Hollands Maandblad. Jaargang 6

Nacht op de kale dwerg
Remco Campert

Al die verdomde dingen, je bracht er je hele leven mee zoek. Het eindeloze tandenpoetsen en toch brokkelde de rommel gestaag af en had je er elke verjaardag een gaping bijgekregen. Zover was het nu al dat hij zijn mond niet meer wijd durfde te openen, niet als hij moest lachen en niet als hij moest schreeuwen en ook niet als hij alleen voor de spiegel in de badkamer stond. En zijn tandvlees, hoelang deed dat nu al pijn (zeer was een beter woord voor dit soort pijn), zijn hele mond was rot, zwart, groen als grachtwater, en smaakte naar een stokoude pijp, en dat niet alleen voor maar ook na het tandenpoetsen.

En dan werd er van je verwacht dat je aan het werk ging.

Een verhaal over een grote blonde vrouw, eenzaam als een mank schoolmeisje, die verliefd wordt op een kale dwerg, en ze krijgt hem ook, want hij hield van happy endings. Titel had hij al: Nacht op de kale dwerg. Maar wat en hoe en waar? Dat is de ellende van (verhalen) schrijven: wat en hoe en waar? En soms ook: waarom? Hoewel aanleidingen, redenen, motieven meestal pas belangwekkend werden als de boel af was.

De naam van de dwerg was num. Meteen toen ze num zag wist ze dat ze num wilde hebben.

Háár naam was moeilijker, dacht de poetser van tanden, brokjes tandsteen (zijn vrouw had gisteren een nieuwe borstel voor hem gekocht) in de wasbak spuwend. Nu nog even spoelen, dat wilde zeggen een slok koud water in zijn mond rond laten klokken

[p. 39]

en in zijn holle kiezen zuigen en er weer uit drijven en dan maar wachten tot de pijn (ditmaal geen zeer, maar pijn) verdween.

Ze zag um (num) in de bioscoop, b.v. tijdens een nachtvoorstelling van de filmliga met op het programma o.a. een filmpje op muziek van Moussorgsky. Meteen toen ze num zag, wilde zum hebben (als een speelgoedbeest, een nieuwe kleur lipstick, een Marsreep). Maar ze zag hem niet meteen, daar was hij te klein voor. Ze zag hem pas toen hij vlakbij was en zelfs toen dacht ze eerst nog: een kind van vooruitstrevende ouders, die van mening zijn dat een vroege aanraking met de avantgarde slechts heilzame gevolgen kan hebben, zoals afkeer van alle kunst en drang naar een gezonde, veel geld opbrengende vaste werkkring. Wel viel haar zijn ouwelijke gezichtje op, maar dat schreef ze toe aan buitensporig kunstgenot. Ze wist zelf wat tut was (haar naam: tut?); hoewel het nog niet zo lang geleden was dat ze zich aan de kunst had gegeven (en dan speciaal aan de filmkunst, want tijdens nachtvoorstellingen zag je veel knappe jongens in ongedwongen kledij en ook los van zeden, die na afloop weleens voor iets te vinden waren) hadden toch de sporen hiervan zich reeds duidelijk afgetekend op haar gelaat en lichaam. Hoe schoner de kunst, hoe afgetakelder de mens. Sins de Antonioniweek waren haar borsten 2 cm gezakt.

De mondspoeler pakte de zeep en begon zijn handen te wassen en ook een gedeelte van zijn polsen. Het vel van zijn handen werd ruimer de laatste tijd, begon op dat van zijn familie van vaderszijde te lijken. Oude ooms, oma's, reeds lang verteerd op winderige kerkhoven in het trage Haagje. De vrouw van de handenwasser lag nog in bed, hij stond er weer alleen voor (voor het koffiezetten en boterhammen smeren). En dan werd er van je verwacht dat je werkte.

Dat hij een dwerg was zag ze pas toen hij al een poosje naast haar zat. Eerst dacht ze nog: hé, waar zijn zun ouders? En ook: jammer, ik hou niet van jongetjes. Links van haar zat een vrouw met een bril op en in heur haar een knoet. Daarnaast zat weliswaar een man, maar onbereikbaar voor haar, tenzij ze achter de knoet om of voor de bril heen zou reiken, en zulke dingen werden niet gedaan, zelfs niet in ogenblikken van krankzinnig hoge nood.

En toen stak het jongetje met het ouwelijke gezichtje een dikke sigaar op en nam tegelijk met de geur van geselecteerde tabakken de waarheid opwindend bezit van haar. Num was geen jongetje, maar een man. Num had de leeftijd!

Ook gezicht en nek werden gewassen en



na enige begrijpelijke aarzeling (want hoewel de winter voorbij was, wilde het nog maar niet zomeren) de okselholtes eveneens. Het koude water droop langs zijn flanken naar beneden. Even voelde hij zich energiek.

De voorstelling begon. Zazoek, de Eskimo, belangrijk specimen van filmerdefilmkunst, altijd raak. Num's beentjes in hun keurige grijze pantalon zwaaiden heen en weer en hij pafte er lustig op los. Zij (tut?) vond die Eskimo wel een vlotte vent, maar onder zijn kleren zoudie wel stinken. Oei! Num's geschoeide voet trapte tegen haar kuit, onmiddellijk bood hij beleefd zijn excuses aan en zo was het ijs dan gebroken. Al gauw kwam de waarheid eruit, terwijl om hen heen verscheidene filmliefhebbers om stilte verzochten: num kon niets zien, doorgaans zat hij in de bioscoop op de eerste rij, maar die was nu uitverkocht, gezien het voornamelijk jongere, over weinig geld beschikkende publiek.

Afdrogen dan maar weer en het onderhemd aan. Hoe vaak had hij al niet hoeveel onder- en bovenhemden aan- en uitgetrokken! Zijn hoofd dook uit zijn hemd weer op in de spiegel, het leek wel of zijn onderlip de laatste tijd dunner was geworden of zijn bovenlip dikker. Mooi was hij niet, goeie god nee. Te begrijpen dat zijn vrouw liever bleef slapen: lelijke mensen hebben geen rechten, behalve die ze zich toeëigenen en

[p. 40]

die zijn ze meestal weer gauw kwijt. De onderkant van het onderhemd onder de bovenkant van de onderbroek stoppen, ook zo'n werkje waarbij je bijna door je benen zakte van walging en verveling. Een buik kreeg hij ook al.

Ze begon um (num) de film te vertellen, maar na een tel of wat stootte bril-en-knoet ur aan en verzocht ur ur mond dicht te houden of anders de zaal te verlaten, ze zat niet bij ur thuis naar de televisie te kijken. Even vlamde drift in ur (tut) op, toen zag ze de redelijkheid van het verzoek in en bood ze haar excuses aan, gevolgd door een pepermuntje dat geweigerd werd, niet echter door num die, al fluisterde hij utself, een echte lekkerbek was, een ouwe snoepdoos, een regelrechte zoetekauw. Hij doofde zelfs zijn sigaar om goed van de zuivere pepermuntsmaak te kunnen genieten. Gek dacht ze, eerst bood num mij zun excuses aan en nu heb ik mun excuses aan de brillenknoet naast me aangeboden, waar moet dat eindigen? Net als het doorgeven van collectebussen.

Hij ging de badkamer uit, de slaapkamer in - daar lagen zijn overige kleren over een stoel en op de grond. Sokken konden nog wel een dag mee. Van zijn vrouw zag hij alleen heur haar, de rest ging verscholen onder de dekens. Overhemd, bovenbroek. Schoenen? Nee, pantoffels, hij ging immers niet de deur uit, maar werken, dat werd tenminste van hem verwacht, o groot onrecht! Hij liet zich in zittende houding op de rand van het bed zakken, helemaal aangekleed, reuze trek in koffie, maar waarom verdomme moest hij dat altijd zelf doen! En dan ook nog verhalen schrijven zeker. Moest het een geweldig grote blonde vrouw zijn of eentje van normale lengte, laten we zeggen 1 m. 70? Iets langer misschien en van alles had ze veel, op het vette af. Een grote warme flamoes.

Bij de tweede film zat num al met zijn grijpgrage vingertjes onder tut's rok. Ze had geen kousen aan, het was hartje zomer moet je rekenen.

Nee, hij moest het beter gemaakt weten. Haastige spoed is zelden goed. Wat een smaak in zijn mond, of hij zijn tanden nooit gepoetst had. En zijn vrouw die maar sliep! Hij ging naast haar liggen op de dekens. Liggende denkt men beter.

Toen het na de pauze weer donkerde in de zaal, wist ze het opeens. Hola tut, zei num een beetje geschrokken, toen ze um onder zun oksels pakte en resoluut op ur dijen nam. Maar zo kon hij tenminste wat zien; daar had hij per slot voor betaald. Hij leunde lekker achteruit in de comfortabele vleesfauteuil. Het duurde niet lang of zijn regelmatige ademhaling bewees dat hij in slaap was gevallen.

Hup, het bed af, naar de keuken, koffie zetten! In de keuken stonk het behoorlijk, een geur van gas en vuile vaat en onbeschrijfelijke viezigheid in het gootsteenbakje. De koffiezetter keek naar buiten, de lucht zat potdicht. Hoe lang nog moeder, hoe lang nog? Een hekel aan het leven, tamelijk bang voor de dood, er bleef weinig over. Het gewone werk. Hij draaide de koffiepot om (het was er zo eentje die je om moet draaien), deed vast suiker en koffiemelk in een kop. Het brood was op, dus dat spaarde verscheidene handelingen. Moest hij verdomme dan overal zèlf aan denken! Hij ledigde het gootsteenbakje in de vuilnisemmer, hij moest toch iéts doen. Eindelijk was de koffie doorgelopen. Nooit, maar dan ook nooit kwam er eens een telegram uit Mexico: uw aanwezigheid dringend gewenst en zeer op prijs gesteld, nóóit. En dan verwachtten ze nog dat je werkte ook! Lekker bakje, daar knapte hij van op. Nog maar een en ook een sigaret. Regende het nu wel of niet? Soms was alles zo egaal grijs dat je niet kon zien of het nu wel of niet regende.

Een zomerbuitje wekte um (num) toen tut na afloop van de voorstelling met um in haar armen over straat naar een taxistandplaats liep. Num sloeg zijn armen om haar hals en kuste haar wild. Zo liepen ze verder, zijn lipjes als een bloedzuiger (zoals je ze wel in sloten ziet als je jong bent) aan haar gezicht vastgezogen. Nou, die kon ur wat van! Alles werd zo zoet in en aan haar dat ze op haar benen wankelde en toen het haar te gek werd, trok zum los en zette num op de stoep neer. Aanhankelijk, maar toch ook fier, keek hij naar boven. Ze glimlachte naar beneden. Zo was num tut het liefst. Daar had je de taxistandplaats al. Ook in de taxi, op weg naar haar kamer, werd een flink potje gevrijd, maar gelukkig zei de chauffeur er niets van - was natuurlijk allang blij dat ze geen bezopen Finse matrozen waren. Wat had die num een lief kaal schedeltje! Telkens als ze een straatlantaarn passeerden, glom het even op.

De koffie op en nu naar boven, naar zijn kleine zolderwerkkamer, die hij niet meer kon zien, zoveel vellen had hij er al volgetypt op een machine, die hij ook niet meer kon zien, zoveel vellen had hij er al op volgetypt. Direct gaan zitten werken lukte nooit. Hij maakte het raam open, boog zich over de vensterbank, spoog in de goot. Het leek wel of het daar ergens ver weg, in noordwestelijke richting, wat lichter was dan hier vlak boven hem. Als dat doorzette

[p. 41]

kon het een mooie dag worden. Allemachtig, moet je toch eens op die daken zien, al die gekken met televisie, hij zelf niet uitgesloten. Als je tijd van leven had zou er heel wat zijn om je over te verwonderen in dit leven. Weer vergeten de vuilnisbak buiten te zetten, nu was het te laat, de bakken bengklenkten al een paar huizen verder leeg op de stoep terug. Maar goed ook: het sjouwen van de bak zou zijn voor zover aanwezige werklust uren verlegd hebben. Plotseling geeuwde hij, zijn ogen jeukten en hij besloot een paar eenvoudige lichaamsoefeningen te doen om het bloed sneller te laten stromen.

Hoewel ze haar kamer heel simpeltjes had ingericht (tut kon zich van haar karige verpleegstersloon geen bokkesprongen veroorloven), kon men aan kleinigheden toch zien dat hier iemand in de weer was geweest die smaak had. Ze had alles in schakeringen van rood gehouden, want die kleur had haar voorkeur. Ze waren nog maar nauwelijks binnen of ze trok um op bed en pakte num beet. Eén lampje liet ze branden (op het Joegoslavische tafeltje) en dit wierp zijn rozige schijnsel op de rode meubels en hun rosse vel. Wat een hartstocht! Oosterse nachten!

Hij deed het raam dicht, ging aan tafel zitten en draaide een vel papier in de schrijfmachine. Goed, een verhaal over een grote blonde vrouw die verliefd wordt op een kale dwerg. Wat een opgave, ga er maar aan staan!

Het was al bijna ochtend toen tut wakker werd en het kleine kereltje naast haar opnieuw ontdekte. Wat lag hij enig te slapen. Verrassing: ze ging op um liggen, zun hoofd tussen haar borsten, zun voeten tussen haar knieën. Zo was hij vast en zeker nog nooit wakker geworden. Daar ontwaakte hij. Gesmoord noemde num tut's naam. O wat wond ut um op! Hij blies en hij kreunde, zijn handen grepen waar ze grijpen konden, zijn benen trokken krampachtig, ongetwijfeld in opperste lust. Geniet er maar eens flink van, joggie! Zijn vuisten trommelden op haar billen, in haar lendenen, en ze voelde hoe zijn lippen tegen haar borst steeds opnieuw heur naam vormden. Tot num opeens na een laatste schok helemaal slap werd, alsof hij leegliep. Nou dat is ook gauw, dacht tut, terwijl ze zich toch een beetje teleurgesteld van de roerloze num afwentelde. Ze begon um te strelen en zei: num, num, maar num gaf geen asum meer.

En ze krijgt hem ook, want hij hield van happy endings. Vooruit, schrijven dan maar.