Hollands Maandblad. Jaargang 6

MIAMI: Strictly for the birds
Henk Romijn Meijer

We logeerden in downtown Miami, het oude gedeelte van de stad, waar het goedkoop was en waarvan de zwaargeschut-hotelgangers van de protserige million-dollar Beach het bestaan nauwelijks kennen. Het pension, Lynn House, beheerd door Mrs Mary Waddel, lag aan een stille weg, maar daarachter waren straten vol druilerig vertier, bars en nachtclubs, waarvoor Cubanen in groepjes rondhingen, en met foto's van hun trieste muzikanten, zangers, zangeressen, achter het raam. Bij Mrs Waddel woonden rustige oude mannetjes die ons groetten toen we binnenkwamen, en een stuk of vier Cubanen, die geen Engels kenden. Vlak achter haar pension was zo'n nachtclub die zijn deuren tot 's morgens vijf uur letterlijk open hield, zodat we de nacht lang muziek hadden: Vaja Con Diaz, my darling, op een meer dan elektrische gitaar, eindeloos herhaald voor het publiek en voor de buurt.

Op de eerste morgen hoorde ik op de gang de stem van Mrs Mary Waddel vanuit een openstaande zijkamer komen.

‘U had een brandend sigarettenpeukje in de prullemand gegooid.’ Ze kreeg geen antwoord.

‘U moet een sigaret altijd eerst uitmaken voordat u hem weggooit, anders blijft hij doorsmeulen. Toen ik boven kwam stond er rook in uw kamer en als ik niet gekomen was dan zouden we brand hebben gekregen. U moet voorzichtig zijn. U moet altijd voorzichtig zijn.’

‘Careful,’ bauwde de Cubaan haar moeizaam na. Daarna herhaalde hij het woord iets vlugger. ‘Careful.’ Hij lachte kort. ‘Yes,’ zei Mrs Waddel, ‘yes. Careful.’ ‘O.K.’ antwoordde hij. ‘O.K., O.K.’ Mrs Waddel liep ontstemd bij hem weg. ‘Yes,’ oefende de Cubaan, ‘yes, O.K., yes.’

Er was een cafétje in een zijstraat waar je koffie drinken kon, een hokje waar niet meer dan vier of vijf mensen tegelijk in konden staan: rad pratende Cubanen met gouden tanden die hun koffie snel dronken uit kopjes niet groter dan twee vingerhoeden, en daarna snel doorliepen. De jongen achter de machine die niet ‘morning’ zeggen kon hield zijn arm voor ons omhoog en spande zijn biceps om ons te vertellen dat de koffie sterk was, erg sterk. Een radiootje speelde Latijns-Amerikaanse muziek en na de muziek las een opgewonden stem nieuwsberichten voor in het Spaans. Er was een spotprent opgeprikt aan de muur, iemand werd onder de voet gelopen door een grauwe massa optrekkende Russen. De jongen achter de koffiemachine grijnsde toen we er naar keken. En in het drukke gepraat herkenden we telkens twee terugkerende woorden: rooie Rus.

Op de brug naar een van de verbindingswegen tussen Miami Beach en het vasteland wachtten we bij een bushalte. Een ongeschoren schooier, een van de vele schooiers die 's winters de warmte opzoeken in het zuiden van Amerika, kwam naast ons staan, zijn benen wat uit elkaar. Hij keek de weg af en daarna naar zijn schoenen waarover de uitgerekte pijpen van een versleten broek hingen. Hij diepte een geldstuk op uit zijn

[p. 32]

zak, keek de weg af en hield de munt dicht bij zijn gezicht. Daarna wipte hij van zijn tenen naar zijn hakken en terug. Onderin zijn keel begon het te rommelen, hij opende zijn mond wijd, het rommelen ging over op een scheurende rochel die een klodder slijm opleverde. Hij vuurde hem af: f f f f t. De klodder landde in het midden van de weg.

We moesten lang wachten.

Een groene gedeukte Rambler stopte voor ons op de straat.

‘Willen jullie een lift?’

We stapten verrast in, de schooier laatst. De auto kwam sputterend, moeizaam op gang.

‘Ik ben zo gelukkig dat ik jullie kan helpen! Werkelijk! Zo gelukkig!’ zei de vrouw aan het stuur opzij leunend met een stralend gezicht. Haar stem klonk hysterisch. Ze was groot, dik, ze had geblondeerd haar dat ze in vette kronkels tot een toren had opgestuwd. Naast haar zat een armoedig geklede negerin die goeiig lachend achterom keek naar ons. Naast mij was de schooier in elkaar gezakt. Zijn handen, met ver uitstaande aderen, lagen op zijn schoot.

‘Ik ben zo gelukkig! Wonen jullie hier? Zijn jullie getrouwd? Schatten! Wat geweldig! Hoe lang blijven jullie hier? Geweldig! Geweldig! Ik ben zo gelukkig! God is goed vandaag!’ De negerin trok haar hoofd tussen haar schouders en glimlachte tegen ons. Haar gezicht glom. De schooier mompelde wat, boerde en keerde zijn gezicht naar het raam.

‘God is goed! Is het niet waar? God liet me vanmorgen over de brug rijden op het ogenblik dat jullie daar stonden te wachten, zodat ik jullie kon helpen. Is dat niet waar?’ De auto sukkelde verder over de verbindingsweg. De vrouw zat kaarsrecht achter het stuur. We konden haar bol rood gezicht en haar bolle lichtgrijze ogen in de spiegel zien.

‘Is het niet waar? God liet me vanmorgen over de brug rijden.’

De schooier knikte en vouwde zijn handen. ‘Ik heb erg weinig benzine,’ vervolgde de vrouw. Haar dikke duim wees naar het pijltje dat bij elke schok van de auto het punt ‘leeg’ raakte. ‘Ik heb haast geen benzine meer. Niet dat ik geen geld heb, maar niemand wil mij mijn cheque uitbetalen. Ik heb een cheque voor honderd dollar! Maar niemand wil hem hier uitbetalen! En het duurt twee dagen voor ik het geld kan krijgen! Twee dagen! Vroeger kwam ik hier en toen kende iedereen me en toen kon ik bij elke winkel geld krijgen - maar nu zijn ze allemaal weg! En schatten! Nu ben ik blut! Absoluut blut!’

De auto schommelde op uitgezakte veren en af en toe gaf hij een hevige knal.

‘Ik heb haast geen benzine meer!’ zei de vrouw. De schooier keek naar buiten, de negerin glimlachte.

‘Het is niet leuk om blut te zijn,’ zei de vrouw gillerig.

De portemonnaies knipten open en elk van ons overhandigde de vrouw 25 cent. Ze liet het geld rinkelen in haar open hand.

‘O schatten! Schatten! Ik ben zo gelukkig! Veel meer dan ik had verwacht! Wil je wel geloven dat deze vier kwartjes meer voor mij betekenen dan een miljoen dollar? Ze zijn voor mij meer waard dan een miljoen dollar! Geloven jullie dat?’

‘Zo is het,’ zei de schooier.

‘Want ik ben gisteren naar de hondenrennen geweest. Veertig dollar verloren! Daarom ben ik zo blut. Niet omdat ik arm ben. Ik ben niet arm, ik heb een huis in New Jersey. Maar gisteravond ben ik naar de hondenrennen gegaan, want wat moet je anders? Ik heb alle films gezien, ben naar alle shows geweest, - Veertig dollar!’ Ze liet de geldstukken rinkelend in de zak van haar beige jas glijden.

‘Ik ben zo gelukkig dat ik jullie heb gevonden! Als je zelf goed probeert te doen dan helpt God je altijd. Is dat niet waar?’

‘Zo is het,’ zei de schooier. De negerin keek zich verkneukelend van het lachen achterom.

‘En ik heb een restaurant gevonden waar je ontbijt kunt krijgen voor 29 cent plus 1 cent belasting, dat is 30 cent, twee eieren en boter en toast en als je ze een fooi wil geven kijken ze je zo nijdig aan dat je nooit weer terug durft te komen. Waar wil je uitstappen, honey?’ vroeg ze de negerin.

‘Hier,’ zei de negerin. De auto stopte.

‘Good-bye, honey. God bless you.’

De rug van de vrouw schurkte tegen de bank. Ze zuchtte.

‘Negers!’ zei ze.

We zagen haar kleine troebele ogen in de spiegel. De huid van haar gezicht was strak getrokken. Ze had een gladde ronde kin.

‘Maar ze zijn nog niet zo erg als Portoricanen,’ vervolgde ze.

‘Zo is het,’ beaamde de schooier.

We stapten gelijk met de schooier uit.

‘Ik ben zo gelukkig! Ik zal de hele dag gelukkig zijn! God beloont je altijd als je een goede daad doet! Waar of niet?’

Ze wuifde nog naar ons toen ze zich in haar Rambler uit de voeten maakte.

We lagen aan het strand. Vanuit het motel links van ons klonk bescheiden, zachte, niet te ontlopen gramofoonmuziek. Overal hin-

[p. 33]

Leo Vroman

Wij rusten met het landschap zacht
onder in een heet bleek bad.
Soms, rakelings boven de stad,
baden midden in de nacht
verhitte reuzen, en onverwacht
koud water gorgelt
een uurtje later weg.

gen luidsprekers. Onder de luidsprekers liepen bruine kerels af en aan. Bij het roodachtig hotel rechts van ons speelde een erg erg slecht negerorkestje de Bossa Nova in de buitenlucht, oude wijsjes bij het opkomen van de rage inderhaast tot Bossa Nova omgesmeed. Negers die schudden en zwaaiden in pakjes met groene franje voor wat er aan jonge mensen bijeen te drijven was in deze wereld van pensioengangers. De stem van de aan het hotel verbonden dansleraar, een van de vele schakels in het continuous entertainment, drong de klank van het orkest op de achtergrond. Come on, fellows, come on, come on...

Onafgebroken cirkelden pelikanen boven het water, in wijde, gedragen kringen om elkaar, steeds boven hetzelfde stuk zee. Af en toe maakte er een een duikvlucht schuin het water in. Een duikvlucht was het niet, ze lieten zich vallen, alles ingetrokken, gestroomlijnd, stukken hout. Wanneer er een boven kwam ging hij klapwiekend op het water staan. Een enkele keer zag je een vis dwars in de snavel glinsteren. Dan hapte hij met ongeduldige rukken van zijn kop tot hij de vis recht had gekregen. Daarna slikte hij hem naar binnen. Ze waren grijs, grijsachtig bruin, de volwassen vogels hadden een witte borst, een geelachtige plek op het hoofd, zo groot als een rijksdaalder. Sommigen dreven op het water rond, zonder iets uit te voeren, kleumerig en ouwewijverig. En soms gleed er een op doodstille vleugels, voor zijn plezier, boven de anderen, ontspannen en beheerst.

Een man holde vlezig achter een plastic bal aan. Het groepje waarvan hij deel uitmaakte lachte om hem, maar liet na om een foto van zijn hollen te maken. Even verderop zaten twee vrouwen vlak bij elkaar. Ze hadden de rijpe leeftijd van gescheiden vrouwen, de wereldwijze blik die daar bij hoort. Zo lagen ze hier voor het oprapen. Oprapen? Ze zouden hun gebleekte haar en hun ontrimpelde huid duur verkopen. Waarom zou anders hun figuur zo just right zijn. Just right, - niet te dik, niet te dun, en die huid zou zeker bruin blijven, wat je ook van het lichaam af zou pellen, want elk hotel dat zich respecteerde adverteerde met naakt zonnebaden, onder deskundige leiding. Gescheiden vrouwen. Zo hadden we er twee op de bus horen praten: ik had jou veel eerder moeten ontmoeten, waarom heb ik jou niet veel eerder ontmoet? (‘I always tried to please. I tried to please as much as I possibly could, but...’)

Het was te warm om zo te blijven liggen. We wandelden langs het strand en kwamen op een eenzaam stuk waar acht meerpalen vlak voor de kust stonden. Op elke meerpaal zat een pelikaan. Op het water dicht bij de palen dreven pelikanen. Vier pelikanen vlogen rond en zochten naar vis. Die op de meerpalen zaten doodstil, de kop naar het strand. Een draaide zijn kop een halve slag om en begon met zijn snavel in zijn veren te wroeten, alsof hij ergens jeuk had en naar de goede plaats zocht om zich te krabben. De jeuk ergerde hem onuitsprekelijk. De snavel verdween helemaal in de veren, van zijn kop was niets meer te zien. Een verwarde ragebol op een paal. Andere pelikanen vlogen dicht langs de Paalheren, maar voorlopig kwam er geen plaats vrij. Er landde er een boven op de kop van een andere vogel, hij probeerde verwoed om hem eraf te duwen. De onderste wankelde, maar herstelde zich en bleef rotsvast op zijn post. De ander vloog weg. Op de tweede paal van rechts ontstond een korte schermutseling, - niet erg fel, niet veel meer dan een formaliteit, want de afloop stond van te voren vast: wie zat bleef zitten. Of was het een voorpostgevecht, waarvan alleen de Geschiedenis het belang zou kunnen bepalen? Het bovenstuk van elke paal was bedolven onder een dikke laag vogelstront dat in grillige franjes uitliep. De pelikaan met jeuk ontvouwde zich, bewoog zijn snavel soezend op en neer. Toen viel hij, naast de anderen, in slaap.

De bus stopte bij een halte, de deur ging open met een sissend geluid, een vrouw onder een hoed met glinsterende dingetjes, paars, bleef voor de open deur op straat staan.

‘Moet ik deze bus nemen als ik die kant op wil?’ riep ze omhoog.

[p. 34]

‘Waar moet u heen, dame?’

‘Ik moet die kant op, - de andere kant.’ Een dikke laag poeder had haar gezicht de kleur van licht steen gegeven.

‘Ik rijd vooruit, dame.’

De chauffeur wilde de deur dicht doen, maar de vrouw ging bijtijds op de onderste tree van de ingang staan.

‘Maar als ik die kant op wil gaan, is dat dan dezelfde bus als die de andere kant op gaat? Of is het een andere bus?’

‘Dezelfde bus, dame.’

‘Welk nummer is dat dan?’

De chauffeur liet de deur sissen en dit keer sprong de dame geschrokken naar buiten. De dingetjes op haar hoofd glinsterden.

Tegenover ons schudde een gescheiden vrouw haar hoofd: ‘Afschuwlijk, zo onbeschoft als die chauffeurs zijn.’

Haar vriendin knikte.

‘Als ik jou eerder had ontmoet...’ hernam ze haar verhaal.

Achterin de bus begon een man jolige liedjes te zingen.

Alle deuren van de bloemenwinkel stonden open. We slenterden naar binnen, langs de bloemen en planten, groene struiken in een pot. Er was niemand. Het duurde een tijdje voordat we zagen dat namaak planten en echte door elkaar stonden, ze waren bijna niet uit elkaar te houden. We betastten de groene namaakbladeren. Plastic? Een hond blafte ergens in de warme verte. Een plastic hond misschien, een blaf van plastic.

‘Come right in!’ zei een stem van achter.

Achter stond een spichtig blond meisje aan een tafel fruitmanden op te maken, allemaal precies even groot, met precies even veel fruit en krullende groene papiersnippers eronder en er tussen.

‘Hi! Willen jullie fruit? Wil je een peer? Een appel? Sinaasappel? Neem maar wat, toe maar, neem wat je wil. You're perfectly welcome.’

We namen elk een appel. Kanjers waren het, geselecteerd, puntgaaf fruit.

‘Ik moet er nog 158 doen,’ zei ze, met een ruk van haar hoofd naar de manden die ze al had gedaan.

‘Doe je dat elke dag?’

‘Elke dag. We verkopen ze aan hotels, weet je, - ze zetten ze voor de mensen neer in de kamers. Wil je wel geloven dat het vervelend wordt?’

En ze had niet eens een radio bij zich staan.

‘Waar komen jullie vandaan? Holland? Ik heb een vriend gehad die in Holland was geweest. Een vriend van mijn broer, na de oorlog, weet je... In Holland of in Duitsland, ik weet het al niet meer. Wat vind je van Miami? Wat? Warm? Ja, de mensen komen hier omdat ze denken dat het hier warm is! Warm! Ze weten niet waar ze het over hebben! De meeste mensen willen het niet geloven, maar 's winters is het hier in de winkel om te bevriezen! En de tocht! Ik heb het de hele dag steenkoud! Mijn voeten! Ik kan ze gewoon niet warm krijgen! En als het hier warm wordt dan wordt het zo heet dat het niet uit te houden is!’

Ze schoof een verpakte fruitmand opzij. Zonder er naar te kijken haalde ze een leeg mandje naar zich toe, haar vingers namen het fruit een voor een automatisch op volgorde uit de kisten. Ze zuchtte en moest lachen om haar zuchten. ‘Ja,’ zei ze.

‘Zou een tocht naar de Everglades de moeite waard zijn?’ vroeg ik.

‘De Everglades? Je gaat er heen en wat krijg je te zien? Krokodillen. Slangen. Wie wil er nou een paar smerige krokodillen zien? En slangen? Wat mij betreft: strictly for the birds.’

‘Doen jullie aan sport?’ vroeg ze twee manden later. ‘Ik hou van alle buitensport... zwemmen, snorkelen. Zwemmen jullie?’

Ze plooide het doorschijnend papier, zodat er een opstaande vouw overbleef die ze met cellofaanpapier vasthechtte.

Daarna ging er een strik omheen, die de mand in twee tellen een vrolijk aanzien gaf.

‘Mijn zuster verwacht een baby,’ vertelde ze. ‘De vierde. Maar deze keer wil ze een jongen. Ze heeft al drie meisjes. Drie meisjes! En bijna even oud! Niet dat ze niet van meisjes houdt. Het kon haar nooit wat schelen wat ze kreeg, ze dacht er gewoon niet over na... en meisjes zijn eigenlijk leuker, dat vond zij ook, tenminste...’ Haar stem droomde weg, haar vingers werkten door, schoven een voltooide mand bij de anderen. ‘Maar dit keer wil ze een jongen hebben... gewoon, voor de verandering.’

We bedankten haar voor de appels.

‘You're perfectly welcome’, zei ze.

Omdat we ons 's avonds verveelden liepen we het op zijn minst monumentale Everglade Hotel binnen. Niemand deed ons iets. Een man droeg een koffer. De grootte van de hal maakte een dwerg van hem, hij verdiende niet beter. We gingen de lift binnen en drukten op de knop voor de hoogste verdieping. De deur sloot zich, een stem zei in een weggemoffelde luidspreker boven de deur: going up. Toen de lift zijn plafond had bereikt verlichtte een lampje het nummer van de verdieping: 17. En dezelfde mannenstem zei, onheilspellend rustig: seventeenth

[p. 35]

floor - going down. Hoe zouden ze dit snufje adverteren? ‘De vertrouwde stem van een van onze intiemste medewerkers herinnert u er tijdig aan dat u op de gewenste verdieping bent aangekomen.’

Er was op de zeventiende verdieping een bar langs hoge ramen gebouwd in een langwerpige ruimte waar nog een stuk of tien tafeltjes met bijbehorende stoeltjes waren gezet. Het was er alsof je op een boot zat. Er zaten mensen aan de bar, maar iedereen hield zich eerbiedig stil. Een eetzaal grensde aan dit vertrek, gedekt en wel, de vloer was gladgewreven en er stond een piano op. De pianist speelde voor een paar met vorken kletterende mensen stemmingsmuziek. Even waagde hij zich aan Claire de Lune, maar na een paar maten liet hij Moonlight In Vermont opstijgen uit een wanhoop van misgrepen. We namen plaats, twee tafels van een vertrouwelijk gesprek af waarvan we niets konden verstaan. Beneden ons lag de boulevard, lichten die naar de verte toe dichter bij elkaar kwamen, de palmen langs de weg donker, verzoenend, geruststellend. Het geluid van de auto's was niet te horen. Een kelnerin in een donkere rok stond met iemand aan de bar gedempt te praten. Ze knikte steeds, haar ogen dwaalden steeds af naar het raam.

Er kwamen vier mensen binnen, twee mannelijk, twee vrouwelijk. Ze liepen achter elkaar onze tafel voorbij en namen naast ons in de hoek plaats, de vrouwen op stoelen die de mannen voor hen hadden aangeschoven. Een vrouw voelde aan de rand van haar hoed en een man zuchtte diep. Beneden ons reden auto's, langzaam, kruipend, af en aan, alle auto's met dezelfde snelheid. Op het trottoir liep iemand zijn schaduw achterna. De schaduw wees naar links, maar de man gehoorzaamde niet meer. De kelnerin liep naar de tafel met de vier mensen. Ballpoint, opschrijfboekje, haar gezicht nieuwsgierig, afwachtend, onvriendelijk. De mensen bestelden en bogen zich naar elkaar om met elkaar te praten. ‘Alright,’ zei de kelnerin. Ze kwam bij ons staan. We bestelden twee glazen bier. ‘Alright,’ zei ze. De man van het vertrouwelijke gesprek twee tafels van ons af stond op en liep naar achteren. Het meisje bleef alleen zitten. Ze was knap, donker haar, een donker gezicht. Ze had grote dingen gezegd, - want tenslotte hadden we toch een paar zinnen opgevangen:... ik kan het niet over me verkrijgen... ik kan het voor mijn eigen gevoel niet doen... Toen was de betekenis ontheiligd door geklok in het glas dat de kelnerin voor mij vulde.

‘We hadden de hele nacht gereden.’

Een snelle blik achterom. Daar was de zware man aan het woord. In korte tijd was hij geheel en al met zijn stoel vergroeid. Hij keek hunkerend naar de anderen, maar zijn uur was nog niet gekomen. Zij stonden nog niet open voor zijn avontuur. Een van de vrouwen giechelde en bevoelde de rand van haar hoed.

Het meisje dat alleen gelaten was schikte haar haar en keek naar buiten... Ik kan het voor mijn eigen gevoel niet doen... Ze had een buitenlandse tongval, zuidelijk, een fraaie rollende r. Rijen auto's, voortschuivende, langwerpige doosjes, legden een band tussen ons allen. Drie rijen komende, drie rijen gaande. Witte lichten naar ons toe, rode lichten van ons af, regelmatig, alsof ze vanuit één punt werden bestuurd. Het meisje liet haar handen rusten. De kelnerin had haar gesprek hervat. Ze rekte haar hals en zag dat iedereen tevreden was.

‘We hadden de hele nacht gereden.’

Het zat hem niet mee. IJs rinkelde in een glas. Een lucifer schraapte. De geüniformeerde pianist was opgestaan en praatte met enkele eters in de zaal. Het meisje zocht in haar tasje, staarde naar buiten terwijl haar vingers zochten en knipte het tasje in gedachten dicht zonder dat ze iets gevonden had.

‘We hadden de hele nacht gereden.’

En plotseling brak alle weerstand onverklaarbaar. De schellen vielen van ieders ogen, de vliezen in de oren braken. Achter bij de bar zagen we de schim van een grijs pak. Een schonkige gedaante. Het pak van de man die het donkere meisje alleen liet zitten. Maar hij was nog steeds in het gebouw aanwezig, op de zeventiende verdieping.

‘We hadden de hele nacht gereden en toen we bij Buffalo waren gekomen toen hadden we nog niet eens...’

Tromgeroffel. De hele nacht pafte uiteen tot een paraplu van schitterende goudgele sterren. De pianist in uniform slenterde terug naar zijn piano, voorzichtig, over de gladgewreven vloer.