Hollands Weekblad. Jaargang 4

[p. 29]

Een lievelingsneef
A.L. Schneiders

‘Jammer dat wij elkaar alleen op recepties zien’, riep tante Nicolien over het lawaai heen.

‘Ja, jammer hè’, riep ik terug. ‘Maar binnenkort komen wij u echt eens opzoeken hoor’. Dat zeg ik haar al tien jaren lang, de laatste keer nog in het najaar, op een andere huwelijksreceptie. Nu werd het eindelijk voorjaar, dat hoopten wij tenminste. Overigens was het verbazend zoals zij me altijd in een hoek wist te drijven. Maar misschien kon zij het ook niet helpen, misschien kwam het door de druk van de menigte. Toch nog iets gemeenschappelijks met tante Nicolien, hu.

‘Het leven is te druk, de kinderen, enfin...’

Zij hield een hand aan haar oor en keek mij aan met een straaltje hoop in haar flauwgrijze ogen.

Ik riep: ‘Zo druk, het leven’.

‘Ja ja’, knikte ze en verschikte iets aan de frullen om haar hals. In haar huis moest zij kisten vol frullen hebben, een ongelukkige zoon en een halfoosterse god, althans een opperwezen dat zich kenbaar maakt door boeken vol gouden tekens. Was het maar een echte, een begrijpelijke, met een handvol bliksemschichten en andere wraak. Ik verdiende het; tante Nicolien had ons destijds het mooiste trouwcadeau gegeven, grote zilveren broodschaal. Tante Nicolien is ook een mens, dacht ik, ik moest een middag met haar gaan praten of een zondag wandelen met haar ongelukkige zoon. Kortom even doorbijten; misschien kan men zo het leven als door een wonder verrijken. Inmiddels was de receptie ongemerkt naar een nieuw hoogtepunt geborreld, hoewel men zou hebben gedacht dat wij al op een hoogtepunt waren, net zoiets als de zon met zijn vlekken dus. Tante Nicolien en ik werden tegen elkaar geworpen. Zij lachte opgewonden en een nieuwe wolk van motteballen sloeg van haar op.

‘Ik kan het niet helpen hoor’, zei ze. ‘De mensen dringen zo.’ Zij zou mijn antwoord niet meer horen, want ik liet mij ruggelings wegglijden door een plotseling opengevallen gat in de menigte. Ik woof haar toe, grappig hulpeloos, alsof ik tegen mijn wil door een tourniquet werd gedraaid. Zij scheen dat nog te geloven ook. Ik schijn wel haar lievelingsneef te zijn.

De zaal was eivol met jeugd, bijna of net afgestudeerde studenten in de technische of de rechtswetenschappen, vrienden van de bruigom en ik herkende ook een paar oudvriendjes van de bruid, maar niets van scènes of drama's hoor. Alles is vergeven of vergeten. Gezonde jeugd, zelfreinigend als rivierwater. Allicht, ik was jaloers. Twaalf jaren geleden stond ik precies zo luidruchtig en zelfvoldaan te happen en te snappen, in een wereld vol zon en gouden sherry. Twaalf jaar, vier maal drie, dat is eigenlijk niet veel. Met een inspanning van de wil zou ik weer terug kunnen zijn, het lag net om de hoek. Ik klopte beleefd op een brede pandjesrug die mij de weg versperde, reusachtige raceroeier die met een stem als een orgel stond neer te praten op een reebruin meisje. Nu had ik dringend behoefte aan een nieuw glas en ik klopte harder, ja ik had wel willen stompen of liever steken. Het was niet nodig. Hij orgelde welgemanierd opzij en ik kreeg nog net op tijd mijn glas.

‘Zo zo’, zei ik tegen Dorien, hoe aangetrouwd en verwijderd ook, een familielid. Het spichtige kind dat ze drie jaar geleden nog was geweest, bleek zich te hebben opgelost in een nieuw, donzig en tamelijk gracieus wezentje. De spicht was alleen door blijven spoken in haar kinderlijke kin en een blos nu. ‘Ouwe zak’, dacht ik, maar zij niet, want zulke woorden zou ze beslist niet denken. Naast haar stond een jongen die mij wel aardig en vlug leek.

‘Dat je vrindje? ’, vroeg ik aan Dorien.

Zij ontweken verlegen lachend elkaars blik. Een kellner kwam voorbij en ik nam nog een glas van zijn blad. ‘Jonge jenever in oude zakken’, zei ik. Haar vriendje lachte luidkeels. Dat deed mij wel genoegen, maar toen bedacht ik dat ik voor hem een oudere moest zijn en bovendien een soort familielid van zijn Dorien.

‘De leeftijd rond de veertig is een bijzondere leeftijd’, merkte ik op. ‘Dat is algemeen bekend, maar het is nog iets anders dat zelf mee te maken. Het is altijd anders dan je dacht en altijd later, als je begrijpt wat ik bedoel.’

‘Is het leuk, oom Albert, om veertig te zijn? ’, vroeg Dorien met de beste bedoelingen.

Ik antwoordde dat het zoals alles zijn voor en zijn tegen heeft. ‘Maar bent u dan al veertig?’, vroeg de jongen. ‘Ik zou het u beslist niet hebben aangezien.’

[p. 30]

‘Dank je, dank je’, antwoordde ik. ‘Eigenlijk ben ik ook nog niet helemaal veertig. Ik ben zes en dertig maar ik voel het toch al komen.’

‘Het leven begint bij veertig’, zei de jongen. ‘Hier, dit is op de veertigjarigen’ en hij hief zijn glas met een knipoog naar zijn vriendinnetje. Zij dachten natuurlijk dat ik aangeschoten was, de idioten, ik had alleen maar slecht geslapen. Om het bruidspaar had zich nu een spreekkoor gegroepeerd, Hans' jaarclub, misschien wel voor de laatste keer bijeen, maar niets van tranen of scènes natuurlijk. Monter yellden zij het jonge paar toe. Ik kon het niet verstaan, maar dat hoefde ook niet, want op den duur kan men de inhoud zeer nauwkeurig weten; de goede oude ploerterij, over eten en kleren bietsen bij de vrindjes en over legendarische avonturen op wilde maar allang vervlogen feesten. De menigte was nu naar voren getrokken, om het te kunnen horen en zodoende was plotseling een oude mevrouw aan het licht gekomen, in een rolstoel tegen het raam. De overgrootmoeder van de bruid? Zij boog zich hulpeloos naar voren in een poging om de aandacht van iemand uit de menigte te trekken, van wie precies kon ik niet uitmaken. ‘Mon fils, mon fils’, begon zij te roepen, maar toen ze mij zag, sloeg ze gegeneerd haar hand voor de mond. Toen keek zij zoekend onder haar rolstoel.

‘Vous avez perdu quelque chose?’, vroeg ik.

‘Ah non, monsieur’, schudde zij en het leek mij beter om door te lopen. Ik had nog geen twee stappen gedaan of het begon weer, ‘mon fils, mon fils’. Zij had zich nu een eindje naar voren gewerkt aan haar spaken en ik zag haar een donkere jongeman tegen de elleboog stoten. Deze keek haar stomverbaasd aan, een misverstand dus, of een soort vissersdrama, in troebel water.

Ik ging naar buiten en stond in de wind die niet over zee kwam, maar over twintig hectare kadastraal uitgemeten gooise hei, ingesloten door allerlei nieuwe gelige steden. De hei was leeg, tussen al deze steden dus toch wel een wonder en op de ringweg die voor ons restaurant langs ging, gleden ze bumper aan bumper om het te zien. Ik voegde mij bij oom Frans die op een stenen zuiltje naar binnen stond te filmen. ‘Het is hier wel uit te houden, al is de wind nog verdomd koud’, zei oom Frans zonder het toestel van de ogen te nemen. ‘Ja, het is wel erg vol binnen’, antwoordde ik. ‘Al die jonge snuiters’, mompelde hij. Ik bleef een tijdje bij hem staan, er ging wel een rustgevende invloed van hem uit. Ik kan mij geen receptie in de familie herinneren zonder oom Frans, filmend op de stoep om de binnenkomende gasten te vangen, filmend langs de vensters van alle woningen en restaurants waar de recepties zijn gehouden, altijd in de ijzige wind terwijl iedereen lekker warm binnen was. Pas op het laatste ogenblik, vlak voor het begin van het dejeuner, komt hij binnen, groot, rood en nors. Maar hij is er speciaal op gekleed. Natuurlijk, hij is ook met een zwarte jas en een zwarte ministerhoed gekomen, maar daaronder heb ik hem altijd een aandoenlijk ruwe, gebreide das zien dragen en dito wanten, zoals die van schildwachten of gevangenisbewakers. Hij is een van tweeën, maar misschien ook wel allebei, want zeker met zijn ervaring zijn beide funkties heel goed te kombineren. In zijn jonge jaren schijnt hij enige van de daarbinnen vertoevende families, ook zijn familie trouwens, verschrikkelijk te hebben gedupeerd door een geheime manoeuvre in de koloniën. Ons koloniale verleden leeft op zijn bankrekening tenminste nog krachtig voort, het is dus niet allemaal voor niets geweest. Maar het is lang lang geleden dat hij die slag heeft geslagen en bovendien helemaal in de tropen; het is vergeven zo niet vergeten, want de familie houdt niet van drama. Een Mercedes gleed het parkeerterrein van ons restaurant op. Drie studenten in jaquet rolden er juichend uit, nog voordat hij helemaal stil stond en daarna volgden twee paar lange, tastende meisjesbenen. Oom Frans had zich al omgewend om de nieuwe bezoekers vast te leggen, maar toen lichtte hij diskreet de kamera en wachtte totdat al die benen behoorlijk aan de grond waren gekomen.

Na het déjeuner, het bruidspaar onder gejuich, gerinkel en een regen van rijst uitgevlogen naar een onbekende bestemming in het zuiden en de meeste gasten zwijgzaam naar huis toe, wandelden Maria en ik nog even over de heide. Hoewel wij vanaf half drie niet minder dan vier uren hadden zitten eten, drinken, zingen en naar redevoeringen luisteren, was het nog altijd licht. Zo'n godganselijke klaarlichte middag aan tafel, een reusachtige ontplooiing van hartelijkheid, van vlezen en wijnen uit alle seizoenen, van ijsberen en kastelen van gesponnen suiker, van beelden uit het verleden en wensen voor de toekomst, dat zet de tijd op zijn kop. Het is een soort Pullmanreis om de wereld in zeven gangen. Nu waren wij dan weer afgezet, op maandagmorgen bij wijze van spreken en het was bitter koud; de winter was op volle kracht teruggekeerd. Wel was er nog een verdwaalde zonnestraal die als een zoeklicht over de heide gleed, over een gashouder aan den einder en een

[p. 31]

nieuw geel gebouw van onduidelijke gestemming. Vele nieuwe gebouwen op het Gooi en de hele aanleg van die streek doen mij aan het crematorium denken. Ik zei iets in die trant tegen Maria, maar zij ging er niet op in.

Wij waren niet de enigen op de heide. Enige groepjes bruiloftgangers hadden dezelfde impuls gehad als wij en stevenden als kleine zwarte scheepjes langs de horizon. Verder schijnen heel wat bewoners van de randstad de gewoonte te hebben om op dit uur, voor of na etenstijd, hun dolle honden op die hei los te laten. Diagonaalsgewijs schoten de beesten heen en weer, kale glimmende projektielen of idioot wapperende pluizebollen.

‘Rothonden’, zei ik tegen Maria. ‘Laatste konijn hebben ze al dertig jaar geleden vernield’.

‘Doe niet zo overdreven’, zei ze. ‘Wat heb je toch vandaag.’ Wij sloegen een terugweg in en passeerden een bosje van jeneverbessen of dat soort struiken. Door een opening had ik al op het pad parallel aan het onze een persoon zien lopen en toen wij het bosje voorbij waren bleek het tante Nicolien te zijn. Zij zag er merkwaardig uit, de grijze haren weerloos omhoog geblazen en haar ogen verwilderd, nogal alsof zij zojuist schipbreuk had geleden. Alweer een, dacht ik, wat moet ik vandaag toch met al die vissersdrama's.

Ja, legde tante Nicolien uit, zij had wat willen uitwaaien, maar toen de zon was verdwenen, was zij ineens bang geworden, zo alleen op die grote vlakte en op haar leeftijd.

Wij lachten haar uit en liepen met haar terug naar het restaurant. En bovendien, vertelde ze, had ze ons ook een beetje lopen zoeken. Wij waren haar al de hele dag ontglipt, net als ze dacht ons te hebben. De kwestie was dat ze nog iets voor ons had meegebracht, een zilveren kandelaber die toch maar nutteloos op de oude kamer van oom Toon had gestaan.

‘Maar nee, tante Nicolien’, zongen wij, ‘dat is te gek, dat moet u niet doen.’

Maar ze knikte beslist. Ze had nu eenmaal een zwak voor ons. Misschien kwam dat omdat ze haar ongelukkige zoon Jan toch een beetje op mij vond lijken. ‘Ja, natuurlijk heel anders hoor’, voegde zij er vlug aan toe, ‘maar ergens zie ik toch in jullie ogen...’. Ik kreeg een raar gevoel in mijn buik, maar trok resoluut mijn zakboekje. ‘Laten wij nu echt een afspraak maken’, zei ik. ‘Het is toch te gek dat het nooit is gelukt. Wat vindt u. Kunt u dinsdag?’.

‘Ja maar’, lachte Maria, ‘denk er nu toch eens aan dat wij eerst een babysit moeten hebben.’

‘O ja’, zei ik. ‘Dat was ik natuurlijk weer vergeten. Nu dan kunnen wij beter volgende week nog eens bellen.’

Toen wij vlak bij het restaurant waren, kwam er nog zo'n dolle pluizebol op ons aanrennen. Tante Nicolien gaf een gil en greep mijn arm. ‘Kom kom’, riep ik, ‘kalm maar, ze zijn niet dol meer, zij moeten allemaal zijn ingeënt’. Dat neemt niet weg dat ik ze zelf toch ook liever aan de lijn zie.