Hollands Maandblad. Jaargang 6

(1964-1965)– [tijdschrift] Hollands Maandblad– rechtenstatus



[pagina 22]
Het dagboek van een beeldhouwer William D. Kuik Oost West thuis best. (Oud Slowaaks hoveniers-gezegde)
8 december Heden volmaakt uit mijn humeur. Gisteravond uitgenodigd door Mevrouw Malkö. Ze is gevlucht uit het verdrukte Hongarije, arme vrouw. Er zou ook de belangrijke architect W. komen, die grote invloed heeft bij het comité van het staats-bouwplan. Ik moet zeggen er waren een aantal alleraardigste mensen. Mevrouw Malkö zag er werkelijk stralend uit. Men fluistert dat ze gaat trouwen met de chinese legatie-secretaris. Wat een kundig en een hoogstaand mens. Beminnelijk als geen ander. Hij heeft niets van de gluiperigheid die men bij een Aziaat zou verwachten. Een ontwikkeld, belezen en gevormd partijman. Hij schijnt zich te gaan bezighouden met het festival voor plastische volkskunst dat in Peking wordt gehouden volgend jaar. Ik zal hem eens uitnodigen op mijn atelier. Het gezelschap sprak breedvoerig, zoals dat gaat, over het kunstbeleid van de staat en speciaal het gemeentebeleid in onze stad. Nadat ik een half uur bescheiden het gezwets had aangehoord, mengde ik me in het gesprek, te meer omdat ik duidelijk zag hoe de arme Mevrouw Malkö zich ergerde. Het gezelschap was ook wel iets te gemêleerd om zo openhartig te zijn. Buitendien kwam kameraad Strjinski binnen, die een hoge post bekleedt bij het Ministerie van Cultuur. Die vent zie je overal. Mevrouw Malkö moet toch wel veel invloed hebben. Arm Hongarije. S. kwam direct op mij af, met uitgestoken armen. Koningszoon, oompje suikerpeertje laat ik U omarmen. Wat dacht hij wel; ik ben toch zeker zijn wijf niet. Het zwijn was duidelijk dronken. Hij stonk een uur in de wind naar goedkope jenever en zijn ogen stonden als zwarte krenten in zijn kop. Zijn buik sleept nu bijna over de grond van het vele vreten. Vuile alcoholistische pad. Dat schrijft stukjes over kunst, houdt openingen en maakt beelden. Er is nog maar net een beroemd dichter, een volksheld gestorven of hij heeft al een borstbeeld klaar staan. Karkassenjager! Maar ja, hij beschikt over goede relaties! Een paar dagen geleden hoorde ik nog hoe hij zijn ontvoering van Europa geruild heeft voor een partijtje nylons met een gemene duitse toerist. Dat kan hij wel doen; eerst 10 afgietsels verkopen aan alle staatsinstellingen en dan zwarte handel bedrijven. Hoe een dergelijk stuk vullis artiest genoemd kan worden is me een raadsel.
12 december Wat een ongemak. Het wordt met de dag moeilijker om je op onze sociëteit te vertonen. Toen ik binnenkwam zag ik tot mijn groot genoegen dat W. aan mijn uitnodiging gehoor had gegeven om samen met Mevrouw Malkö en de chinese secretaris eens een bezoek te brengen aan onze sociëteit. Na enig heen en weer gebabbel, wat heeft Mevrouw Malkö toch een fraaie stem, ze zal zeker aardig zingen, begon ik met haar te converseren over het samengaan der kunsten, een heerlijk onuitputtelijk onderwerp. Iets luider dan mijn gewoonte is, om het onbelangrijke dooreen gepraat te overstemmen. Er zijn altijd nog mensen, die niet weten wat je verschuldigd bent aan een gezelschap van gewicht. Ik haalde juist de architectuur en de beeldhouwkunst als voorbeeld aan, toen F., een van de weinige ongewenste leden die dan net aanwezig moeten zijn, dat zul je altijd zien, me met zijn schelle stem in de rede viel. De kerel zwijgt òf als een potvis òf zegt iets onbehoorlijks, en gaat tot overmaat van ramp uit pure nervositeit omdat hij zijn mond open durft te doen,
[pagina 23]
kraaien, zodat iedereen zijn stommiteiten goed kan horen De vlegel! Natuurlijk kwam hij weer aandragen met het tractaat over de schilder- en beeldhouwkunst van Da Vinci. Nu wil ik de kwaliteiten van Leonardo niet in twijfel trekken, dat zou al te dwaas zijn, maar ik persoonlijk vind Michel Angelo veel groter en men moet niet vergeten dat Da Vinci eigenlijk een corrpute figuur was, die geheel onder druk stond van de hoge adel en de geestelijkheid. Een volmaakte eerlijkheid, bezonnenheid is bij hem eenvoudig niet te verwachten. En al is iemand eventueel een genie, dan kun je toch wel idiote dingen beweren zeg ik maar. Enfin, F. had het weer aardig voor elkaar, verpestte het gesprek volkomen en ging toen weg. Vermoedelijk naar een café. Daarna begon nota bene, de heren hadden onderhand de nodige kratjes bier verzwolgen, de criticus B. met zijn duim in zijn gat, als betrof het een boerenbruiloft, op de tafel rond te dansen en ordinaire liedjes te zingen zodat de glazen omvielen. Ik geneerde me voor W., die het gelukkig niet al te hoog opnam, ja zelfs zo vriendelijk was om het spelletje mee te spelen. De chinese secretaris was gelukkig in slaap en Mevrouw Malkö kon ik wat aan de praat houden. B. is een van die in kranten schrijvende heren, die je met een paar borrels kunt omkopen. Alles halen ze uit boekjes en ieder jaar hebben ze een andere mening terwijl ze geen hamer in hun poten kunnen houden. Druktemakers! Op het laatst werd het echter te bar en besloten we te vertrekken. Jammer genoeg bleek op mijn atelier de kachel uit te zijn en de drie flessen oude tokayer waren verdwenen. Dat had mijn vrouw me weer geleverd. Alles bij elkaar een vreselijke afgang; een onaangename avond. Ik denk er hard over als lid van onze vereniging te bedanken.
14 december Een prachtige opdracht, de photographieën heb ik al gekregen. Ik moet een ontwerp maken voor een borstbeeld van Anna Paulina, de oudste dochter van onze leider. Daarom heeft de leider me verleden jaar op de ledententoonstelling gegroet. Mijn waarde Anton Pawel hoe gaat het U toch zei hij, ik hoor het nog. Welk een genadige glimlach, wat een bronzen voorhoofd, mijn hart zwelt nu van trots. Oh, mocht ik ooit de goddelijke ingeving krijgen zijn portret te maken. Het beeld wordt geplaatst voor de nieuwe staatszeepfabriek en men heeft het plan tijdens de opening een aantal kleine afgietsels van toiletzeep aan de genodigden te geven. Dus snel aan het werk, geen verder gedroom. Wat zullen ze jaloers zijn als men het bericht in de krant leest. Ik heb B. direct gebeld; hij zorgt wel voor een treffend stukje. Ik voel er veel voor deze keer geen werk in te zenden naar de komende ledententoonstelling.
15 december Opgebeld door Strjinski. Ik ben benoemd in de ballotage-commissie. Zo zie je maar. Ik heb er meteen werk van gemaakt het
[pagina 24]
afgietsel van de Venus van Arles, dat door F. zogenaamd op zijn atelier bewaard wordt, weer terug te laten halen. Is die kerel gek. De enige waardevolle plastiek in ons gebouw! Net zolang heeft de smerige kleine verfknoeier geëtterd tot hij het kon inpikken. Omdat we er niet naar omkeken! Omdat we het tijdens ons jaarfeest een bolhoed hadden opgezet en een beetje grappig beschilderd! Als hij nog een keer probeert op een avond ons genoegen te bederven, rijd ik hem met mijn motorfiets te barste.
18 december De opening van de tentoonstelling was werkelijk groots. Deze keer geen geneuzel van onze voorzitter. Ik stond bijna recht tegenover de minister van cultuur, een forse man. Zijn vrouw droeg een prachtige bontjas. Eindelijk eens een echte spreker, een man die iets te zeggen heeft. Voor verstaanders tenminste. Hij vroeg zich af hoe het kwam, dat men vaak het binnenhalen van staatsprijzen belangrijker vond dan het rustig en bescheiden werken aan een oeuvre, zonder valse trots, ter opvoeding en verheffing van het volk. Dat kan F. in zijn zak steken. Ik heb tweemaal instemmend geknikt toen de spreker me aankeek, en we hebben enige keren begrijpend tegen elkaar geglimlacht als het zo te pas kwam. De gehele ballotage-commissie droeg brede zijden linten en tijdens de prijsuitreiking moesten we een stap naar voren komen. Ach, alles is nog niet verloren zolang er mensen van enige beschaving zijn die elkaar begrijpen. Ik snap overigens niet waarom de jonge Dankos de prijs gekregen heeft. Ja, de meerderheid beslist. Zou men nu werkelijk die dansende boer zo bijzonder vinden? Het is een slechte Barlach en dat is ook al geen beeldhouwer van formaat. D. heeft vreselijke klamme handen; voor mij is het een vergissing. Zeg echter zoiets eens als je met zijn zessen bent, de rest kijkt nu eenmaal niet verder dan de neus lang is en je kunt geen collega afvallen. Onze leider heeft me weer begroet. Zijn oudste dochter lijkt sprekend op de photo's.
20 december Vandaag voel ik me als een leeuw. Het gipsafgietsel van de lieve Anna Paulina is klaar. Strjinski was er opgetogen over. God, god, wat wordt de man zwaarlijvig, hij barst nog eens uit elkaar. Toch spreekt er een zekere kracht uit zijn dikke kop. Eigenlijk iemand die je niet moet onderschatten. Hij stonk vreselijk naar uien; ik merkte het toen hij dicht bij me stond maar het kan ook zijn nieuwe nylon overhemd zijn geweest. Ja, onze bestuurders worden met de dag chiquer. Het is goed vreten uit de staatsruif. Het is maar makkelijk, in alle commissies, hier en daar bestuurslid spelen en verder niet veel doen. Van dat soort lieden ben je afhankelijk. Toch, smaak heeft hij wel. Ik begrijp alleen niet wat hij tegen Mevrouw Malkö heeft. Jammer Strjinski, je kunt niet altijd op de
[pagina 25]
voorste rij zitten voor een dubbeltje. Je wordt wat te oud vadertje. Gisteren heb ik haar weer een bezoek gebracht. Een lieve man de secretaris, een echte volksheld van het oude type. Hij ziet er helemaal niet chinees uit. Eenvoudig, niets sluws of achterbaks en bijna geen spleetogen. Hij houdt van onze pruimen-jenever. Echt een kerel uit een stuk, daar kun je mee praten. Zelfs als hij slaapt ziet hij er beschaafd uit. Mevrouw Malkö en ik hebben heerlijk samen gezongen. Hemels dat stemgeluid en zo muzikaal van la la la la la, alsof de gebraden duiven uit haar mond komen vliegen. Ze is gewoon leeftijdloos. Het was alsof ik op vleugels gedragen over de weg snelde toen ik terug ging naar mijn atelier. Jammer dat ik die vervloekte Potlof tegen moest komen. Dat russische dichtertje loopt bij mij de deur plat als ik niet thuis ben. En maar meedraven en maar kwebbelen over kunst. Gelukkig raakte ik hem halverwege met een smoes kwijt. Voor mijn part is meneer in een modderplas gestikt; de drek-poëet. Wacht maar tot de chinezen ook een bom hebben, dan is het uit met jullie geschreeuw. Wat zouden ze trouwens geweest zijn zonder ons als we niet jaren pal achter ze hadden gestaan? Lompe dronken koetsiers zijn het, kameraden slachters, anders niet.
22 december Oh, ondankbare natie, tuig van de richel, vee van Laban, ze hebben het af laten weten, een bulgaarse houtsnijder doet het goedkoper. Ik heb 10 minuten doodsbleek hard om de tafel gelopen met de brief in mijn trillende handen. Ik dacht werkelijk krankzinnig te te worden. Mijn Paweltje, mijn kleine Antontje, wat scheelt U riep mijn vrouw uit, die er nooit iets van begrijpt. Stom wijf, waar moeten we dan van vreten. Direct heb ik kameraad Strjinski opgebeld bij het ministerie. Strjinski brulde ik buiten mezelf door het apparaat, laat die luizige bulgaar onmiddellijk fusilleren. Het is een vuile fascist, een verrader, hij heult met de russen. Strjinski kalmeerde me wat en beloofde de directeur van de academie die veel invloed heeft op de minister, te polsen. Meer kon hij vooreerst niet doen. In de nood leer je je vrienden kennen, als er maar iets te naaien valt dan is kleine Strjinski er wel bij, zuipen, dansen en wijven jagen, maar een collega, een vriend helpen, dan is onze Strjinski niet thuis. Rotte pad.
23 december Precies wat ik gedacht had, de heren sturen me met een kluitje in het riet. Vanmiddag belde de directeur van de academie. Er was niets aan te doen. Ik moest het begrijpen, hogere politiek. Het was een jood, een anti-russisch partijlid. Nee excellentie, ik zal het me niet te veel aantrekken; ik zal wel op een houtje bijten. Pawel kan wel verrekken. Meneer zou wel een ander gaatje voor me zien te vinden. Nee, voor jou gore Judas, een gaatje op het kerkhof. Lekker samen tetteren met de directeuren van de zeepfabriek, maar een goed woordje voor Paweltje doen, je beste trouwe leerling, ho ho had je gedroomd. Trap hem weg de kale Anton, als een hond met vlooien. Is het niet om te huilen? Ach, heb ik daarom 7 jaar lang naar de pijpen van die lul gedanst om nu in mijn hemd gezet te worden? En het is God geklaagd als je bedenkt wat er alzo aan beelden in de stad staat. Het stelletje naakte vette wijven bij het sportpaleis à raison van f 40.000, -. Een fontein noemt men dat. De duivel zal ze halen de gore haremslepers. Grote God wat een schoonheid zullen we beleven aan de koperen oorwurm die ze voor de concertzaal hebben gezet. Ze hadden nog beter Strjinski levend kunnen verbranden op het marktplein; daar had het volk tenminste een vrolijke dag aan beleefd. En waarom zit er nog steeds een ellendige bronzen decadente monnik voor het stadhuis op zijn stokpaardje? Zeker om de revolutie te herdenken. De moed zou je ontzinken. Welk een onrecht. Welk een vuile draaierij bestaat er toch op de wereld. Zelfs op de maan zal het wel een rotzooitje zijn. Ach, hadden we de klassieke tijden weerom.

[pagina 26]
24 december Vreselijk, nu is Droesjka weggelopen. De teef. Ratten verlaten het zinkende schip. Drie jaar lang betaald model geweest, en nu men in ongenade gevallen is staat het sein op wegdraven geblazen. Ik heb zeker een uur lang, overmand door het verdriet, gehuild als een klein kind en uiteindelijk van rampzaligheid mijn vrouw opgebeld. De lieve schat heeft me heerlijk tot rust gebracht. Ach wat is ze toch goed, mijn wijfje, mijn duifje. Ze bemoeit zich alleen de laatste tijd te veel met de dikke Potlof. Ze weet toch wel dat het een vuile rus is, een onbetrouwbaar mens. Zo brengt ze onze reputatie in gevaar. Wie weet heb ik daar mijn ongeluk aan te danken. Lief is ze wel en zo goed voor de kinderen. Ik zou niet buiten haar kunnen.
24 december De neuzelaar, de turftrapper, de snorblazer. Altijd achterbakse streken, gele mestkevers. Japanners, Chinezen, Turken, Negers, het blijven kleurlingen hoe je het ook bekijkt. Als ze even de kans schoon zien draaien ze je een loer. Voor mijn werk geen plaats op het festival hè, wel voor een stel bruine spleetogen uit Mongolië. Stik met je broederschap, je wereldrevolutie. Verzuip allemaal in de gele zee. Oh Heer, wanneer zal dat getreiter over zijn. We beleven wel zware tijden. Voor mij is een vrouw, die zich met chinezen afgeeft eenvoudig een hoer.
27 december De wethouder van onderwijs- en cultuurzaken uit de klei gehaald. Het is geen echte opdracht, maar contra-prestatie werk. Dat is nu het gaatje waar de heren me in hebben gestopt. Ik voelde me na afloop een beetje vervelend. Hij vond het niet mooi geloof ik. Of ik zijn neus wel helemaal goed had getroffen. Wat verwacht het stuk bezembinder eigenlijk met een dergelijke rare bril op. Stomme kaffer. Onder het andere regime handelde hij in schapen. Nu is hij wethouder van onderwijs- en cultuurzaken. Zijn enige prestatie is dat hij 1200 schoolkinderen op bevrijdingsdag met rode vlaggetjes laat zwaaien, terwijl hij zelf hard voorbij rijdt in een gepantserde auto en wuift met zijn poppenhandje. Bang om kapot geschoten te worden. Alsof de wereld daar iets aan zou verliezen. Toen hij weg was heb ik drie uur achtereen op de gemeente gescholden en het heeft me zeker een half uur gekost om de neus zo te fatsoeneren dat hij hem wel aardig moet vinden. Als ze nu nog iets te vertellen hebben, ga ik uit de contra-prestatie.
28 december Eindelijk een opdracht. Het werd tijd, dat stilzitten gaat een mens vervelen. Particulier, een grafmonumentje. Ik heb het in zachte kalksteen gedacht. Een vierkant blokje met een half ontkleed nadenkend knaapje erop. Misschien geef ik hem een zandloper in zijn handen. Vanavond komt er een braziliaanse beeldhouwer op de televisie die interessante ijzerconstructies maakt. Maar ik las vanmorgen juist in het ochtendblad een bericht over het kelderen van de abstracte kunst in het westen. Het is moeilijk in deze tijd om je keus te bepalen. Droesjka is weer terug.
30 december De dag begon bijzonder ongelukkig. Om 10.00 uur in de morgen belde Strjinski me uit mijn bed om te vragen of ik al iets had verkocht op de ledententoonstelling. De 29e was namelijk de Rijks-aankoop-commissie komen opdraven. Alsof hij niet weet dat de heren nu zeker geen belangstelling hebben voor mijn plastieken. Hem kun je niet rekenen. Hij heeft een knappe vrouw. Tegen de middag kwam het bericht binnen van de aardschok te T. Ja, ramp op ramp deze dag. Ik ben onmiddellijk met Droejska gaan kijken, samen op de motorfiets. De rivier was buiten haar oevers getreden, chaotisch en afschrikwekkend. Een gruwelijke aanblik de opgezwollen lijken. Wat zijn wij mensenkinderen eigenlijk klein. Meer dan driehonderd doden. Vanavond komen wij, de kunstenaars, bijeen om een hulpactie te organiseren onder het motto: ‘Kunstenaars helpen hun steentje bij te dragen’. Wij staan 50% af van de
[pagina 27]
prijzen van de te exposeren werken voor het noodfonds. Ik zend een verdronken kind in.
31 december Gelukkig, dit jaar is bijna ten einde. Mijn vrouw heeft de gehele middag nieuwjaarskaarten geadresseerd. Stomvervelend werk. Het is een linosnede, gemaakt door mijn oudste dochtertje, met de hand ingekleurd. Ze is daar reusachtig handig in. Och, zo vestig je weer eens de aandacht op je. Alleen is het wel lastig uit te maken welke belangrijke mensen een kaart moeten hebben. Alles bij elkaar genomen geeft het een hele rompslomp. Ik doe het het volgend jaar niet meer. Vanavond komen Karl en Selma. We hebben peperkoek en landwijn. Wat mij betreft kunnen ze weg blijven. Hij maakt schilderstukken van oude kranten en ijzervijlsel. Ze drinken je wijn op en zij praat honderd uit over zijn opdrachten. Oostduitse kennissen van mijn vrouw.
1 januari Er gaan geruchten dat de leider de nieuwjaarsdienst in de kathedraal heeft bezocht. Dat zou op een herleving van het religieuze leven wijzen. De wonderen zijn de wereld nog niet uit, vooral na een ramp. Voor de revolutie heb ik me bezig gehouden met de kerkelijke kunst en het gekke is, zoiets laat je nooit geheel los. Ergens blijft er iets in, noem het desnoods je ziel, hangen. Ik zal het ontwerp voor de kerststal eens te voorschijn halen dat ik jaren geleden vervaardigd heb. Het kan allemaal bewegen. Klapwiekende engelen. De os buigt zijn kop en het kribbetje is geheel uit elkaar te nemen, zodat je de onderdelen los kunt verkopen. Om het geval persoonlijker te maken zal ik er nog een duvel bij ontwerpen met twee gloeilampjes in zijn kop inplaats van ogen. Hoe noemen ze dat in het westen? Pop art geloof ik. Alleen houd ik het streng figuratief en zal trachten een synthese te vinden tussen de oude en de nieuwe kunst. Als het me lukt komt alles nog op zijn pootjes terecht.