Hollands Weekblad. Jaargang 3

[p. 9]

Korte commentaren

Toenemend radicalisme

Het is nu dus duidelijk, dat de komende loonsverhogingen in Nederland veel geringer zullen zijn dan men had gehoopt. Aangezien aan het eind van dit jaar het grootste gedeelte van de lopende c.a.o.'s zal moeten worden vernieuwd, zal er onrust ontstaan. Of die onrust tot stakingen zal leiden, is nog niet te voorzien. Voor een gedeelte hangt dit af van de leiders van de bonafide vakbonden, voor een misschien nog groter gedeelte van de invloed, die de meer radicale elementen in de georganiseerde arbeiderswereld in de laatste twee jaar hebben gekregen. Die radicalisering is in de eerste plaats natuurlijk een gevolg van de loonpolitiek van de regering, die veel te economisch wordt gevoerd en te weinig sociaal. Economische politiek kan men bedrijven en zelfs zeer goed met wetenschappelijke gegevens - het begrip sociaal is niet alleen rationeel, doch ook (in hoge mate) irrationeel. Een reële loonsverhoging is voor een werknemer iets reëels, hoe vreemd een minister, die een knappe econoom is, dat ook zal vinden, wanneer hij zijn ogen strak gericht houdt op de cijfers, geestelijk gesterkt door de dogma's van prijsbeleid en produktiviteit. Het is de grote fout van het kabinet, dat men bij het nieuwe loonbeleid geen rekening wenst te houden met de psychologische factor, met het simpele feit, dat de overgrote meerderheid van de werknemers zich minder interesseert voor de economische beschouwingen van De Pous dan voor het geld, dat men ontvangt.

De nieuwe minister van sociale zaken, ook een econoom en oud-staatssecretaris van De Pous, zal blijkens zijn mededelingen van verleden week geen wijziging brengen in het vaak en heftig bekritiseerde beleid van Van Rooij. Dat is ook niet zo vreemd, want de heer Veldkamp, hoewel hij a priori is gekenschetst als een uiterst bekwaam minister, is evenmin een staatsman als zijn voorganger. Hij is een technicus, doorkneed in de details van de sociale vraagstukken, maar getogen als ambtenaar. Een goede bureaucraat, zeer nuttig voor het technisch manoeuvreren met de kinderbijslag, maar geen man van wie een persoonlijk sociaal beleid is te verwachten. Hetgeen dan is gebleken.

Mag men dus de radicalisering, de waarschijnlijk toenemende radicalisering aan de psychologische fouten van de regering wijten, ook de bestuurders van de drie vakorganisaties gaan niet vrij uit. De afstand tussen de hoofdbestuurders en kleinere bestuurders enerzijds en de werknemers anderzijds is steeds groter geworden. Van de krachtige solidariteit uit de strijdperiode is niet veel meer over dan het abstracte begrip.

De jarenlange vaak kritiekloze steun aan de sociale politiek van rooms-rode kabinetten wreekt zich. De emotionelen, die het radicale deel vormen, zullen straks de schuld geven aan de bestuurders, die op hun beurt de vuist zullen ballen, eerst tegen de communisten en dan tegen de regering. Maar in wezen bestaat er tussen hen en de regering geen verschil: zij zijn slechte psychologen.

A.F.L.

Graf in

Toen de Amsterdamse anti-atoombomdelegatie haar bezwaren aan de leden van de Russische handelsdelegatie onthulde, antwoordden de Russen dat ook zij (i.c. alle Russen) bezorgd waren, maar dat de proefnemingen noodzakelijk waren voor Ruslands bescherming. Het is mooi gezegd, en voor een deel waarschijnlijk ook wel waar, maar dat lost de vraag niet op waarom die bezorgde Russen niet een deel van onze bezorgdheid wegnemen door althans ièts over hun proefnemingen mee te delen. Het is immers een belachelijke toestand, dat in Schotland melkpoeder wordt verstrekt, in Denemarken ganzen worden neergeschoten, in Frankrijk ontploffingen aan een vijftig megatonbom worden toegeschreven die in Zweden voor aardbevingen doorgaan, terwijl Rusland domweg blijft zwijgen en alle geleerden in de rest van de wereld laat raden naar het aantal megaton van hun bommen, de plaats van ontploffing, de windrichting van de radioactieve afvalstoffen, de mate van ‘schoonheid’ van de bommen, de hoogte waarop deze ontploft zijn, hoeveel bommen er ontploft zijn, en ga zo maar door. Was de bezorgheid van de Russen werkelijk zo groot als de handelsdelegatie ons wil doen geloven, dan hadden zij toch minstens iets aan het ongemak van de gevolgen van die ontploffingen kunnen doen. Een troost is, dat er in Schotland tenminste melkpoeder geconsumeerd kan worden, en het Deense wildbraad niet zonder controle op tafel komt. De Russen zelf weten van niets, mògen niets weten, en drinken daarom blijmoedig hun melk, eten hun kraanvogels, en werken zichzelf op die manier, al proefnemingen doende, het graf in.

N.S.

[p. 10]

Warhoofd

Tegen de verwachting in, werd de Amsterdamse delegatie, onder aanvoering van Den Doolaard, hoffelijk ontvangen op de handelsdelegatie. Wel werd eerst even geïnformeerd, of de heren ook tegen de Amerikaanse atoombom waren. Dat waren de heren, de heren waren tegen alle atoombommen, zelfs die van Nederland. De Russen zullen dit ongetwijfeld een geval van ‘schaakblindheid’ hebben genoemd. Het ging voor den donder niet om de atoombom, zelfs niet om de Russische atoombom, maar om de talloze (tientallen!) ontploffingen, die de Russen hun atoombommen hadden laten ondergaan, en vooral: de Grote Ontploffing die nog komen moest. De Amerikaanse, de Engelse en de Franse atoombommen staan hier volkomen buiten, want zij worden op het ogenblik niet tot ontploffing gebracht en vergiftigen de lucht dus ook niet met ‘fall-out’. Het wordt tijd, dat we inplaats van ‘fall-out’ het Russische woord hiervoor als gemeengoed gaan gebruiken. Die geestesverwarring over de schuldige op dit moment, bleek ook te bestaan bij het forum Welbeschouwd op de televisie. Dominee Buskes (als dominee) en de heer Kassies (als genuanceerd denker) wendden alle pogingen aan de schuld in de eerste plaats bij ons zelf te zoeken, onder het motto dat de Amerikanen ook zulke lekkere jongens niet zijn. Dat zijn ze ook niet, maar ze laten op dit moment niet voor honderden megatonnen aan atoombommen ontploffen, zoals de Russen doen. En ‘dit moment’ is niet een willekeurig moment, dat eenvoudig verwisselbaar is met vroegere momenten, waarop Hirosjima, Nagasaki en Bikini de eer genoten proefterrein te zijn. ‘Dit moment’ is het moment, waarop de geleerden in de wereld onnoemelijk veel meer weten van de gevaren die iedere atoomexplosie begeleiden, dan zij bij vroegere momenten wisten. ‘Dit moment’ voegt bovendien toe aan de vroegere momenten, en iedere toename kan gevaarlijk worden. Wie meent dat ‘dit moment’ niet wezenlijk verschilt van de vorige momenten, is een warhoofd.

N.S.

Uitreiking Nipkowschijven

Op dinsdag 31 oktober, de laatste dag van de jubileummaand van de Nederlandse televisie, zijn aan Leen Timp en Pierre Janssen de Nipkowschijven uitgereikt. Deze (zilveren) prijzen werden toegekend door enkele vaste (‘dagelijkse’) televisiecritici, die zich daartoe verenigd hebben in een Gezelschap, gevestigd te Kortenhoef. Waarom Kortenhoef? Niet omdat Milo Anstadt, winnaar van de televisieprijs 1960 daar woont. Evenmin omdat de heer H. Siedenburg, directeur van het Prins Bernhard Fonds (dat de jaarlijkse televisieprijs uitlooft) daar na de oorlog een tijdje gewoond heeft. Toeval heeft bij deze plaatsbepaling een grote rol gespeeld, en de gedachte, dat men door Kortenhoef te kiezen, a. vleiend zich tegen de televisieprijs wil aanschurken, of b. provocerend deze bestaande televisieprijs voor gek wil zetten, is dan ook uit den boze. Er bestond onder de tv-critici wel degelijk behoefte aan prijzen als aanvulling van de televisieprijs (van tweeduizend gulden). Een prijs der kritiek is uiteraard niets nieuws. Iedere kunstvorm kent haar prijzen der kritiek, ook de televisie trouwens, zoals in Montreux, waar het televisiefestival plaatsvond en de tv-critici naast de gewone prijzen nog een prix de la critique uitdeelden. Bij televisie is echter de behoefte aan meer prijzen dan één groter dan bij de andere kunstvormen, omdat televisie per definitie alzijdig is, en daarom vele sectoren bestrijkt die voor prijzen in aanmerking komen. Dat ook de jury die de jaarlijkse televisieprijs uitreikt die behoefte gevoeld heeft, spreekt duidelijk uit ieder juryrapport, dat de laatste vier jaren is verstrekt. Naast de prijswinnaar werden immers tientallen namen met lof, soms grote lof, genoemd, zodat men soms de indruk kreeg dat de prijs net zo goed aan een ander had kunnen toevallen. Dat was dan ook zo. Het peil van de Nederlandse tv mag dan niet zo daverend zijn, ieder jaar levert toch wel een aantal kandidaten voor de hoogste eer op. Daardoor is het ook te verklaren, dat de televisieprijzen nog iedere keer zo uitstekend terecht zijn gekomen: bij Ton Lensink, Annie M.G. Schmidt, Milo Anstadt en Carel Enkelaar. Allen mensen, die de prijs ten volle verdienen. Maar er zijn er meer, die voor hun prestaties geprezen kunnen worden; de keus is gelukkig niet al te beperkt. Daarom is het een gelukkige gedachte, dat er nu ruimte is voor meer prijzen, die gedifferentieerder kunnen worden toegekend, zonder dat zij elkaar voor de voeten lopen. Geen enkele tv-criticus immers zou het zo dikwijls door hen geprezen journaal niet bekroond hebben willen zien. Door de beide zilveren Nipkowschijven (een voor iemand op, en een voor iemand achter het beeldscherm) krijgt de alzijdige televisie althans enigszins de variatie aan prijzen waar zij recht op heeft.

N.S.