Hollands Weekblad. Jaargang 4

[p. 6]

350 jaar Beemster
E. Damen

Waar het Noord-Hollandsch Kanaal tamelijk abrupt afbuigt naar het Alkmaarder Meer en in Purmerend de Purmer eindigt, begint de Beemster. Op de zonnige septemberzaterdagmiddag stond er een man bij een brandslang de auto's met voorzichtigheid over een paar planken te dirigeren, want de eerste feestbloemen bij het monument in Zuid-Oost-Beemster werden met Purmerwater besproeid. Dan volgde er langs de lijnrechte weg tot wegwijzer 763 de ene aanwijzing na de andere: ‘Esso - 350



jaar Beemster’. In het hart van de polder, waarvan gezegd wordt, dat het Hollands mooiste is, is het deze week kermis met benzine-autotjes en zure bommen, met bolhoeden en versierde melkkannen, gepavoiseerde polderwegen, net-groen geschilderde boerderijhekken (ze waren er zaterdagavond nog druk mee bezig) en verder enig officieel gedoe. De Beemsternozems snorden op hun snelle tweetakten met liefelijke Beemstermaagden achterop en iedereen heeft weer eens wat anders om over te praten. De export van schapen gaat onverstoorbaar door en ook de levering van melk aan de Zaan tot Assendelft en Beverwijk met Hoogovens toe. Van Wijde Wormer en Waterland, van Schermer en Zeevang, ja van Geesterambacht en de Vier Noorder Koggen of De Streek is men het feest mee komen beleven op Angelsaksische muziek plus Dorussie moet er nou herrie van komen en Haar Sneeuwwitte Boezem. Het was misschien niet zo uitbundig als een Limburgse Kermis en er is ook geen lokaal bier hier in deze polders, die ondanks hun ouderdom een jeugdig stuk Nederland voorstellen, maar het was wel plezierig, alleen omdat iemand een goed idee had gehad van het vieren van 350 jaar Beemster. Historisch is de zaak niet helemaal uit de verf gekomen, althans niet op academisch niveau, want al in de zestiende eeuw werden velen gefascineerd door de mogelijkheden van een drooglegging. Het was toen in deze streken allemaal anders dan tegenwoordig. In Graft en Schermerhorn kwamen ze ten hoogste eens één keer in hun leven in Alkmaar of in Hoorn, maar ten zuiden van de Wormer kwam men niet. Er zijn trouwens vandaag aan de dag nog allerlei enclaves, de een geheel Rooms, de ander Nederlands-Hervormd. Pas na de Tweede Wereldoorlog met de brommers en de Naco en de Hoogovens is dit gebied wat door elkaar geschud, doch kalm, want de wiegen en de lijkkisten houden elkaar ongeveer in evenwicht; gebouwd is er weinig, en de polderbesturen zijn nog niet fel op het verkopen van grond voor de huizenbouw. Er is wat rijkdom, maar geen sterk gespreide en de televisiedichtheid zou wat Philips betreft nog verviervoudigd kunnen worden. Een deel van 350 jaar Beemsterwelvaart is naar Purmerend gegaan of naar Alkmaar. Slechts een heel enkele keer trok de wetenschap een boerenjongen uit de polder weg. Het ging dan meestal langs de wat omslachtige weg van onderwijzer en studeren voor l.o. en m.o. acten, een enkele maal culminerend in een academisch proefschrift, doch op latere leeftijd. Het leven in deze Noord-Hollandse polders is een zeer eenvoudig

[p. 7]

leven, het dagelijks bedrijf is weinig gecompliceerd, ten hoogste zegt de man van de mededelingen voor land- en tuinbouw 's middags om half één ineens een bespuiting aan tegen een of andere wonderlijke ziekte van het gewas, maar dat is tegenwoordig ook al geen groot probleem meer, want in elk poldercentrum is wel een drogist, die de rommel bij de hand heeft.

Het wordt nu gevierd dat een bepaalde polder van het zeer Hollandse Noord-Holland tussen het opwindende Amsterdam en het saaie Den Helder een zeker aantal jaren oud is. Over weer 350 jaar staat er ergens achter Kampen misschien ook een bord: ‘Esso- 350 jaar Noord-Oost Polder’ en dan dragen ze dáár acht dagen lang - vrij dure - bolhoeden. Het is Nederlandse aard, dit inpolderen, al vraagt men zich vandaag aan den dag af of het recreatie-water wellicht niet belangrijker is dan een grasmat van ongelijke kwaliteit en een verdere kostenpost in het landbouwegalisatiefonds. De omslotenheid van de polder heeft een ander mensentype doen ontstaan dan de industrialisatie op kolen- en ertslagen. Het leven gaat er rustiger en de mensen zijn minder fel, zelfs de nozems houden zich aan de snelheidsvoorschriften. Is dit ras de ruggegraat van de natie? Of een allengs toch wat achtergebleven groep, die 350 jaar lang in dezelfde soliedgebonden Bijbel gluurde en nooit zei wat hij dacht omdat zulks geen pas geeft? Is hier dat wat angstvallig autoriteitenrespect der Nederlanders geboren, deze volmaakte aangepastheid aan de nette samenleving, waarin zelfs de vrouw van de drinkende dagloner met Kerstmis op een eenvoudig (reeds eerder gedragen) kleed mocht rekenen uit de bedeling? Of kreeg hier het industrieproletariaat zijn licht burgerlijke inslag, de hunkering naar het nette pak en een juist in deze dagen tot het absurde doorgevoerd verlangen naar maatschappelijke zekerheid van wieg tot graf? De Beemster heeft in 350 jaar het antwoord op de vragen naar het Nederlandse volkskarakter niet kunnen verstrekken, maar de Beemster is wel een essentiëel element in deze Hollandse samenleving, misschien zelfs essentiëler dan de avontuurlijke vaart op Indië, want die is per saldo weinig elegant geeindigd. Gezien de drukte op E-10 trok de Beemster nogal wat toerisme. En verder hebben er heel wat mensen enig plezier gehad. Iets diepzinnigs of groots moet men daarbij dan ook niet zoeken. Het ging om een feestelijk moment na 350 jaar degelijkheid en verder is het zeker, dat het een zeer mooie polder is met zeer degelijke boerderijen, die vaak heel mooi zijn, zelfs in de Hollandse regen.