Hollands Weekblad. Jaargang 3

[p. 5]

Poll, Roukens en de joodse groep
J.A. Emmens

In Hollands Weekblad 141 kiest redacteur Poll partij voor zijn medewerker Roukens, de man die zich wel met Eichmann, maar niet met zijn slachtoffers kon identificeren (HW 136) en daarom door Tamar in Vrij Nederland van antisemitisme werd beschuldigd (verg. HW 141). Poll doet dit na een uitvoerig betoog waarin hij, zinspelend op enkele opmerkingen van Tamar, zijn opvatting van het karakter van het Hollands Weekblad uiteenzet. Hij verbindt dusdoende de kwestie van het vertrouwen in Roukens met de kwestie van het vertrouwen in het blad als geheel en zijn pleidooi voor ‘de open fronten’ wordt zelf een gesloten front, dat optrekt onder het motto: geen Roukens, geen Hollands Weekblad, want wie Roukens van antisemitisme beschuldigt, maakt het individualisme van dit blad onmogelijk.

Laat ik eerst nagaan welk individualisme ik volgens Poll onmogelijk maak, alvorens ik Roukens van antisemitisme beschuldig. Het blijkt een onopgeblazen individualisme te zijn dat twijfelend en nadenkend tussen twee groepen vertoeft, die beide lijden aan een ‘misplaatst collectief superioriteitsbesef’. Deze groepen zijn resp.: de ‘nationalisten, die de eigen vlag, de eigen taal, de eigen politiek en het eigen gelijk door dik en dun hoog houden’, en de ‘anti-nationalisten, die steeds vol zijn van zelfkritiek, die zichzelf en de hunnen een nieuwe slavernij toewensen “waarin misschien het Christendom zich zou kunnen hervinden”.’

Tussen de aanhangers van ‘Door De Eeuwen Trouw’ dus, en de medestanders van Dr Dippel, vertoeven Poll's favorieten, die gewoon zijn niet in ‘een groepje’ na te denken. De beide vijandige groepen kwalificeert Poll als ‘rechts’, maar de gevolgtrekking dat de medewerkers van het Hollands Weekblad dus ‘links’ zouden moeten worden genoemd, ontbreekt. Terecht overigens, want over ‘links’ en ‘rechts’ binnen de grenzen van het Hollands Weekblad will Poll eigenlijk helemaal niet praten - hij gebruikt het woord ‘rechts’ alleen maar, omdat Tamar het voor hem blijkbaar pijnlijke begripspaar nu eenmaal te berde had gebracht.

Dit deel van het betoog lijkt mij hoofdzakelijk van belang als rookgordijn, bedoeld om de tegenstellingen binnen het blad althans nominaal onder één noemer te brengen en op die manier de problematische Roukens te kunnen handhaven. De twee groepen immers waartegen Poll zich, op zichzelf terecht, verzet, maken in totaal maar een fractie uit van wat men de mogelijkheden van het Nederlandse volk zou kunnen noemen. Wanneer het blad zijn betekenis zou moeten ontlenen aan het bestrijden van deze twee groepen, of aan het vormen van een tegenwicht ertegen door zoveel mogelijk nadenkers en twijfelaars aan het woord te laten, dan heeft het zijn taak glansrijk volbracht en kan het worden opgeheven. Wanneer het daarentegen zijn belang ontleent aan een discussie over ‘onoplosbare conflicten’, zoals Poll suggereert, een discussie waarbij naar mijn smaak de Pollse ‘verbindingsdraden’ wel eens in gevaar mogen worden gebracht, dan is het nu wel hoog tijd om het twijfelen en nadenken even te laten varen en aan deze discussie te beginnen. Er zijn nog voldoende ideeën in omloop die kwaadaardiger zijn dan de gedachtegangen van Prof. Gerbrandy of Dr Dippel. Eén daarvan is het idee dat er een joods ‘ras’ bestaat.

[p. 6]

In het tweede deel van zijn betoog, waarin Roukens wordt verdedigd, past Poll er wel voor op om het woord ‘ras’ te gebruiken. Niet voor niets heeft hij namelijk al twee bladzijden lang met het woord ‘groep’ gewerkt. Volgens Poll dan ontstaat het antisemitisme wanneer men zich teveel vereenzelvigt met de groep waar men toevallig toe behoort - ongeveer zoals het Hollands Weekblad ontstaat wanneer men zich juist niet te veel vereenzelvigt met de groep waar men toevallig toe behoort. Men kan blijkbaar toevallig behoren tot de liberale groep, maar ook toevallig tot de arische groep. Wanneer men zich maar niet al te veel liberaal of ariër voelt, is men rijp voor het Hollands Weekblad. Alles hangt tenslotte af van de bescheiden mate waarin men zich al of niet identificeert met de groepen waar men toevallig toe behoort.

Dit nu is niet alleen uitermate bescheiden, het is bovendien monumentale en zelfs gevaarlijke onzin. In zijn pernicieus gebruik van het woord ‘groep’ gooit Poll sociologische, politieke en racistische criteria op één hoop, met het vriendelijk verzoek ons er niet al te veel mee te identificeren, willen wij zijn gunst waardig zijn. Ik bedank voor de eer. Want de vraag waar het werkelijk op aankomt, blijft intussen onbeantwoord: wat voor reden hebben Poll en Roukens om een onderscheid te maken tussen een joodse en een niet-joodse groep?

Zij hebben m.i. de keus tussen twee mogelijkheden. Of de joodse groep bestaat uit mensen die, zoals de katholieken en de protestanten, een eigen, joodse godsdienst belijden, òf de joodse groep bestaat uit mensen die door Hitler en zijn onderdanen als een bepaald ras van de rest van de wereld werd afgezonderd om d.m.v. lieden als Eichmann te worden vermoord.

Wanneer Poll en Roukens beweren dat zij zich niet in kunnen leven in de slachtoffers van Eichmann, dan kunnen zij met deze slachtoffers de religieuze ‘joodse groep’ hebben bedoeld. In dat geval betekent hun onvermogen dat een aanhanger van Artikel 31 bij een treinramp niet in staat zou kunnen zijn om mee te voelen met de katholieke getroffenen. Zij hebben dat dus niet bedoeld. Wanneer zij over de ‘joodse groep’ spreken, bedienen zij zich eenvoudig van een nazistisch begrip en denken zij in racistische termen.

Daar, voorzover mij bekend, het nationaal-socialisme, evenals trouwens iedere andere antisemitische beweging, er nooit in is geslaagd om reele argumenten voor deze rassenscheiding te berde te brengen, zou ik nu graag van de beide heren vernemen door welke kenmerken ‘de joodse groep’ zich van andere groepen onderscheidt. Misschien willen zij dan tegelijk de groepen opgeven waartoe zij zelf menen te behoren, waarbij van tevoren in aanmerking zal worden genomen dat zij zich zelfs met die groepen - om individualistische redenen natuurlijk - niet ten volle willen of kunnen identificeren.