelijk houden - waren er Vjets die rijst verbouwden om te eten. Dit zit ze nu niet glad meer! Maar hun aanvoer door de lugt gaat door. Je begrijpt dat ik het dus bij de lugtafweer erg druk heb, en dat het wegvallen van het geluid van ons gesgut een vreemde stemming wekt. Het is al mijn twede kersfeest hier in Van Da'n. Net als vorig jaar weten we niet hoe we anders dan door drank deze stilte door moeten, en eigenlijk verlangt iedereen naar het einde van het kersbestand. De heren in Peking en Washington moeten maar uitmaken hoeveel dagen het dit keer duurt. Het is hier een unieke gelegenheid om allerlei niewigheden op het gebied van raketafweer, radarverkenning en gemiese oorlogsvoering in de harde praktijk te testen, iets dat vaak heel wat anders is dan in het laboratorium tuis! Alleen al darom is onze aanwezigheid zo nuttig. Dat er, zoals je in je vorige brief sreef, nog mensen in het vaderland zijn die ‘Kennedy Molenaar’ durven te roepen is dan ook zeer grievend. Weten ze dan niet dat al onder Johnson door de betreurenswaardige loop van de oorlog alle Vjetnamezen zijn uitgesgakeld, en dat de Vjets van nu gewoon Sjinezen zijn? Begrijpen ze dan niet, dat als we de strijd hier opgeven, de agressie naar een ander land wordt verplaatst, en dat die tientallen jaren van offers en strijd dan vergeefs zijn geweest? Als ze dat tuis maar eens wilden begrijpen. Vrede op aarde, jazeker, maar De mensen een welbehagen, dat vergeten ze. Enfin, u denkt er net zo over, maar omdat u nog wel eens stukjes srijft, heb ik de gevoelens van de jongens in Van Da'n nog eens opgesreven. Je mag deze brief gerust laten afdrukken, Je

David Chapkis

P.S. Stuur je nog eens een boekje van die De Kadt? Bedankt!

Gelukkig nieuwjaar

Het is opvallend hoe de oudere ambtenaren van het archief waar ik nu al geruime tijd kom om notulen van de Oost-Indische Compagnie te raadplegen enigszins plat spreken. Ze zullen bijvoorbeeld altijd ‘se’ zeggen in plaats van ‘ze’. Deze jarenlang ervaring hebbende archivarissen hadden trouwens vaak goede raad. De minuten van de Oost-Indische Compagnie zijn namelijk in bepaalde perioden op bijzonder slecht papier geschreven, dat aan elkaar geplakt zit en in een bariumsulfaat-oplossing te weken moet worden gelegd. De jongere archivarissen deden dat altijd eventjes, zodat ik er op kon wachten, maar het gebeurde dan vaak dat het papier onder de te sterke oplossing te lijden had. Hun oudere collega's herinnerden zich dat men het bariumsulfaat beter in een minder geconcentreerde oplossing gedurende langere tijd kon laten inwerken. Zo hadden twee voorgangers van mij, die zich voor diezelfde minuten van de Oost-Indische Compagnie interesseerden, het gedaan. ‘Se konden minuten dagen weken’ maanden jaren-lange ervaring hebbende archivarissen.

[p. 22]

Gelukkig maar

Toen dit voorjaar een Amsterdamse zenuwarts vanwege een ‘schuld’ van 90 gulden mijn huis liet leeghalen, heb ik de hele geschiedenis zonder mankeren in het juni/juli-nummer van dit maandblad beschreven in de vaste overtuiging dat iedere lezer het als een wilde fantasie zou beschouwen. Het heeft niet zo mogen zijn. De kranten zochten het uit en het hele krankzinnige verhaal bleek waar te zijn. Ik was in het buitenland, maar een hulpactie van De Telegraaf kon net op tijd vermeden worden. De reacties op het verhaal waren overstelpend. Nimmer wanneer het heil van de wereld, van Nederland, van de Nederlandse letteren, de politiek of van wat dan ook door mij behandeld worden, krijg ik een enkele brief, maar nu er 1050 boeken tijdens mijn vakantie gepulst waren stroomden de reacties binnen. Vooral de lezers van Trouw bleken erg aangedaan. Hun smaak in boeken was trouwens erg goed. Dank, dank, dank.

Hoe, zo vraagt mij iedereen, reageert de zenuwarts Van Poolse Havenstad? Nimmer direct, maar wel indirect vernam ik in de afgelopen maanden:

1.	eerst dat het hem zo speet, dat hij van niets wist. Hij kwam er niet toe die spijt rechtstreeks aan mij te laten blijken. Dat hij wel degelijk zelf verantwoordelijk was, heb ik in het artikel Alles is weg al geschreven. Na een tijd vernam ik echter:
2.	dat mijn inboedel helemaal niets waard was. De deken van de orde van advokaten te Amsterdam kreeg te horen dat het een zogenaamd ‘Spaans interieur’ was (d.w.z. sinaasappelkistjes). Ik ga nu niet weer opscheppen hoe duur mijn interieur wel was; de geraamde schade van f 5400 blijkt nu eerder f 7000 te moeten zijn. Overigens heb ik wel eens gehoord dat van armen stelen ook niet mag.
3.	Maar het mooiste verweer van Van Poolse Havenstad vernam ik kort geleden, en dat is de reden om dit nog eens op te halen. Via slechts één (betrouwbare) tussenpersoon vernam ik dat Van Poolse Havenstad tegen een assistent, die bij hem het vak leert, zei dat dat het voor mij wel een onaangename ervaring was geweest, maar dat het toch erg goed voor Chapkis was als hij eens met de hardheid van de maatschappij kennis maakte. Kortom: het was een therapie!!

Al mijn woede, en al uw woedende verbazing, blijkt dus op een misverstand te berusten. Het weghalen van mijn bezittingen, inclusief vele onvervangbaarheden, blijkt voor mijn eigen bestwil te zijn gedaan. Gelukkig maar.

Zo'n aardig blaadje
J. Pen

Iedere maand krijg ik het blad Global Digest in de bus. Het is, volgens eigen zeggen, a monthly magazine on world current affairs; het komt uit Hong Kong, heeft het formaat van Readers Digest en bevat artikelen die overgenomen zijn uit talrijke periodieken, van over de hele wereld. Veel komt uit Peking Review, Hsinhua, Renmin Ribao en andere communistische bronnen, maar er worden ook stukken overgenomen uit de Times, de New York Times, l'Express en de Sunday Telegraph. De toeleg is: propaganda voor het Chinese communisme, en kritiek op Rusland en de V.S. Het lijkt volstrekt ongeloofwaardig dat dit blad ook maar iemand milder zou stemmen jegens degenen waarvoor het pleit. Ik lees het met een mengsel van stomme verbazing, zachtjes opkruipende angst en vrome dankbaarheid dat we hier wonen en niet daar. Toch staat er weinig in dat we niet reeds wisten.

De artikelen uit Chinese bron zijn lang, en geschreven in een plompe en nadrukkelijke stijl die op het eerste gezicht komiek aandoet. Zelfs de meest agressieve teksten (en ze zijn zonder uitzondering van een botte agressiviteit) hebben iets grappigs; ze lijken op persiflages. Our most esteemed and beloved leader Chairman Mao komt gewoonlijk in de eerste alinea al opdraven, en hij blijkt reeds lang geleden de weg te hebben gewezen tot helder inzicht. De argu-

[p. 23]

menten waarmee de perfiditeit van de Russen en de Amerikanen wordt aangetoond munten uit door eenvoud en kinderlijkheid. Dit, tesamen met de eigenaardige, laat ons zeggen: weinig subtiele stijl, wekt de indruk dat daar in Peking geschreven wordt voor achterlijke lezers, wat natuurlijk hoogst koddig is totdat men zich realiseerd dat de redacteuren van Peking Review blijkbaar eveneens doordrongen zijn van de achterlijkheid van hun publiek.

Dat is niet zo'n prettig idee. Want de bladen waaruit wordt geciteerd zijn blijkbaar het neusje van de chinese zalm. Global Digest versmaadt de gele pers, om het zo eens te zeggen; het put uit het beste wat communistisch China op journalistiek gebied op de been kan brengen. Wat er ook zij van de intelligentie en het onderscheidingsvermogen van de Chinezen - zaken waarover niemand hier in Nederland erg gefundeerde opinies kan hebben, al was het maar omdat er zoveel Chinezen zijn - het is toch wel een bijzonder griezelige gedachte dat de redacties van China's top-bladen niet slechts hun lezers voor debiel verslijten, of althans voor uiterst primitief, maar bovendien nog geloven dat hun proza op buitenlanders een gunstige indruk zou kunnen maken. Als zou blijken dat Global Digest één grote falsificatie was, in elkaar gezet door de CIA, zou ik opgelucht ademhalen. Maar helaas, het valt te vrezen dat het allemaal authentiek is: grove oorlogsophitsing, bestemd voor een publiek dat door de eigen leiders (want wie in Peking Review schrijft valt daaronder) als primitief wordt gezien.

De communistische artikelen uit het westen zijn wat minder angstwekkend, maar toch ook niet vrolijk. Het Australische Vanguard draagt krachtige lofzangen bij op de gang van zaken in de Chinese volksrepubliek, en wie niet enkele minuten geleden de rede van Chou-en Lai in Tirana had gelezen, of een malafide kritiek op de idealen van de Franse revolutie (uit Renmin Ribao), zou kunnen denken: er zit iets in; of hij zou het althans een aandoenlijke, zij het kinderachtige poging vinden om iets goeds in China op te sporen. Door de combinatie met al die andere stukken (Global Digest telt ca. 200 blz.) voelt de lezer alleen een warme sympathie opkomen voor Australië, met zijn vriendelijke regering en zijn tolerante instellingen, dat dit soort scribenten vrijelijk hun gang laat gaan. Ook het feit dat in New York het blad Progressive Labor verschijnt (waarin ene Lisa Armand uitlegt hoeveel beter de consument in China wordt behandeld, vergeleken met Rusland) zegt ons meer over de pluriformiteit van de Amerikaanse samenleving dan over de beweerde voordelen van het Chinese boven het Russische communisme.

De beste propaganda voor het westen maakt Global Digest door uitvoerig de New York Times, Newsweek en The Economist te citeren. Hele bladzijden, uit de eerste hand, over de moeilijkheden en de misère van de Amerikaanse politiek, kritiek op Johnson, hele artikelen vol jobstijdingen, twijfel en onzekerheid. En wat een genuanceerde woordkeus. En vooral: wat een fatsoenlijke kranten hebben we hier, hoezeer beschouwen ze de lezer als een menselijk wezen, en hoe weinig zijn we ons dat veelal bewust. Als iemand mij met deze stelling aan boord zou komen, zou ik hem uitlachen. De goede eigenschappen van onze periodieken vormen geen onderwerp waarover men spreekt. Er is een blaadje uit Hongkong voor nodig, iedere maand serieus bijeengevlooid, om ons enige afstand tot de eigen pers te geven. Ik beveel de lezing van Global Digest warm aan. Inzonderheid aan polemologen, omdat dit de eenvoudigste, goedkoopste en meest terzake dienende bronnenstudie is die zij kunnen ondernemen; en voorts aan Ban-de-bommers, voorstanders van China-in-de-VN, en aan de heer Bertrand Russell.