Hollands Weekblad. Jaargang 3

Korte commentaren

Nationalisme (I)

De heer L.A. Kesper, oud-commissaris van de Koningin in Zuid-Holland, jarenlang uit het nieuws, is plotseling weer opgedoken in Elseviers Weekblad met een ontroerend denkbeeld. In een der Brieven aan de redacteuren pleit hij voor de oprichting van een Democratisch Nationalistisch Verbond, afgekort D.N.V. De heer Kesper is diep bedroefd over de ‘verenging van het nationale bewustzijn’, zoals bijvoorbeeld gebleken zou zijn ten opzichte van Japan, toen dit land geen prijs stelde op het bezoek van Nederlandse oorlogsbodems. ‘.... lieten wij toen - zoals toch voor de hand had gelegen - een in diplomatieke taal omgezet: “Jullie kunnen opvliegen” horen?’, aldus de heer Kesper. ‘Alweer: neen!’, klaagt de oud-commissaris. Verder: ‘En dan nog de befaamde kwestie-Goloeb! Namen wij onze gehele ambassade te Moskou terug? Het zou te flink geweest zijn’, uitroeptekent de heer Kesper. Dan trekt de heer Kesper een zeer vreemde conclusie. Men zou namelijk verwachten, dat hij het kabinet, onder wiens bewind deze slapheden werden begaan, de schuld geeft. Geen sprake van. Hij wil géén verwijt tot het kabinet richten. ‘Het gebrek aan een voldoende mate van nationaal bewustzijn ligt zeker niet speciaal dáár.’ Wie is dan de schuld, vraagt men zich af. ‘Het betreft hier een mentaliteit van het Nederlandse volk als geheel’, schrijft de heer Kesper. Ach ja, natuurlijk, het gehele Nederlandse volk, de heer Kesper incluis, minus het kabinet.

Het spreekt vanzelf, dat het D.N.V. geen politiek mag bedrijven. De beweging mag geen nationalistisch front worden, geen politieke partij en zal zelfs ‘volledig moeten afzien van het streven naar oefenen van directe zeggenschap in 's lands zaken, op welk niveau ook’. Zij zal gegrondvest moeten zijn op de beginselen van ‘eenvoud, democratie en vredelievendheid’. Die beginselen hebben mijn gemoed gestreeld. Wie iets voelt voor deze bijna onaardse volksbeweging, moet wel een goed mens zijn, een eenvoudig mens, een democratisch mens, een vredelievend mens. Men kan zijn visitekaartje sturen naar de heer Kesper (dat vraagt hij) en men is een staatsburger van de grootste allure.

A.F.L.

[p. 5]

[p. 6]

Nationalisme (II)

Verleden week heeft ook mr. Van Rijckevorsel, de uiterst rechtse K.V.P.'er, een denkbeeld gelanceerd. Hij vindt het nodig, dat de regering krachtens art. 100, 2e, Wetboek van strafrecht, strafbepalingen vaststelt ter bestrijding van door haar veroordeelde onnationale gedragingen. Die ‘veroordeling’ vindt men in de rede van minister Luns bij het debat over Nieuw-Guinea in de Tweede Kamer. De minister somde Rijkens, Duynstee e.a. en ‘bepaalde persorganen’ op, die schade zouden hebben toegebracht aan de verwezenlijking van het plan-Luns. De heer Van Rijckevorsel is met zijn nationalistische ferventie geheel in het vaarwater gekomen van de zogenaamd democratische wetten, die Hitler de kans gaven politieke tegenstanders uit te schakelen.

Het is typerend, dat de Volkskrant het artikel publiceert, want dit blad (nota bene van de Katholieke Arbeidersbeweging) is de spreekbuis van staatssecretaris Bot, die overal en te allen tijde praat, alsof de Nederlandse regering helemaal niet van plan is haar oude beleid ten opzichte van Nieuw-Guinea te wijzigen. Maar hoe je ook kan denken over Van Rijckevorsel, hij is rechtlijnig in zijn politieke beperktheid en daarom zou ik het prachtig vinden, als de regering zijn plan eens in ernstige overweging nam. De heer Rijckevorsel moet het niet bij woorden laten, maar zijn idee in de Kamer te berde brengen, zo nodig als initiatiefvoorstel.

De Kamer, die voor het overgrote deel bezwaar heeft tegen de ‘defaitisten’ Rijkens en Duynstee, kan dan ondubbelzinnig laten blijken, of zij ook tot daden wil overgaan. En niet alleen de rechtse elementen, maar ook de socialist Burger en de liberale mevrouw Stoffels-Van Haaften, die minister Luns zo fraai de bal hebben toegespeeld in het debat. Van mevrouw Stoffels begrijpelijk, omdat zij dit debat blijkbaar zo onbelangrijk vond, dat zij in tweede termijn geen woord meer sprak (bij de V.V.D. repliceert men liever over de zaak-Van der Putten), van de socialist een politieke onnozelheid, die velen niet kunnen begrijpen. Wanneer men een minister fel aanvalt en men acht hem niet meer geschikt voor zijn taak, speelt men het politieke spel wel heel slecht, wanneer men hem de kans geeft het mislukken van zijn beleid goed te praten. De heer Burger heeft zich zo boos uitgelaten over Rijkens, Duynstee e.a., dat ik zijn mening over het semi-fascistische denkbeeld van Van Rijckevorsel weleens in het openbaar zou willen vernemen.

A.F.L.

Reductie

De informatietheorie is iets heel moeilijks, heb ik me laten vertellen. Ik heb niet de illusie, er iets van te begrijpen. Maar één begrip uit die informatietheorie spreekt me wel aan: de reductie. Misschien interpreteer ik het fout. Dat doet er dan weer niet zoveel toe, omdat ook de foutieve interpretatie past in mijn redenering. Reductie komt - zo heb ik het begrepen - neer op de vermindering van het aantal signalen tot het minimum, dat nodig is om een boodschap over te brengen zonder dat zij iets van haar intrinsieke waarde verliest. (Zo zou men op grond van het reductiebegrip kunnen stellen, dat het nu algemeen aanvaarde systeem van 625 beeldlijnen voor de televisie informatietheoretisch het meest verantwoorde is - de 405 lijnen van de Britse televisie liggen onder het noodzakelijk minimum; de 819 lijnen van de Franse televisie liggen daar boven, impliceren dus verspilling).

Vervanging van signalen door beeldlijnen is misschien lekepraat. Daarom waag ik het er óók maar op de signalen te vervangen door symbolen of karakters, lettertekens dus Het komt mij voor, dat wij Nederlanders, door een overvloedig gebruik van lettertekens veel energie en papier verspillen. Voorbeeld: twee berichten op de voorpagina van hetzelfde nummer van dezelfde krant. In het ene is sprake van ‘de ministerpresident, prof. dr. J.E. de Quay’, in het andere van ‘de burgemeester van Berlijn, Brandt.’ Had men het ‘prof. dr. J.E.’ weggelaten, dan zou de boodschap aan waarde niets hebben ingeboet. Wie optelt, hoeveel maal de aanduiding ‘de heer’ of enige titel die in het kader van een bericht of beschouwing niet ter zake doet weggelaten zou kunnen worden, komt al gauw tot een kolom per dag per krant. (Waarschijnlijk tot meer).

Het Vlaamse ‘dhr.’ vind ik weinig fraai. Ik zou er niets op tegen hebben om De Quay in de krant, net als in de trein, de tram of de wandelgangen van het parlement, kortweg De Quay te noemen. Wanneer dat in strijd wordt geacht met de fatsoensnormen voel ik er het meest voor overal waar nu ‘de heer’ staat, een ‘m.’ te schrijven. De m van meneer. Zelfs als die m kapitaal zou worden gezet, zou-ie geen aanleiding kunnen zijn tot begripsverwarring (wat met de h van de heer wel het geval is). Elke technische normalisatiecommissie zou natuurlijk allang tot een dergelijk besluit zijn gekomen. Waarmee ik niet wil zeggen, dat wij het taalgebruik van technici als voorbeeld moeten nemen.

[p. 7]

Zo'n normalisatiecommissie zou ook beslist welwillender staan tegenover allerlei de bondigheid bevorderende woordsamentrekkingen (nee, corrector, niét: ‘samentrekkingen van woorden’) dan de puriteinse Nederlandse purist, die niét wordt gechoqueerd door het lezen van Engelse kranten. Ik kan me voorstellen dan die normalisatiecommissie mijn bezwaren tegen het misbruik van de possessieve genitief- ‘AVRO's Siebe van der Zee’ e.d. - niet zou delen. Die bezwaren zijn dan ook informatietheoretisch niet verantwoord, denk ik. Ik handhaaf ze toch maar.

H.S.

O.B.

Voor wie dit geldt is het al oud nieuws (en oud zeer), maar er zijn nog tevelen die er nite van op de hoogte zijn: een vertaler van publicistisch werk (dus ook van literair werk: romans, gedichten, enz.) moet omzetbelasting betalen als hij met dit vertalen meer dan achtduizend gulden verdient. De uitgever van hetzelfde boek dat de vertaler vertaalt, hoeft echter geen omzetbelasting te betalen, omdat hij cultureel werk verzet. Een aardige bijzonderheid is verder, dat iemand die met vertalen per jaar f 7999,- verdient geen O.B. hoeft te betalen, maar iemand die die f 8001,- verdient wèl... En dan niet over dat verschil van f 2,- maar 4% over het volle bedrag van f 8001,-, dat is f 320,- zoveel. Men zet als vertaler weliswaar geen bliksem om, maar vertaalwerk valt onder dienstverlening. En dan is bovengenoemde regeling nog iets dat ‘bereikt’ is door de vertalersvereniging, want voorheen lag de grens al bij f 2000,-. Het is een troost te weten dat vertalen sterk onderbetaald wordt in Nederland, zodat de meeste vertalers de f 8000,- niet halen.

N.S.

P.S. Om misverstand te voorkomen: vertalers betalen natuurlijk ook gewoon hun inkomstenbelasting.

Televisie

De televisie wordt vervlakkend en cultuurbedervend genoemd, en men verwijt het medium dat er zo weinig kunst op wordt vertoond. Zulke verwijten komen dan meestal van mensen die niet kijken omdat (zie boven). Vorige week echter waren op het scherm te zien: Het Thelonious Monkkwartet, de Ton van Duinhoven-show (tekst Hugo Claus), Hou je aan je woord (met vijf auteurs), Het Amsterdams Kamerorkest, de



operette Paganini van Léhar, Spiegel der Kunsten (met o.a. een boekbespreking, zang van Bernard Kruysen, tentoonstellingsbezoek), Kijk op kunst (met gevarieerd kunstnieuws), Thunderrock, een toneelstuk van enige waarde, het Nationaal Danstheater van Ceylon en Juliette Gréco. Me dunkt een indrukwekkende lijst voor een week avondtelevisie. Een andere kwestie is, of alle kansen wel op afdoende wijze worden uitgebuit. Wordt er wel alles uit ‘Hou je aan je woord’ gehaald dat er in kan zitten? Kan men het zich, in literaire kring, veroorloven dat de enige boekbespreking per maand zo slordig wordt behandeld: tot halverwege uit het hoofd geleerd, daarna stiekum oplezend, een en ander nogal onsamenhangend over een toch al wegvliegend boek (Vurrukkulluk van Campurt)? Als men eisen stelt aan het medium, zal men ook eisen aan zichzelf moeten stellen zodra men zich verwaardigt voor dat medium op te treden. Want het grote publiek wordt veeleisender naarmate het gebodene hem minder interesseert.

N.S.