Hollands Weekblad. Jaargang 3

[p. 11]

Op een qualityfloor
A.L. Schneiders

Dat ik het hier nog uit weet te houden, komt wel voornamelijk door mijn hoge positie, in geografische zin natuurlijk. Mijn bureau staat op de corridor van de twintigste etage, die waarop onze president-directeur, Max Alons, zijn kamers heeft en die door het personeel dan ook qualityfloor wordt genoemd. De stad met zijn spoorwegemplacementen, de rivier en de havencomplexen, de hele wereld ligt aan onze voeten, als een foto voor luchtbombardementen, als een maquette voor grote affaires. Voor een man als Alons moet het wel enorm stimulerend zijn, dit uitzicht en trouwens, ikzelf heb ook het gevoel er iets anders mee te moeten doen dan er in gedachten kleine bommetjes in te gooien, al weet ik nog altijd niet precies wat. Hoe ik hier ben terecht gekomen? Voornamelijk



om fiscale redenen. Vlak nadat mijn vader, die eigenaar was van een tamelijk grote, maar nogal wankele conservenfabriek, was overleden, heeft Alons door een coupe ons bedrijf tussen de vingers weten te krijgen en opgeslokt. Nu had ik wel iets heel anders kunnen gaan doen, maar het is nu eenmaal zo dat het voor de vermogensbelasting een groot verschil maakt of men na de fusie, of hoe men het dan ook noemen wil, nog een functie bij het bedrijf houdt. Vooral omdat ik toch nog niet precies wist wat nu verder te gaan doen, had ik besloten om maar naar Alons over te gaan. Het is grappig dat hier, om dezelfde redenen, naar ik aanneem, nog twee andere ingeblikte conservenfabrikanten terecht zijn gekomen, maar veel vermogender; dit is dus met recht nog eens een qualityfloor. Waarom Alons ons nu eigenlijk op de gang heeft gezet, is niet helemaal duidelijk. Het was zogenaamd voorlopig, met het argument dat hij gevoeligheden bij zijn eigen directieleden wilde vermijden en verder dat onze taak toch in de eerste plaats was om hoge gasten op te vangen en ze met aangename conversatie bezig te houden. Echt sadisme zou het ook wel niet zijn, daarvoor liepen zijn zaken te goed en ging hij er teveel in op, misschien was het alleen maar vergeetachtigheid die uit minachting voortkwam.

Gasten om voor Alons op te vangen zijn er vanmiddag nog niet geweest en ik kijk uit het raam, beu van het lezen of noem het studeren. De weilanden en bossen tot aan de kust zijn versluierd door regenbuien of misschien is het wel hagel, maar verder naar het zuidwesten, daar waar de zee moet zijn, is de lucht al gebroken en daar is het voorjaar al begonnen. Op onze verdieping is nog voldoende daglicht, van een metalig nieuw soort, niet helemaal winter meer en nog geen voorjaar, maar de lampen zijn al aan. Het zijn verzonken buizen in de gecapitonneerde zijpanelen, verend en zacht als de billen van de welvaart, en in het plafond. Ongeveer vijftig meter verder in de gang, zie ik het lamplicht glanzen op het gladde grijze haar van Sandhorst, gebogen boven zijn grote bureau en nog weer verder de buikige schim van Boudon. Hun vermogen is veel groter dan het mijne, zij hoeven er helemaal niet voorzichtig mee te zijn, maar zij kunnen niet meer ophouden blijkbaar. Sandhorst schrijft bijna iedere dag ongevraagd een vellenlange adviesnota aan de president-directeur, waarvan hij zonder mankeren copieën doet toekomen aan Boudon en mij. Hij had die nota's net zo goed onder de spleet van Alons' deur kunnen steken en de copieën rechtstreeks aan ons overhandigen, maar hij stond erop alles netjes te verzenden via het interne distributiesysteem. Zo was hij het natuurlijk gewend geweest als president van zijn eigen bedrijf. Waar Boudon altijd zo druk mee bezig is, is mij nog niet helemaal duidelijk. Ik krijg de indruk dat hij nog steeds zijn oude zaken aan het reconstrueren is, misschien wel om na te gaan hoe Alons hem nu eigenlijk heeft weten in te blikken tenslotte.

Ik sta op en loop naar het raam. Het kost

[p. 12]

mij altijd nogal een zelfoverwinning naar beneden te kijken, langs die moderne fotomontage van een gevel van aluminium en glas. Vroeger dacht ik dat zich in zulke gebouwen geen of nauwelijks stof zou nestelen, dat het er misschien wel lichter en vlugger leven zou zijn, maar ik heb ervaren dat het na een week niets meer uitmaakt, uitwendig noch inwendig. Die glimmende gele steen met holen en gangetjes erin, waaruit grote delen van ons gebouw zijn uitgevoerd, travestin-steen noemen ze het of van mijn part travestie-steen, verzamelen niet minder stof dan oude karpetten. Ditmaal vergat ik mijn hoogtevrees voor wat ik beneden zag, twee arbeiders met het gevleugelde embleem van ons concern op de overall, die bezig waren dingen in het vijvertje voor de monumentale ingang te gooien. Dat verbaasde mij, want de portier deed juist altijd zo zijn best het schoon te houden, een witte betonnen bak met fris leidingwater. Maar na langer kijken zag ik wat ze daar in de vijver gooiden, emmers kroos en ander slotengroen en lange, glibberige algenslierten; dat moest dus wel een opdracht zijn want uit zichzelf hadden die werkmannen er nooit aan gedacht het water aldus te bevuilen. Inderdaad, het klopte ook met het beleid, dat er in de laatste maanden speciaal op was gericht de natuurlijkheid van al onze producten tot uiting te doen komen. De arbeiders deden nu hun best de slierten op aantrekkelijke wijze te draperen, maar van boven gezien bleef het groentensoep. Straks zouden er ook wel vissen in komen, alle vissen die wij verwerken, uitgezonderd tonijn, want die zou men in het vijvertje nog niet dubbelgevouwen kunnen bergen.

Ik wandelde naar Sandhorst en wees naar beneden. Met tegenzin keek hij op van zijn papieren en uit het raam. Blijkbaar zag hij er niets bijzonders in; hij haalde alleen zijn schouders op en dat leek meer tegen mij dan tegen de bedrijfsleiding. Hij had wel belangrijker zaken aan het hoofd; trouwens, een vulkaan aan rancune mocht hij tegen Alons en zijn naaste medewerkers koesteren, hij zou zich wel wachten mij daarvan deelgenoot te maken. Dat zou wel het begin van de anarchie zijn. Niet dat hij zich zou ontzien Alons beentje te lichten als hij ooit een kans kreeg. Of hij daarmee bezig was, wist ik niet zeker, maar wel was het mij opgevallen dat hij in de laatste tijd gedempt met bezoekers ‘van beneden’ had zitten praten. Die waren niet doorgegaan naar de kamer van de president-directeur en moesten dus wel speciaal voor Sandhorst zijn gekomen, een gevaarlijke onderneming zowel voor hemzelf als zijn bezoekers. Maar dat alles had niets met anarchie te maken, dat deed Sandhorst voor het uiteindelijk ondernemingsbelang, voor het nationale belang. Toch had ik hem helemaal in het begin nog niet zo'n slecht gezelschap voor onze corridor gevonden, in ieder geval heel wat beter dan die leeggelopen ballon, Boudon. Sandhorst's vitaliteit had toen nog iets ontwapenends. Met lange, onhandige benen ijsbeerde hij heen en weer, een koppige oude schaatsenrijder tegen het marmer van Alons' qualityfloor. Ik kon hem heel goed voor mij zien in korte broek of met de pet van een nette school, woedend voor de deur van de rector. Maar die jongensachtige balorigheid was beperkt gebleven tot de eerste dagen van zijn ontworteling; binnen de kortste keren was hij teruggevallen in zijn oude en hier toch vermoedelijk wel overbodige gewichtigheid. ‘Jongeman’, zei hij na een week tegen mij:



‘Zoudt U voor mij eens een rapport willen schrijven over de ontwikkelingen van de laatste maanden met betrekking tot de lonen in de metaalindustrie. Eh, de heer Alons heeft mij om een adviesnota verzocht terzake van het loonbeleid van het concern en eh, mij dunkt, enig vergelijkend cijfermateriaal zou zeer nuttig kunnen zijn’. Daar begon het dus allemaal weer opnieuw, al was het dan maar op de gang. Ik kon hem wel slaan en stond op het punt hem in zijn gezicht uit te lachen met dat verzoek van Alons, maar dat leek toch weer te zielig, misschien was hij het zelf wel gaan geloven. Ik ben nooit aan dat rapport toegekomen, maar hij gaf het niet gauw op. ‘Ràpporrt’, het woord kwam altijd bars en met een frons naar buiten, een ernstige zaak, maar in mijn verbeelding zag ik hem er ook zijn lippen bij aflikken, zoals een drinker na de eerste hap zwaar bier. Onbegrijpelijk hoe Alons hem te pakken had weten te krijgen, maar misschien was Sandhorst toch teveel detaillist, te star. Met een blosje van inspanning op zijn harde oude kaken zat hij nu te schrijven en ik kreeg er bijna spijt van hem mijn rapport over de lonen in de metaalnijverheid niet te hebben geleverd, nu had hij het allemaal zelf moeten uitzoeken. Buiten, vlak

[p. 13]

tegen het raam, dwarrelde een vlucht meeuwen als sneeuw uit een blauwe lucht. ‘U moest eens met vakantie gaan, mijnheer Sandhorst’, zei ik, het klonk net iets zachter en meelevender dan ik helemaal bedoeld had. Hij gromde zonder opkijken en ik liet hem alleen. Ik had wel een raam willen openmaken om stukjes brood naar de meeuwen te gooien, maar op alle twintig etages zitten de vensters hermetisch dicht en ze zijn van dubbel glas; ik kon de meeuwen niet eens horen. Wat zouden ze hier te zoeken hebben, er zou toch nu al niet vis in het vijvertje beneden zijn gegooid? Lelijke kopjes hadden ze, belastingknoeiers en speculanten. Kom, wat zou ik nu eens doen. Maar niet naar Boudon, die was trouwens ook nog zo druk bezig. Thuis en onder hun kennissen zouden zij wel flink klagen over de drukte van deze tijd, dat alles op de schouders van de ouderen neerkwam, over het gebrek aan verantwoordelijkheidsbesef bij arbeiders en zo. Nee, niet naar Boudon. Twee grote foto's heeft hij op zijn bureau, in zilveren lijsten. Op de ene staat zijn overleden echtgenote op een dun laagje sneeuw, geheel in bont met een bontmuts op, een levensgrote kozak rond een reeds afgereisd wit gezichtje. Op de andere staat zijn fabriek in beter tijden, rommelig maar wel fris; lange, winderige rookpluim uit een hoge schoorsteen, een rij vissersboten aan de kade en op het achterterrein bergen houten vaten die ik hier kan ruiken. Ik denk niet dat Boudon het hier of waar dan ook erg lang meer zal maken. Zelfs voor onze kleine taak, de gastenontvangst, deugt hij niet. Heeft geen conversatie. Niet dat onze bezoekers nu zoveel conversatie hebben. Voorzover zij niet tot het laatste moment rekenen als razenden, of zich laten voorlichten door ijverig fluisterende medewerkers met attachétassen, kijken zij zwijgend naar het uitzicht. Eens is hier zelfs een hoge geestelijke geweest. ‘Aaach, zuchtte hij, wat prachtig, kijk eens al die autotjes en daar, kijk daar gaat een trein, oh, al die bedrijvige mensenkinderen onder Gods oog. Is het leven dan niet vol, mooi en goed?’ Hij haalde zijn bidsnoeren onder zijn mantel vandaan en verzonk in gebed of gepeins. Ik trad op de tenen terug en wist niet precies wat te doen; toen betrapte ik er mij met schrik op dat ik al die tijd met mijn sleutelbos in de hand had gestaan en één voor één de sleutels door de vingers had laten glijden. Gelukkig werd hij al spoedig door de secretaresse binnen geroepen. Toen hij mij voorbij ging, zegende hij het landschap en daarna mijzelf met een haastig maar joyeus gebaar. In mijn zwijgende aanwezigheid had hij mij als een deel van Alons' panorama gezien blijkbaar. Ik dacht dat het wel tijd werd mij eruit los te maken.