Hollands Weekblad. Jaargang 3

Korte commentaren

Geen stap terug

Het nieuwe standpunt van de antirevolutionairen in de kwestie-Nieuw-Guinea heeft zoveel verrassing gewekt, dat politieke tegenstanders het nog steeds niet behoorlijk hebben kunnen of willen verwerken. Bruins Slot heeft op het partijconvent van de A.R.P. duidelijk gezegd, dat zijn woorden bij de algemene beschouwingen verkeerd zijn weergegeven en verkeerd zijn geïnterpreteerd, maar Het Parool blijft hardnekkig beweren, dat de A.R.P. iets wil, dat ‘in feite het teruggaan is naar een fase, die met de indiening van het plan-Luns als afgesloten moet worden beschouwd. Er was geen grondslag voor bilaterale besprekingen, vandaar de poging tot internationalisatie enz.’ Steun voor Luns dus, en dan nog wel van een socialistisch blad.

Dit schrijft Het Parool ondanks de uiteenzetting van de antirevolutionaire fractievoorzitter, dat hij met geen woord over een basis heeft gesproken en evenmin over bilaterale onderhandelingen. Het enige wat hij en de overgrote meerderheid van zijn partij willen, is: een ongeconditioneerd open gesprek met Indonesië. Bij zo een open gesprek, waar partijen a priori geen enkele voorwaarde zouden mogen stellen, zou men dan een basis moeten proberen te vinden. Een open gesprek heeft de regering, die zuiver legalistisch denkt en alleen maar in termen van officialiteit, nog nooit in overweging genomen. En dat gesprek is de schakel, die naar het (juiste) oordeel van de antirevolutionairen in het plan-Luns ontbreekt.

Ik kan het standpunt van de A.R.P. niet beschouwen als een stap terug ten opzichte van het plan-Luns, maar als een stap die veel verder gaat dan de stap van Luns en ook veel verder dan elke stap, die de socialisten ooit hebben gemaakt, vooral toen zij zich schikten in de zeer stroeve politiek van hun minister-president Drees, die in geen enkel opzicht verschilde van de consequent anti-Indonesische politiek van Luns.

Ik kan mij voorstellen, dat socialisten, die graag de eer van alle progressiviteit voor zich opeisen, hun uiterste best doen om het denkbeeld van de antirevolutionairen te ontwaarden, maar dan dient men zich eerst rekenschap te geven van de werkelijke inhoud van dat denkbeeld. Of wil men zich

[p. 8]

opnieuw conformeren aan de politiek van Luns, die men sedert 1959 zo fel heeft bestreden? Zo ja, waarom?

A.F.L.

Stilte I

Van de kranten die mij onder ogen zijn gekomen, was het Algemeen Handelsblad de enige, die de twee minuten stilte op 2 november als afkeuring van de Russische megaton-ontploffingen, een ‘onzalig plan’ durfde te noemen. ‘Durfde te noemen’ - want zeg maar eens hardop dat je zo'n plan onzalig vindt, als iedereen eraan meedoet: de Stichting van de Arbeid, de besturen van alle politieke partijen (behalve... uiteraard) en niet te vergeten de Spoorwegen, de gemeentebesturen en de regering. Wie niet? Een heleboel mensen niet, en juist daarom was het zo'n onzalig plan. De twee minuten stilte op 4 mei zijn in ons bewustzijn vastgeworteld. Ook dan is er een groepje mensen dat niet van harte meedoet, maar dat wordt overspoeld door de grote stilte der anderen. Het plan op 2 november twee minuten stilte in acht te nemen, werd pas de dag tevoren bekend. Deze twee minuten waren niet te vergelijken met de massale stiltedemonstratie op 4 mei, maar met het vlaggen op verjaardagen in het Oranjehuis. De regeringsgebouwen, de scholen, de hotels, de trams, alles wat een officieel tintje heeft vlagt mee, uit hartelijke plichtsbetrachting. Het aantal vlaggende burgers wordt echter met het jaar minder, en verschilt ook sterk naarmate de plaats en zelfs wijk waar men woont. Zo was het ook bij de proteststilte tegen de Russische atoombommen. Alles wat officieel was deed mee, maar op het Museumplein zelve in Amsterdam, waar de handelsdelegatie en het consulaat van de twee atoommachten zijn gevestigd, reed 50% van de auto's door, en bleven er meer mensen doorlopen dan er stilstonden. Zelfs het vertrouwde feit van de brandende lantarens en de stilstaande voertuigen en mensen, brachten de boosdoeners niet op de gedachte dat er iets aan de hand was waaraan zij mee moesten doen. De gedachte, dat dit allemaal principiële communisten waren, kunnen we wel laten varen. Daar zagen die auto's niet naar uit. De kwestie was eenvoudig dat men het niet wist, of glad vergeten was. Het resultaat was natuurlijk een halfslachtige, zeer onvolkomen demonstratie. Het Algemeen Handelsblad had gelijk.

N.S.

Stilte II

Mijn vrouw is onderwijzeres op een B.L.O.-school te Amsterdam. Op de dag van de twee minuten stilte, bleek er onder de kinderen bepaald een gevoel van onbehagen te leven. Zij hadden wel iets gehoord, maar wat het precies inhield wisten ze niet. ‘Vandaag is het maar een halve dag, want om één uur moeten we stilstaan,’ wist de een. Dat moest uiteraard ten stelligste ontkend worden. Het stilstaan duurde slechts twee minuten, en 's middags moest iedereen weer naar school. ‘Als je niet stilstaat, word je doodgeschoten!’, wist een ander. Ook dat moest uit het hoofd worden gepraat. De derde had het zelf gehoord in het weeshuis, waar hij is ondergebracht: ‘Om één uur moeten we allemaal stil zijn, want dan wordt er een bom gegooid.’ Het kostte bijzonder veel moeite hem dat uit het hoofd te praten. Een der slimsten van de klas lachte de ander smadelijk uit: ‘Welnee, dat doen ze alleen maar als het oorlog is, dat is maar één keer per jaar!’ De juf probeerde het uit te leggen: ‘Er is al een bom gegooid, maar hier heel ver vandaan.’ ‘En die bom komt hier naar toe drijven’, wist weer de slimste. ‘Onzin,’ weerde de juf weer af, trachtend paniek zoveel mogelijk te vermijden zonder de waarheid geweld aan te doen. ‘Heel, heel misschien komen er hele kleine stukjes van de bom wel eens deze kant uitdrijven,’ verklaarde ze. ‘Gaan we dan allemaal dood, juf?’, vroeg een ander kind wat ongerust. ‘Nee hoor, er gaat niemand dood,’ luidde het optimistische antwoord. Het onderwerp was toen voorlopig uitgeput. De bom van 50 megaton en meer (de Russische geleerden hebben zich immers vergist; onbedaarlijk plezier bij de afgevaardigden op het congres te Moskou) was teruggebracht tot overzienbare proporties met overzienbare gevolgen. De slagpen was er door juf behoedzaam uitgetrokken, zodat de rust in de toch al wat verwarde hersentjes van de debieltjes kon terugkeren. De reuzenbom was gedegradeerd tot een stuk vuurwerk, een voetzoeker, zoals wel duidelijk bleek uit de laatste vraag over dit onderwerp: ‘Gaat u vanmiddag ook nog een bom gooien, juf?’

Men kan zeggen: het zijn maar debieltjes, wat kan je anders van hen verwachten? Maar toen de Russen hun Big Bomb hadden laten ontploffen, werd ergens de politie opgebeld door een mevrouw, die vroeg of de politie daar nu niets tegen kon doen, dat de BB nu toch die grote bom had laten ontploffen! Het is niet onwaarschijnlijk, dat ook deze mevrouw in haar jonge jaren geschoold is bij het B.L.O. Toch mag men zich afvragen, of we met al die acties: BB-wenken, hamstervoorraden, twee minuten stilte, protestdemonstraties e.d. de geesten van zeer velen niet eerder in verwarring brengen dan dat wij hen sterken voor de strijd.

N.S.