Hollands Weekblad. Jaargang 4

Het Festival-toneel
H. van den Bergh

Evenmin als in vorige jaren hebben de organisatoren van het Holland Festival zich dit seizoen voldoende rekenschap gegeven van de criteria die de keuze van, in ons landje te importeren vreemdtalige toneelvoorstellingen zouden moeten bepalen. Men neemt telkenjare kennelijk maar wat men krijgen kan, zonder zich af te vragen of de zaak van het festival wel gediend kan zijn met reeksen voorstellingen die weliswaar veel duurder zijn dan de gemiddelde Nederlandse maar dan ook veel slechter. Er is al vaker op gewezen dat in tegenstelling tot de muziek en balletevenementen, buitenlandse toneelvoorstellingen het Holland Festival niet tot een extra touristieke trekpleister kunnen maken, aangezien geen enkele Amerikaan zich zal laten bewegen Amsterdam of Den Haag aan te doen omdat daar ook een Weense voorstelling te zien is

Het toneel is dus voor kapitaalkrachtige inlanders bestemd, van wie men toch mag aannemen dat ze op de hoogte zijn van het gemiddelde niveau van onze eigen toneelpraktijk, ook al zou men dat niet zeggen wanneer men de stormen van applaus beluistert die telkens in Festival-verband losbarsten en die meer op de prijs van het kaartje dan op het peil van het gebodene schijnen te zijn afgestemd.

Dit jaar hebben wij om te beginnen twee voorstellingen van The Old Vic Theatre Company te zien gekregen, waarvan in hetprogramma vermeld stond dat ze ‘based on an original production’ waren. Welnu, daar zou het Holland Festival zich direct al te goed voor moeten achten. Nu wordt er in Amsterdam gefluisterd dat er aanvankelijk een superieure Romeo and Julia-voorstelling gecontracteerd was, die op het laatste ogenblik naar het beter betalende Broadway is gestuurd, zodat wij opgescheept werden met een voor Australië samengesteld reisgezelschap. We zagen nu technisch glad verlopende voorstellingen van ‘Twelfth Night’ en ‘Macbeth’, waaraan door het nagenoeg ontbreken van groot talent, iedere diepere emotionaliteit ontbrak. Het Angelsaksisch regie-systeem dat met vooraanstaande acteurs tot zulke onvergetelijke Shakespeareopvoeringen kan komen (Anthony and Cleopatra in 1953!) verkommerde op deze wijze tot een veruiterlijkte demonstratie van theaterdiscipline in een als een goed geolied uurwerk aflopende, enigszins ouderwetse enscènering. Maar een grote mate van verzorgdheid voor oog en oor kon deze engelse bijdrage tenminste niet ontzegd worden in tegenstelling tot de uiterst matige opvoeringen van ‘Der Schwierige’ door het Wiener Burgtheater. Hier was sprake van een rommelige, moeilijk verstaanbare voorstelling vol tekstfouten, waarin weliswaar door enkele hoofdrollen bekwaam geacteerd werd, maar waarvan de broze, ietwat decadente fin de siècle-sfeer die von Hofmannsthal voor ogen moet hebben gestaan, toch goeddeels werd platgetreden door de weinig subtiele bijrollen die nergens tot iets meer dan goedbedoelde schablones in staat bleken en door een tot minder dan

[p. 12]

het minimum teruggebrachte figuratie, die juist in dit stuk dat een voorgoed voorbij tijdperk en een uitgestorven milieu tekent, van het grootste gewicht is. Wat heeft het voor zin een Weens gezelschap uit te nodigen op deze wijze hun theatercultuur te komen bewijzen in een land, waar de schitterende, door Ludwig Berger geregisseerde voorstelling van ‘Een moeilijk mens’ bij de Nederlandse Comedie iedere werkelijk geïnteresseerde nog vers in het geheugen ligt?

Ten slotte kwam voor de tweede maal het Piraikon Theatron uit Piraeus bij Athene laten zien welke knappe effecten regisseur Rondiris met zijn geraffineerd bewegende koren weet te bereiken. Euripides' Medea bleek overigens een betere keuze om voor een volstrekt nietsverstaand publiek te spelen, dan Elektra van Sofokles dat vorig jaar gebracht werd en waarbij door het wegvallen van het directe begrip van de tekst, dit klassieke meesterwerk een onvoorstelbaar groot onrecht werd aangedaan.

Het is overigens bepaald niet zo dat wij in deze opvoering kennis maken met het beste dat men op het ogenblik in Griekenland met het ensceneren van klassieke tragedies bereikt. Het Piraikon Theater is in Griekenland een uitgesproken tweedeplans gezelschap en beantwoordt dus niet aan de maatstaven - het refrein wordt eentonig - die het Holland Festival zichzelf zou moeten stellen. Ook bij deze Medea-opvoering hadden wij, met uitzondering van de fenomenale hoofdrolvertolking door A (spasia?) Papathanassiou, te maken met matige tot gebrekkige prestaties in alle rollen. De twee plank-stijve knaapjes, die Medea's kroost voorstelden, maar waarschijnlijk door een trotse Nederlandse Vader-Suppoost waren geleverd, brachten bijna onherstelbare schade toe aan de voorstelling. Dat had men hun, Medea en ons niet aan mogen doen.

Het bovenstaande lijkt onbillijk ten aanzien van de ongetwijfeld ingespannen pogingen van de heer Diamant en zijn vrienden om het Festival-publiek iets verantwoords voor te zetten, maar het moet mogelijk zijn om, wanneer men er als de kippen bij is en de gigantische regeringssubsidies op de juiste wijze aanwendt, de Comédie Française eens in een topbezetting met een Molière-voorstelling te laten komen, of Barrault in Marivaux; een echte goede Stratford-voorstelling zou natuurlijk ideaal zijn, maar als dat onmogelijk is, dan liever geen buitenlands toneel in een Festival dat de naam Holland uiteindelijk toch niet alleen als geografische aanduiding hoeft te dragen.