Hollands Weekblad. Jaargang 4

[p. 13]

Door Californië
K.L. Poll

Vijf dagen door Californië rijden in een lichtblauwe Ford Mercury Comet 1962. Waarom zijn mensen met veel geld meestal zo vervelend? Hij staat nu op het erf van een motel langs het Clear Lake in de late schemering met veel wind en rumoerig golfgeklapper. Af en toe kijk ik liefkozend door het raam. Hij staat er alleen.

In de huiskamer van de motelier geweest. Aardige mensen, zijn paar jaar geleden uit San Francisco vertrokken vanwege de volte, nu van plan om stuk grond te kopen in Oregon en daar nieuw motel te beginnen,

Amerikaans journaal

omdat het hier langs het meer weer al te bewoond aan het worden is. Drie kinderen in de kamer. Een zoon van twaalf, met kamerjas en grote pantoffels, leek een beetje verdwaasd. Hij werd door de rest van de familie onze professor genoemd. Hij kwam met een keukenstoel en een atlas vlak naast mij zitten en vroeg of het waar was dat de mensen in Nederland Nederlands praten. Alle stukken Holland onder de zeespiegel waren op de kaart wit, de rest groen; het maakte een middeleeuwse indruk, alsof de rest van de wereld nog niet over de droogleggerijen is ingelicht. De jongen wilde bewijzen horen, en hij vroeg om een zin in het Hollands. Mijn fantasie reikte niet verder dan ‘hoe gaat het met je’, en toen ik het vertaald had zei de vader zacht tegen zijn vrouw dat het de zin was waaraan hij sterk dacht toen ik even aarzelde.

Er was ook een zoon van vijftien die mij over de Euromarkt uitvroeg, en een meisje van zestien dat talen wilde leren en veel reizen. In de kamer zat verder een oude neef met een baard, advocaat van Zwitserse herkomst, die zijn rol van geletterde cosmopoliet in een achterlijk dorp met nadruk speelde. Hij was tegen het Amerikaanse give-away-program, althans wanneer het belastinggeld ging naar landen die zichzelf niet behoorlijk tegen het communisme bewapenden, zoals India, of naar regeringen die niet te vertrouwen waren, zoals die van Tito. Hij was niet gesteld op de Pruisen maar wel op de hartelijke mensen in Beieren, en, hij zei het licht smakkend en met een knipoog, op het lekkere eten en drinken daar. Duitsers, vond hij, zijn gehoorzaam maar niet inventief, net als de Japanners, goed als aanvallers volgens plan maar niet als verdedigers volgens improvisatie. Bij de Russen is het omgekeerd.

Nog een verhaal over Japanners, van S: een Japanse officier die aan het eind van de oorlog bij een zelfmoordcommando was ingedeeld, doceert nu geschiedenis aan de universiteit van Nebraska en is getrouwd met de dochter van een Amerikaanse admiraal.

Vanochtend bij het weggaan kreeg ik een handvol ruwe diamanten die zij in de bergen gevonden hadden, bij een meer aan de voet van een uitgestorven vulkaan.

Dit was het land van de gouddelvers, van de vader van Kruimeltje. Veel kleine musea onderweg, met oude karren, gestutte hutten en graafwerktuigen. In Angels Camp, nu een vrij grote plaats, hingen, op zondag, kleurige volle waslijnen over de weg; leek eerst een buurtfeest.

Voor een dollar het petrified forest gezien. Dat bestaat uit een paar half blootgegraven versteende sequoia-stammen op een heuvel in een jong bos. Om ieder exemplaar was een hek gezet, met dierentuinbordjes erbij waarop de exploitant bemoedigende opschriften had laten schilderen. Zoals ‘Note the power of nature’, ‘Here Jack London scratched his head in amazement’, en ‘Out of seeming death grows new life’ bij een nieuwe boom die de rug van zijn grote dode voorganger voor gewone rotsgrond had aangevoeld. Bij de laatste stond: ‘Robert Louis Stevenson mentioned in his book on this forest in 1880: “Doubtless the heart of the geologist beats quicker at this sight. Well worth the modest figure of admission”.’ Er liepen nog twee

[p. 14]

andere mensen rond, beiden met een gehoorapparaat.

Geprobeerd een gedicht over deze bomen te maken, vooral over één die half uitgegraven in de berg stak, maar dat ging niet. Het bleef een lelijke, opgeklopte combinatie van doodspathos en aardigheden over de opgravers die er halverwege mee zijn opgehouden. Dat is trouwens, merk ik, in het algemeen een valkuil voor de reiziger die een verslag maakt: de neiging om vluchtige belevenissen om te liegen tot schokkende ervaringen, en om mensen en dingen in den vreemde te beschrijven als caricaturen. Of als brokken folklore, als verschijnselen die ergens anders niet voorkomen. De open mond en de grijns voorspellen nooit veel goeds.

Van Clear Lake naar Lake Tahoe, hoog in de bergen waar het koud was en motregende, volgende dag naar Yosemite Park, waar veel touristen waren en bovendien natte sneeuw, doorgereden naar Carmel aan de kust, langs boomgaarden en geel-beige hellende velden in de avondzon, met zwarte paarden erop.

In Carmel lang gekeken en geluisterd naar de vogelrots waarop behalve soort aalscholvers ook tientallen zeeleeuwen lagen te zonnen en te schelden. Aardige rare beesten, glad, dik, onhandig en humeurig.

Van Carmel naar Big Sur waar Henry Miller woont. ‘Maar hij is er niet, zei de juffrouw van het postkantoor, hij is in Europa bij Hildegard Knef of misschien ook wel in Los Angeles, maar in ieder geval nog niet terug’. Er staan maar weinig huizen in Big Sur, ver van elkaar, een paar honderd meter hoog, uitkijkend over de zee. In de Big Sur Inn kwam een oude dronken man met vijandige priemogen naast mij staan. Hij zei dat de tas die hij achter in mijn auto had zien liggen hem intrigeerde. Dat kon, want daarop staat met krijtletters Alhaji Moh. Magajin Gari Kaz. De mijne is in Washington in het hotel verdwenen na een reparatie; een portier kwam toen met deze oude Arabische aandragen. De oude man bleef na dit betrekkelijk uitzichtloze verhaal even zwijgend staren en riep toen om de Koran. Hij bleek de eigenaar te zijn. Een van de vele studentachtige figuren die rondliepen om drie hotelgasten te bedienen haalde het boek van een plank. De oude man zei niets, bladerde er in en legde het terug op een andere plank. ‘Ik wil dat de Koran daar ligt’, zei hij streng tegen de jongen. Daarop liep hij peinzend en schuifelend de deur uit.

De jongen vertelde later dat dit de grote D. was, wijsgeer en kenner van Indische en



andere godsdiensten. De ongeveer tien mannen en vrouwen, variërend van zeventien tot veertig, die het hotel- en restaurantwerk deden, omringd door vijf honden en vier katten, waren hier gekomen om rust en wijsheid te vinden. Zij hadden respect voor D., maar zij ergerden zich ook wel aan zijn pauselijk air. Bovendien waren er dagen waarin hij geen woord zei. De groep discipels wisselde snel van samenstelling. De een kon beter tegen de broeierige sfeer dan de ander. Die sfeer werd versterkt door de platen met achttiende-eeuwse muziek die op bevel van D. ononderbroken gedraaid moesten worden. Toen er een uit was, kwam D. in de deuropening staan en keek ons verwijtend aan. De jongen rende naar de andere kamer om een nieuwe op te zetten: brass in hi-fi.

Vandaag, in het restaurant Nepenthe, waar ik de hele dag in de zon op een terras

Rectificatie

Een zetfout in mijn jazzologische bijdrage (H.W. van 13 juni) schonk het leven aan Claude Luber; de bedoelde fransman heet in werkelijkheid Luter. Ik zou dit niet corrigeren als niet, bij een vorige gelegenheid (in Het Parool) het belgische woord winket (loket) veranderd was in winkel, waarna een volledig ingezonden stuk volgde om mij attent te maken op mijn gebrekkige kennis van het belgisch. En dat door iemand die ons in zijn recente memoires wil doen geloven dat hij aldoor zo high of zo low is! Als ze zelfs op het Leidseplein al dergelijke schoolmeesterige zorg koesteren, mag het verdonkeremanen van Luter, die tenslotte een pionier is van de jazz-revival, niet onverbeterd blijven.

J. Pen

[p. 15]

Drie losse gedichten

De regen reikt hoger.
Je haast je, maar de mist is er
eerder dan jij. Alles, ook de schepen
laten los. De haven beweegt weer
en uit het bevroren beeld
glijdt je foto schots
en scheef naar zee.

Als je ingespannen luistert
(staarpunt: achter de bomen
hoor je de regen - het is alsof
duizenden ineens zwijgen)
trekt juist buiten het veld van je ogen
een eindeloze stoet voorbij,
juichend, juichend.

Voor J.G.T.

Tijd is onder hem uitgelopen.
Hij heeft niets verloren; jaren
hebben zich van hem losgerukt.
Hij stookt dat vuur rondom
zijn eiland, al ziet hij zijn hoop
met het laatste zoetwater
vervliegen.

A. Kuyten

heb gezeten, tussen de zee in de diepte en ronde, kale bergen in de hoogte, kwamen veel kwade verhalen los over D.: dat hij escapisten om zich heen verzamelde - maar, zei E.B., een kleine, zestigjarige Engelse dichter, met een rood vest, en een vrolijk goedhartig koboldgezicht, dat zijn wij hier in Big Sur allemaal - homosexuelen, aan ‘dope’ verslaafden, ‘juvenile delinquents’ en goedgelovige warhoofden; dat hij hen exploiteerde voor zijn hotel; dat hij misschien vroeger wel eens wat verstandigs bedacht had, maar de laatste twintig jaar niet meer.

Het kan zijn, en het zegt niet veel. De figuren die zich om D. verzameld hadden mogen dan mislukt, ontspoord, verslaafd, ontvlucht of warhoofdig zijn, zij leken onderhoudender gezelschap dan bijvoorbeeld het groepje geslaagde studenten waarmee ik in Princeton in een van de studentenclubs gepraat had. En de oude zure poseur - die overigens gratis wijn bij het eten liet aanbieden omdat hij geen drankvergunning had - stak weer gunstig af tegen de geaffecteerde, grijze passante uit San Francisco, die haar wat boerse echtgenoot steeds kleineerde in de conversatie, en die een witte zijden handschoen aantrok om een der honden onbedreigd te kunnen aaien.

Op het terras van Nepenthe heb ik Chaco ontmoet, een 62-jarige Rus die na de revolutie via Siberië en Alaska naar Amerika is uitgeweken, eerst in Chili in de kopermijnen heeft gewerkt, met voor veel geld gekocht paspoort de Verenigde Staten is binnengekomen, daar met Amerikaanse is getrouwd, na vier jaar van haar gescheiden en van zijn dochter. Hij heeft jaren door Californische bergen gezworven, slapend in grotten en bij kampvuren. Sinds paar jaar is hij terraskellner bij Nepenthe, woont daar voor niets in houten hut waar zijn jachtgeweer hangt en een foto van zijn 19-jarige mooi uitziende dochter die in San Francisco studeert en af en toe bij hem komt logeren. Hij was somber over zijn zinloze bestaan: ‘een mens heeft anderen nodig’. Hij bedronk zich iedere avond, en overdag, tot twee uur, schreef hij aan zijn boek, een autobiografie die deze winter uitgegeven zou worden. Hij liet er 's ochtends wat van lezen, een lyrisch stuk proza over een man die de eenzaamheid in de bergen boven Big Sur verkozen heeft, die uitkijkt over de zee naar de horizon, naar ‘the copulation between sea and sky’, met als telkens terugkomende zin: ‘he took his bread and it tasted sweet in his mouth’, en tot slot ‘he took his bread and it tasted like wormwood in his mouth’.

Hij is nog steeds tsarist. Op al zijn shirts staat op het rechterschouderblad een kruis. Dat, zei hij trots, is het teken van de Russische imperial navy. 's Middags kwam hij met zwarte alpino en verder in het wit grinnikend het terras oplopen. Hij had voor acht dollar rozen laten sturen naar een vriendin in Berkeley, van wie hij 's ochtends een brief had gekregen. ‘Ik heb er een kaart bij laten doen waarop staat: they are not as fragrant as they are in Greece, but this is how they are in Nepenthe, Lima, Peru’. Toch was hij 's avonds, drinkend als animeerman aan de bar, weer even somber als aan het begin van de dag.

Op pagina 16 staat de laatste fabel van Leo Vroman, met een tekening van Peter Vos. Fabels en tekeningen zullen in het najaar bij N.V. Querido's uitgeversmaatschappij in boekvorm verschijnen. In het volgend nummer begint Leo Vroman met een reeks ‘Manke vliegen’: dat zijn vijfregelige gedichten met tekeningen van hemzelf erbij.