Hollands Weekblad. Jaargang 4

[p. 6]

Portretten van buitenlandse bladen IV
The New York Times
J.L. Heldring

All the news that's fit to print is de leus van de New York Times. En dat is geen hol gepoch: de New York Times is, wat de nieuwsvoorziening betreft, zeer uitvoerig. Zij heeft dan ook de grootste staf van correspondenten, over de gehele wereld verspreid, van alle kranten ter wereld. De krant zelf is een heel gewicht om dagelijks, in trein of ondergrondse, mee te zeulen: ze bestaat uit tientallen pagina's. (En nu spreek ik nog niet eens van de zondageditie, die honderden pagina's dik is). Toen ik in Amerika woonde, forensde ik iedere ochtend vijf kwartier per trein naar New York; ik had dan net de tijd om de Times - iedereen praat daar over de Times en laat dus het New York weg - door te lezen; daarbij sloeg ik natuurlijk alles wat mij niet interesseerde over.

Wat nieuwsvoorziening betreft, is de NYT dus uiterst volledig. En ook betrouwbaar. En ook goed. Geen wonder wanneer men bedenkt dat voor een correspondent van de NYT alle deuren ter wereld opengaan: iedere minister wil wel zijn verhaal in de belangrijkste krant van Amerika kwijt. Een Nederlandse correspondent in Brussel zei laatst dat het curieus was om te zien hoe de deftige en verveelde gezichten van de Nederlandse onderhandelaars - van minster tot laagste ambtenaar - opklaarden wanneer ze, te midden van de wachtende



journalisten, de correspondent van de NYT ontwaarden. En dat is heus niet alleen maar omdat hij zo'n aardige vent is. Goed, dat kunnen we de NYT niet kwalijk nemen. Natuurlijk profiteert zij van Amerika's machtspositie in de wereld en van haar machtspositie in Amerika. Overigens wordt die laatste machtspositie nog wel eens overschat door de buitenwacht. Wanneer in Nederlandse kranten met grote koppen staat dat de NYT dit of dat over Nieuw-Guinea heeft gezegd - en er staat dan natuurlijk bij: de ‘invloedrijke’ NYT - dan worden de Nederlandse lezers wel enigszins misleid (te goeder trouw natuurlijk, want de redacties weten niet beter). In werkelijkheid heeft het commentaar van de NYT even veel of even weinig invloed op het regeringsbeleid als dat van, zeg, de NRC in Nederland.

Dat wil niet zeggen dat de NYT geen invloed in Amerika heeft. Zij heeft wel degelijk invloed, maar niet zozeer door haar commentaar als wel door haar nieuwsvoorziening. Ieder Amerikaans dagblad is geabonneerd op de NYT. Iedere hoofdredacteur in Amerika leest de NYT. Voor zijn nieuwsvoorziening is hij daar meer afhankelijk van dan van de nieuwsagentschappen.

Dit komt minder tot uiting in de nieuwskolommen van de plaatselijke dagbladen - want die worden meestal gevuld door het snellere agentschapsnieuws - dan in het commentaar dat die dagbladen geven. Dat is - zeker wat betreft de buitenlandse politiek - voor een groot deel gebaseerd op het nieuws dat de commentator in de NYT heeft gelezen (wat niet betekent natuurlijk, dat zijn commentaar noodzakelijkerwijs identiek is aan het commentaar in de NYT.)

Daarnaast bestaat er de New York Times nieuwsdienst. Bladen die daarop geabonneerd zijn, kunnen gebruikmaken van de berichten van de correspondenten van de NYT. In hun nieuwskolommen staat dus dikwijls hetzelfde nieuws als in de NYT.

Op die manieren oefent de NYT zeker indirect grote invloed uit op de nieuwsvoorziening van vele Amerikanen, ook buiten New York. (Binnenkort krijgt zij een aparte

[p. 7]

editie voor de westkust - zoals ze er al een heeft voor Europa - en dan zal ook haar directe invloed in den lande groter worden). Maar dit alles betreft de nieuwsvoorziening.

De meningen van die vele Amerikanen worden er slechts door beïnvloed voorzover zij hun meningen laten beïnvloeden door de feiten. Hoe dit ook zij - het is natuurlijk al belangrijk dat die Amerikanen de feiten onder ogen krijgen. En dat krijgen ze, want, zoals gezegd, de nieuwsvoorziening van de NYT is goed. Men kan ook niet zeggen dat de correspondenten van de NYT laboreren aan de wetenschap ‘we zijn toch de beste krant van Amerika’ en dus op hun lauweren rusten: ze zijn even agressief en onvermoeibaar als andere Amerikaanse correspondenten. Daar kan menige Nederlander wat van leren.

Het zuivere nieuws wordt dus goed gegeven door de NYT. Wat dat betreft is haar leus dus niet te boud. Waar haar nieuwsvoorziening naar mijn mening in faalt is dat zij juist uitsluitend het zuivere nieuws geeft en zich niet of nauwelijks waagt aan interpretaties. Dit is het gevolg van de Amerikaanse stelregel dat het nieuws strikt gescheiden behoort te zijn van opiniërende elementen. Op zichzelf is deze regel zeker juist. Van commentaar of polemiek behoort de man die het nieuws geeft zich zeker te onthouden. Maar wil hij zijn doel bereiken, d.w.z. wil hij zijn lezers begrip geven van het hoe en waarom der door hem gerapporteerde feiten - dan zal hij toch, behalve berichtgevend, ook interpreterend te werk moeten gaan. Dat nu gebeurt in de NYT, naar mijn smaak, veel te weinig of veel te voorzichtig, (in het laatste geval zal de correspondent zijn interpretatie verschuilen in formuleringen als ‘observers note’ of zoiets dergelijks).

Ik heb dit gemis heel goed kunnen merken toen ik in 1957 in Amerika was. Ik was toen op reis door het Midden-Westen en tijdens die reis vielen de verkiezingen in Duitsland. Natuurlijk gaven alle kranten de uitslag. En de NYT, die men overal kan krijgen, gaf die zelfs heel uitgebreid. Maar ik miste de verklaring van de uitslag (men zal zich herinneren dat bij die verkiezingen de sociaal-democraten minder stemmen kregen dan in 1953 - waarom?). Pas toen ik in een universiteitsbibliotheek ergens in Indiana beslag kon leggen op een exemplaar van Le Monde - vele dagen na de verkiezingen

- kon ik een bevredigende verklaring krijgen, ja überhaupt een verklaring - en dat was de krant van de dag na de verkiezingsdag.

De correspondent van Le Monde in Bonn gaf dus, in het bericht waarin hij de uitslag meldde, meteen een analyse ervan. Dat had de NYT zelfs in de vele dagen daarna nog niet gedaan. Niet dat de correspondent van de NYT in Bonn niet in staat is om zo'n analyse te geven - neen, het fetisj van de volstrekte scheiding van nieuws en niet-nieuws verbiedt hem dit in een en hetzelfde bericht te doen. Misschien dat hij later in de New York Times Magazine (bijvoegsel van de zondagseditie) of in de voortreffelijke Review of the Week daartoe nog eens de kans krijgt. Maar dat is niet hetzelfde.

Nu zal men mij misschien tegenwerpen dat de NYT toch ook interpretaties van het nieuws geeft, en zulks niet alleen in haar Magazine, maar ook in het nummer zelf waarin het nieuws verschijnt. Inderdaad, mensen als James Reston, Hanson Baldwin, Arthur Krock en Cyrus Sulzberger zijn interpretatoren van grote klasse. Hun artikelen zijn dan ook musts (die van Reston zijn bovendien een plezier om te lezen). Voor mij echter is het niet hetzelfde of ik in het nieuwsbericht zelf meteen de interpretatie lees dan wel in een ander artikel, meestal op een andere bladzij, een interpretatie van een andere man dan die het nieuwsbericht heeft gegeven. De eenheid van nieuws en achtergrond is dan verbroken. Bovendien betekent dit systeem een verwaarlozing van de talenten van de correspondenten ter plaatse.

Hoewel ik dus voor het nieuws - zeker

[p. 8]

het nieuws uit Washington - niet buiten de NYT kan, prefereer ik Le Monde (en, als ik die zou lezen, waarschijnlijk ook de Londense Times of de Guardian).

Iets heel anders is het commentaar. Daaraan mag de correspondent zich inderdaad niet wagen. Dit moet strikt gescheiden blijven van het nieuws. In zekere zin is het commentaar à prendre ou à laisser, een extra. De krant kan er feitelijk buiten. Haar reden van bestaan is de nieuwsvoorziening, niet het commentaar. Daar houdt de NYT zich dan ook stipt aan. Dat is geen bezwaar. Een bezwaar is eerder dat het commentaar van de NYT meestal zo weinig de moeite waardis. Het is erg plechtig en voorzichtig. Geen wonder dat het zo weinig invloed heeft. Geen senator zal zich erdoor van zijn voornemens laten afbrengen.

Misschien is deze flauwheid een symptoom van een zekere institutionalisering. De NYT is een instituut geworden, of zij het nu wil of niet, (en ik heb het vermoeden dat zij het wel wil). Zodra nu een krant een instituut is geworden (en dit prettig vindt), is zij in feite haar onafhankelijkheid kwijt, want dan gaat zij alles wat zij zegt meten, niet naar de maatstaf: wat gebeurt er wanneer dit gezegd wordt?, maar naar de maatstaf: wat gebeurt er wanneer ik dit zeg?

Wanneer deze houding slechts van invloed is op de commentariërende functie van de krant, kan men er genoegen mee nemen. Commentaar is, zoals gezegd, gratuite. Erger wordt het wanneer zij ook de nieuwsvoorzienende kant gaat aantasten. Sinds kort ben ik er niet meer zo zeker van of dit bij de NYT niet het geval is.

Zoals ik schreef zijn er vele kranten in Amerika (en Canada) die de nieuwsdienst hebben van de NYT. Dit stelt hen in staat om op dezelfde dag hetzelfde bericht in hun krant te hebben als de NYT. Nu was ik vorig najaar in Ottawa en daar kocht ik op zekere dag twee kranten: de Ottawa Journal (het kan ook de Citizen zijn geweest) en de NYT, beide van dezelfde dag. De Ottawase krant bleek de NYT-nieuwsdienst te hebben Zij publiceerde dan ook een bericht uit die dienst - de naam van de correspondent stond er bij vermeld - over, naar ik mij meen te herinneren, Russisch-Amerikaanse onderhandelingen. In ieder geval is mij bijgebleven dat dit bericht zeer positief was: het resultaat van die onderhandelingen (of wat het ook geweest mocht zijn) was nil - dit woordje herinner ik mij nog heel goed. Hetzelfde bericht nu stond in de NYT; de naam van de correspondent was dezelfde, de datum was dezelfde, de plaats van berichtgeving



(ik meen: Washington) was dezelfde. Verder was ook de opbouw van het hele bericht hetzelfde. Maar de formulering was veel voorzichtiger en genuanceerder. De lezer kreeg bepaald niet de indruk (tenzij hij tussen de regels door kon lezen) dat het resultaat zo ontwijfelbaar was als het bericht in de Ottawase krant had doen voorkomen.

Wat was er gebeurd? Had de correspondent twee berichten gemaakt: een voor de NYT en een voor de nieuwsdienst? Ik sluit de mogelijkheid niet helemaal uit dat de man, na zijn bericht verzonden te hebben, bij nader inzien geschrokken was van de boude formulering en toen voor de NYT - voor de nieuwsdienst was het misschien al te laat - een tweede, genuanceerder bericht maakte. Het is mogelijk, maar onwaarschijnlijk; want de Ottawase krant die ik in Ottawa kocht, was zeker later van de pers gekomen dan het naar Ottawa gevlogen exemplaar van de NYT. Eerder zou men dus een omgekeerde procedure kunnen verwachten: een boude formulering in een vroege editie van de NYT en een gekuiste versie in de Ottawase krant. Reden waarom ik vrees dat het bericht van de correspondent op de redactie van de NYT een aanzienlijke bewerking heeft ondergaan. Het systeem van re-writing geeft daar alle mogelijkheid toe.

Als dit zo is, zou ik het jammer vinden, maar zou het mij niet verbazen. Hoe het ook zij, het is verstandig om de NYT - behalve de genoemde interpretatoren, die een grote zelfstandigheid genieten - niet met een korrel zout, maar eerder met een klontje suiker te lezen.