Hollands Weekblad. Jaargang 3

Tien jaar Hoge Autoriteit
Een vermoeid college
J.T. van Minnen

Het jongste, tiende jaarverslag van de Hoge Autoriteit voor Kolen en Staal is, met de duimstok gemeten, precies elf millimeter dikker dan het voorgaande, negende. Een opgaande lijn dus sinds het uiterlijk zo broodmagere boekje van 1953 waarin Jean Monnet het nog allemaal kon zeggen - en zo ongeveer de enige opgaande lijn. De algemene verwachting in Luxemburg is dat de executieve van de EGKS het volgend jaar bij leven en welzijn met een tweedelige editie kan uitkomen. Er staat weer meer in, zeggen de mensen die het schreven dan vol trots. Men rekent in Luxemburg nu eenmaal graag in kwantiteiten. Het gaat met het jaarverslag als met een postzegelcatalogus: elk jaar nieuwe emissies, elk jaar onafwendbaar meer bladzijden.

Het heeft echter zin de kwaliteit eens onder de loep te nemen. Niet zozeer de kwaliteit van het jaarverslag, dat grote encyclopedische waarde bezit, als wel de kwaliteit van het gevoerde beleid. Wat heeft de Hoge Autoriteit in de ruim tien jaar dat ze de kolen- en staalmarkt in Europa nu supranational runt eigenlijk weten te bereiken? Het antwoord moet luiden: bitter weinig. Nog steeds bestaat er in de Westduitse bondsrepubliek een oppermachtig Ruhrkolenkartel dat elke beschikking van de Luxemburgse executieve om tot ontbinding over te gaan met een schaterlach begroet en er zich niets van aantrekt. De laatste jaren bestaat het Ruhrkartel officieel nog voort bij wijze van gentlemen's agreement, bittere benaming voor het door de knieën gaan van

[p. 6]

de Hoge Autoriteit, die er tijdens een ontmoeting in het Kurort Baden-Baden genoegen mee moest nemen het kartel formeel te verbieden, maar tegelijkertijd feitelijk voort te laten leven ‘hangende een beslissing van het Europese hof van justitie’. Het hof moet dus het werk van de executieve opknappen en zal dat zeker doen. Maar hoe de uitslag aanstonds ook zal luiden, niemand koestere zich in de illusie dat daarmee de Ruhr zal worden ontbonden. Daarvoor staan in het Europa van beschikkingen en beroepen nog te veel wegen open.

Laten we het zuiver stellen: men kan het de Ruhrheren niet eens zo erg kwalijk nemen dat zij van een slecht geslaagde geallieerde dekartelleringspolitiek willen profiteren door de Hoge Autoriteit, waarop de Amerikanen hadden vertrouwd, bij de neus te nemen. Men kan het daarentegen de Hoge Autoriteit kwalijk nemen dat ze met zich heeft laten spotten.

Bij het vraagstuk van de Ruhr heb ik met opzet iets langer stilgestaan omdat het voor de partners in de gemeenschap bepaalde emotionele kanten bezit. Die gevoeligheden heersen in mindere mate ten opzichte van het Franse ATIC-concern dat de koleninvoer naar de republiek praktisch nog altijd onder controle houdt, of ten opzichte van het kolendirectorium dat in België het begrip gemeenschap zonder veel consideratie terzijde schuift.

De verontwaardiging hierover van de Hoge Autoriteit, die de op antieke basis wankelende Belgische kolenindustrie altijd zo in de watten heeft gelegd en nu nog aarzelt in te grijpen, doet bepaald naïef aan. Ondank is nu eenmaal 's werelds loon, en waarom zou het in dit hoekje EGKS plotseling zoveel verhevener toegaan? Wij Nederlanders (Hollanders) zijn trouwens ook meer in woord dan in daad Europese puriteinen. De oncontroleerbare transportpolitiek van staatssecretaris Stijkel en zijn Rotterdamse lobby benevens de geheime en ver onder de markt liggende tarieven waarmee de Nederlandse Spoorwegen werken zijn er om dit te bewijzen.

Over het energiebeleid en het schroot spreken we ditmaal maar niet. Dat zijn hoofdstukken apart. Van het schrootfront moet eerlijkheidshalve alleen worden gezegd dat de Hoge Autoriteit de laatste jaren bezig is enkele harer creditposten (maar nog niet Worms) naar de andere zijde van de balans over te boeken. Deze andere zijde is dus de positieve.

Er staat gelukkig nog wel iets meer debet. Een van de zaken die in Luxemburg voortreffelijk zijn gelukt is het bedrijven van de financiële autonomie. Bij de in Brussel gevestigde Euromarkt- en Euratomgemeenschappen zijn de regeringen later voor het verlenen van financiële zelfstandigheid teruggeschrokken. In het EGKS-verdrag staat het echter en de Hoge Autoriteit kon daardoor een rijke executieve worden, die serieus denkt aan verlaging van de belasting omdat ze teveel geld binnenkrijgt! Een administratief unieke situatie.

De industriëlen worden overigens van een vermindering van de heffing op hun produktie met 0,05 procent niet koud of warm en hun prijzen veranderen er geen promille door. Terwijl echter alle bestuurders ter wereld plannen maar geen geld hebben, ziet de Hoge Autoriteit van potentiële inkomsten af omdat het haar aan de fantasie ontbreekt te bedenken wat met de middelen te beginnen. Enkele jaren geleden veronderstelde men nog veel geld nodig te hebben voor de omschakeling van door de

[p. 7]

kolencrisis getroffen gebieden. De hoogconjunctuur echter bleek de planologische correctie vóór te zijn: onder de afvloeiende mijnwerkers heerst volstrekt geen werkloosheid en men zou dus hoogstens de middenstand of de armlastige mijneigenaren kunnen gaan helpen. Maar dat ligt al evenzeer buiten het werkterrein van de EGKS als het besteden van geld voor bijvoorbeeld aanvullende mijnwerkerspensioenen, herstellingsoorden of andere pogingen om de onaantrekkelijke ondergrondse arbeid royaal te compenseren. Na de ramp bij Völklingen moest een internationale hulpactie worden ontketend voor iets dat, zo niet uit de kas van de mijndirectie, dan toch onmiddellijk uit de kas van de Hoge Autoriteit had kunnen worden betaald, als het verdrag maar wat moediger zou worden geïnterpreteerd.

Het ontbreekt de Hoge Autoriteit dus, kan men concluderen, aan visie, aan durf, aan doorzettingsvermogen. De executieve is duidelijk vermoeid. Geen naam past thans minder dan die waarmee ze destijds werd geintroduceerd: het hoge gezagsorgaan.

Het ambtelijk apparaat werkt, voor wat de kolen- en staaldeskundigen betreft, doorgaans uitstekend. De regeringen krijgen in Luxemburg vaak een sneller en beter gefundeerd antwoord dan in Brussel. De kredietafdeling van de Hoge Autoriteit is menig nationaal ministerie de baas. En er lopen binnen het instituut genoeg capabele mensen rond die de feilen niet alleen zien, maar ook in staat moeten worden geacht er iets aan te doen.

Dat is echter bijzonder moeilijk als het politieke beleid zo dood is als de pieren die bij de archeologische opgravingen vóór het gebouw aan de oppervlakte komen. Weliswaar heeft het Europese parlement zich al die jaren door nóg vleugellammer getoond door nimmer ook maar te peinzen over zijn recht de Hoge Autoriteit (naar aanleiding van de schrootaffaire bijvoorbeeld) huiswaarts te zenden. Dit college, dat zichzelf heeft overleefd, moet nu echter toch hoognodig met pensioen. Het kruimelwerk waarmee de Hoge Autoriteit haar nadagen nog vult kon niet beter worden getypeerd dan door de verheffing van een met het inkopen van broodjes en het toezicht op bureau-matten belaste figuur tot de rang van ‘directeur’.

De tekeningen in dit nummer zijn van Jan van den Hemel