Hollands Weekblad. Jaargang 3

Korte commentaren

Met fanfare

De Schrijver en de Kommissaris van de sinds 1956 in Londen wonende Hongaarse auteur George Paloczi-Horvath, in een Nederlandse vertaling uitgebracht bij Nijgh & Van Ditmar, is niet bepaald wat men noemt een meeslepend werk, terwijl het als feitenverzameling hier en daar wat te weinig feitelijk is. Toch is het een nuttig boekje; een kleine handleiding van wat ons, die wel eens een pen vasthouden, te wachten zou hebben gestaan wanneer de goden er voor hadden gezorgd dat wij ergens tussen Berlijn en Peking in plaats van op de klei waren geboren. Hoe weinig beseffen wij, Pasternak ten spijt, wat het communistische régime de Russische literatuur heeft aangedaan. En de enkele citaten van Paloczi-Horvath uit zijn hoofdstuk over China openen het uitzicht op een wereld die alle ‘fantasieën’ van een Orwell gemakkelijk achter zich laat. In de ‘campagne voor de onderdrukking van contrarevolutionairen met fanfare’ was één van de leuzen: ‘Geef uw hart over!’ En Lo Joei-tsjing, hoofd van de geheime politie, verklaarde: ‘Twee wegen staan alle contrarevolutionairen open: de weg van de dood voor hen die zich verzetten en de weg van het leven voor hen die bekennen... Bekennen is beter dan niet bekennen.’

Wie in het ‘Westen’ zulke zinnen, zelfs in een satire op wat voor staat dan ook, zou hebben geschreven, zou door de kritiek algemeen voor een flauwe grappenmaker worden gehouden. Maar waar Paloczi-Horvath alleen documentatie geeft, daar draagt de Roemeen Petru Dumitriu in zijn geromanceerde kroniek Rendez-vous au jugement dernier over wat het leven tussen zulke verschrikkingen in werkelijkheid betekent. Een in het Frans geschreven werk dat om onverklaarbare redenen nog niet in een Nederlandse vertaling is gebracht. Eenzijdige anticommunistische propaganda (zoals dat heet)? Volstrekt niet. Dumitriu is geen vleier van de ‘goede’ kant: uit zijn relaas wordt juist ook zo begrijpelijk waarom zo veel vluchtelingen van achter het gordijn zelfs de verschrikkingen van daarginds prefereren boven de ‘zegeningen’ van het Western. Zij doen denken aan degenen onder ons die in hun hart de bezettingstijd van de nazis blijven verkiezen boven al wat daarna kwam. Waar onderdrukking is, bekommeren mensen zich om elkaar - om elkaar bij te staan of elkaar te verraden,

[p. 8]

maar er is niet die algemene onverschilligheid waardoor alle vluchtelingen van de andere zijde blijkbaar worden getroffen zodra zij ‘de vrijheid’ aan deze zijde hebben gekozen. Maar uit welke werkelijkheid zij komen, niemand die daarvan een beter idee kan geven dan deze Roemeen.

Ik zal Rendez-vous au jugement dernier hier niet navertellen; als men maar bedenkt dat Dumitriu uit streken komt die beheerst worden door een man, Nikita Chroesjstsjew, die, een jaar na de Hongaarse révolte, kon verklaren: ‘Maar niets van dit alles zou gebeurd zijn als er op tijd een paar schrijvers waren neergeschoten’ en die de Russische schrijvers de vriendelijke waarschuwing gaf dat zij niet ‘te ver’ zouden gaan, aangezien althans zijn hand niet zou beven.

H.v.G.L.

Pijnlijke uitspraak

Het was geen verrassing dat het ambtenarengerecht het ontslag aan Van der Putten nietig heeft verklaard. Minister Visser en zijn adviseurs hadden het ontslag een bouwvallige juridische constructie gegeven die al drie weken geleden, bij de behandeling, in elkaar plofte. Wanneer men de uitspraak nog eens doorleest staat men weer verbaasd over de plompe en onhandige manier waarop de minister zich van Van der Putten wilde ontdoen. Normaal is het al pijnlijk voor een werkgever wanneer een ontslag nietig wordt verklaard, in deze affaire is het voor de ministeriële werkgever een politieke nederlaag. Hij kan zelfs niet de schuld geven aan de twee ambtenaren die Van der Putten hebben verhoord, want zij handelden in opdracht van hun hoogste chef.

In bepaalde kringen is het ‘bon ton’ de minister altijd maar in bescherming te nemen omdat hij zo door De Telegraaf wordt bestookt. Dat is een negatieve benadering van de zaak. Ik vind het helemaal niet nodig om het gezag van figuren als Visser en Calmeyer te steunen omdat men iets tegen een bepaald dagblad heeft. En Van der Putten is in deze zaak een ‘underdog’, die op mij een veel sympathiekere indruk heeft gemaakt dan alle mannen met sterren en balken die hem verafschuwen.

Het is een angstige gedachte dat een minister die het loodje heeft moeten leggen tegen een ondergeschikte onze defensie behartigt. Misschien komt er een parlementaire enquête, maar die zal het ontslag onaangeroerd laten.

Hoe zal de Kamer, en in het bijzonder de V.V.D., op dit mislukte ontslag reageren?

A.F.L.

Frans

Voor De Gaulle moet het een zwarte dag zijn geweest toen hij de voorpagina onder ogen kreeg van het bekende weekblad dat zo nu en dan in Amsterdam verschijnt. Lunshof is een ‘ultra’ geworden en heeft zich van De Gaulle gedistantieerd.

Toch zal niet dat de voornaamste reden zijn geweest voor de droefenis van de Franse president. Op die voorpagina staat namelijk deze zin: ‘Het enrichez-vous van een andere Franse staatsman heeft in Europa weer vaste vorm gekregen’.

Dat een journalist die ettelijke kolommen aan Frankrijk wijdt de vervoeging van het werkwoord ‘enrichir’ niet meer kent moet De Gaulle bitter hebben gestemd. Een beter bewijs van Frankrijks verval had Lunshof niet kunnen geven.

A.F.L.