Hollands Weekblad. Jaargang 4

[p. 6]

Korte commentaren

Miljard te kort

Met schitterende doch wat onpraktische uniformen uit een feodale tijd en de bevolking achter stalen hekken met politie ervoor is in Den Haag dinsdag het jaarlijks hoogtepunt der democratie gevierd: Gouden Koets en Miljoenennota. Deze laatste was aangetast door de tijd: de belastingbaten van de schatkist liepen terug in 1962 en zullen in 1963 verder teruglopen, voornamelijk doordat ten laste van de winsten der ondernemingen door de werknemers meer wordt verdiend. De uitgaven van de staat blijven stijgen, mede als na-ijling van de hausse (hogere lonen voor honderdduizend ambtenaren en zo) zodat het tekort voor 1962 aanvankelijk geraamd op f 300 miljoen is opgelopen tot meer dan een miljard. Ook 1963 zal budgettair een tekort van bijna een miljard opleveren, waarvoor monetair neutrale financiering aanwezig is. Een tikkeltje economische impuls zal van de begroting voor 1963 niettemin wel uitgaan en het is straks aan prof. Witteveen om in ESB aan te tonen hoe inflatoir het budget voor 1963 alweer is. Dat is een traditie en geen slechte, want: als de begrotingen allemaal zo neutraal zijn waar komen dán wel die prijsstijgingen vandaan? De prijsverhoging van de factor arbeid immers zou neutraal zijn, want het inkomen van de ondernemingen werd er mee verminderd, zodanig zelfs dat de opbrengst van de vennootschapsbelasting belangrijk minder is geworden.

E.D.

Kwaadaardig

Gehoord van een kwaadaardige economist: Het enige in de Miljoenennota waarvan je zeker kan zijn dat het over een jaar nog klopt, is de voorspelling van het Nationale Planbureau over de economie in 1963. Het is te hopen dat de man geen gelijk krijgt wat het Planbureau betreft, want het relaas der macro-economische ramingen voor 1963 van het Planbureau is niet opgewekt. In Engeland en in de grondstoffenproducerende landen wordt de conjunctuur (nog) minder en over de Ver. Staten zegt het Planbureau, dat de voorgenomen belastingverlagingen onvoldoende kunnen blijken om een versnelde expansie te bewerken.

E.D.

Zeeweringen en politiemannen

Voor de financiering van een overheidsuitgave maakt het geen verschil of het de versterking van zeeweringen of de salarissen van politieagenten betreft, meent de heer Zijlstra in de Miljoenennota 1963. Een uitgave wordt op de gewone dienst geplaatst indien het staatsvermogen niet verandert (salarissen), maar op de buitengewone dienst (vroeger in het algemeen ‘kapitaaldienst’ geheten) indien het staatsvermogen er door verandert (aanschaffing van duurzame activa). De heer Zijlstra moest daar wel over spreken om twee redenen. In de eerste plaats omdat hij de grote man is van de ‘afromingsleningen’, waarbij de staat op de kapitaalmarkt leningen plaatst, uitsluitend uit overweging van vermindering van grote binnenlandse liquiditeit (het overbestedingscomplex). In de tweede plaats omdat professor Zijlstra natuurlijk heel goed balansen kan lezen en dus ook wel eens een blik op de staatsbalansen werpt. Wij zijn een rijk land met zeer grote bezittingen, die nog steeds groeien (vide: verhoging van de waarde der onder de agrarische eigendommen opgenomen gronden in Oostelijk Flevoland f 141 miljoen). Uit de gewone dienst wordt bijv. verder weer een paar miljoen afgezonderd voor aankopen door het Staatsbosbeheer en verder expanderen de staatsbedrijven enorm. Het miljardenvermogen van de staat neemt voortdurend toe, terwijl de belastingdruk zodanig is, dat de vermogensvorming onder de bevolking uitermate bescheiden is en bij loontrekkers volslagen non-existent (brommers en t.v.-toestellen van arbeiders zijn technologisch al waardeloos voordat ze zijn afbetaald). Om er uit te komen haalt de professor bij de besparingen ook de positie van de betalingsbalans (het andere complex, gelijk men weet). Het saldo van de lopende rekening op de betalingsbalans is gelijk aan het totaal van de besparingen minus de kosten van de investeringen, laat de minister zien in een staat. Als het saldo van de betalingsbalans (zorg van de overheid) dus te zeer daalt, terwijl aan de investeringen van de bedrijven niet mag worden getornd om de welvaart op peil te houden, moet de overheid minder investeren, minder bossen kopen bijvoorbeeld. Dan zijn we er immers.

E.D.

Zijlstra en de politiek

Na Korthals heeft minister Zijlstra verklaard, dat hij niet in de politiek zal terugkeren. Er zullen nog wel meer leden van het kabinet volgen, die vaarwel zeggen. Het ministerschap wordt in ons land steeds meer een zuiver bestuurlijk ambt, dat de betrokkenen beschouwen als iets bovenpolitieks.

Natuurlijk zijn materiële overwegingen

[p. 7]

niet vreemd aan zulke beslissingen, de schadeloosstelling van een Tweede-Kamerlid blijft absurd laag. Het werk en de verantwoordelijkheden van een parlementariër zijn veel zwaarder en groter dan men in de flinke anti-parlementaire goegemeente veronderstelt.

Er komt nog iets anders bij. De ministers komen in steeds geringer aantal uit de zuiver parlementaire sfeer. Bij een formatie wordt links en rechts (meer rechts dan links) gezocht naar deskundigen, die geschikt zouden zijn als minister. Het kabinet-De Quay is daarvan een voorbeeld. Klompé, Korthals en Toxopeus zijn de enigen, die de techniek en de (materiële) moeilijkheden van het Kamerlidmaatschap grondig hebben ervaren. Voor de rest was dit kabinet extraparlementair in de letterlijke zin des woords. Is het nu verwonderlijk, dat iemand, die vier jaar lang kabinetslid is geweest, een beetje angstig tegen het parlementaire werk aankijkt?

Het woord beroepspoliticus heeft een slechte klank in Nederland. Zo een figuur wordt bij voorbaat gediskwalificeerd als een immorele figuur, die het voor ‘de centen’ doet, die intrigeert en wie het alleen maar om zijn baantje gaat en in geen enkel opzicht om de beginselen van zijn partij - of, vice versa, alleen maar om de gunst van zijn kiezers. Het is typisch Hollands moralisme om een beroepspoliticus bij voorbaat als een minderwaardige sjacheraar voor te stellen, zonder dat men ooit een bewijs heeft kunnen leveren van die stelling. Men vindt het fatsoenlijker en begrijpelijker, dat iemand, die jarenlang als vertegenwoordiger van een partij landspolitiek heeft bedreven, zijn vak verlaat als ware het slechts een intermezzo, een springplank naar een andere carrière. Grote verbondenheid met zo een partij kan er dan toch niet bestaan.

Er is nòg een harde waarheid. Het bestuurlijke gehalte van de Kamerleden is niet zo verschrikkelijk groot. Beter gezegd. dat bestuurlijke gehalte is ongelijk verspreid over de verschillende fracties. Bij de K.V.P., de grootste fractie, is het bijzonder laag en zolang deze partij de belangrijkste kracht blijft bij de kabinetsformaties, zullen ministers van buiten het parlement moeten worden aangetrokken. Een bewijs van politieke onmacht, dat zich in 1959 duidelijk bij de keuze van De Quay heeft gedemonstreerd. En laten wij eerlijk zijn: voor een ex-minister is het misschien ook niet zo plezierig straks in de mediocriteit te moeten onderduiken, die men achter de grote tafel vaak stilzwijgend heeft veracht.

A.F.L.

Toxopeus en de V.V.D.

Minister Toxopeus is een uitzondering. Hij wil wèl afdalen in de arena van de dagelijkse politiek. Men hoeft het niet altijd met zijn beleid eens te zijn geweest (Nieuw-Guinea) om in elk geval zijn verantwoordelijkheidsgevoel te waarderen. Bovendien is hij veruit de beste man om de V.V.D. politieke leiding te geven.

Of hiermee de moeilijkheden binnen de V.V.D. zijn opgelost, blijft de vraag. Ook al aanvaardt men de wijziging, die de hiërarchie binnen de partij doorbreekt, het zou toch beter zijn, als er meer veranderingen kwamen in de samenstelling van het bestuur van de partij. Er kleven nog tal van figuren op bestuursposten, die langzamerhand moeten verdwijnen, omdat zij in feite even verantwoordelijk zijn voor de misslagen als bijvoorbeeld de leden van de Tweede-Kamerfractie.

De buitenwacht moet één wijziging toch niet al te gezapig als het herstel van het liberalisme beschouwen. Daarvoor is nog veel meer nodig.

A.F.L.

Misverstand

Na de naar het scheen dodelijke mitraillade in V.N. door naamgenoot M.A. de Jong en na de talloze nekschoten in ingezonden stukken, blijkt de meester-toerist Van Egeraat niet eens getroffen te zijn. Hoe raadselachtig dit ook lijkt, het in in wezen doodeenvoudig. Er is sprake van een misverstand: de publicist van oorspronkelijk werk op toeristisch gebied Dr. van Egeraat bestaat helemaal niet. Wel iemand (luisterend naar dezelfde naam trouwens) die bloemleest uit het beschikbare materiaal op dat gebied. Gedurende vele jaren was iedereen tevreden met dit werk, totdat plotseling M.A. de Jong meende een domme poging tot ontmaskering te moeten wagen. De drijfveren

[p. 8]

van deze onhandige querulant blijven voorlopig in het duister. Het zal wel weer iets te maken hebben met ‘het zout in de pap niet gunnen’ of dergelijke onedele motieven. (Dr. van Egeraat bezit een mooi landhuis met een tuin van 4 hectare, waar alle ingezonden-stukjesschrijvers eens naar mogen komen kijken, aldus Mevr. van Egeraat.) De ontleningen aan een boek van Sem Presser heeft Van Egeraat trouwens terdege verantwoord: de toestemming hiertoe was mondeling overeengekomen onder het genot was een goed glas wijn. Sem Presser ontkent dit weliswaar, maar ja, het zout en de pap...

Het artikel van M.A. de Jong blijft onbeantwoord. Natuurlijk. Men kan niet aan de gang blijven. Zou nu alwèèr uiteengezet moeten worden, hoe ook met de Guide Bleu de nodige overeenkomsten bestaan? Er zijn grenzen aan het arbeidsvermogen van iemand die honderd uur per week werkt aan zijn bloemlezingen. Men wil per slot van rekening ook nog wel eens rustig in zijn tuin zitten.

M.A.d.J.