Hollands Weekblad. Jaargang 3

[p. 15]

Journaal
J.J. Peereboom

Op het perron zag ik het Firbankfiguurtje van D.S., en ik liep naar een andere wagon, want de ervaring leert dat ik met hem niet kan praten. Het enige wat je als begroeting tegen hem zou kunnen zeggen, met zijn fijne gezichtje, zijn licht blozende ongestoppelde huid, zijn zachte blonde haar en zijn expressie van nee-hoor-ik-wil-niet-met-jou, is ‘D., wat zie je er leuk uit!’ Dat kan ik niet van mij verkrijgen, gevolg van opvoeding meer dan van natuur ongetwijfeld. Als ik helemaal mijn eigen wet kon volgen, zou ik het zeggen, en hem misschien één mooie bloem aanbieden. Hij zou zich voor de gek gehouden voelen waarschijnlijk, ook alweer een gevolg van opvoeding; wat er aan voordegekhouderij in zat, zou in werkelijkheid gericht zijn tegen de regel dat zelfs een paard van een vrouw het recht heeft om zich door mij leuk te laten noemen, en niet een zo delikaat en welgeschapen mannetje als D.

Bij Ronald Firbank, wiens verzamelde werken ik juist probeer te verteren (exquise van smaak, maar koppig), komen talrijke gevallen voor van estetische verwarring in de seksualiteit. Niet alleen holt de kardinaal naakt door de kathedraal achter het uitdagende knaapje aan, en denkt de matrone op de sofa tegelijk aan boetedoen en aan het keukenmeisje, maar Lady Parvula de Panzoust knuffelt haar hond met de hangoren en de zijden vacht en roept hem dan in vervoering toe: ‘Kiss me. Bushy!’ In een samenleving waar iedere heteroseksueel op begrip en waardering meent te mogen rekenen voor zijn onnozele opschepperijtjes, is het verfrissend om van een wereld te dromen waar in verstrooide amorele willekeur gestreeld wordt over druivetrossen en billen, borsten en altaarkleden en de wind op een straathoek. Het genoegen van borsten strelen wordt alleen vergrofd door de gedachte dat het zo hoort (met de omgekeerde, positieve vorm van deze gedachte bepleit een homoseksueel de zuiverheid van zijn voorkeuren in de bloemlezing Underdogs van Philip Toynbee - en niet zonder overtuigingskracht, zou ik zeggen). Helaas is ook D.S. een kind van de strenge wereld, vandaar zijn pruilen. Hij zou gewoon met een sjerp aan over een berghelling moeten hollen, dan konden wij vrolijk naar elkaar wuiven.

‘Er is niets dat ik niet zou willen doen voor geld’, riep de jongen met het knapengezicht in het gezelschap gisteravond uit, en er viel een complexe stilte. Hij zei het zo (het ging over het schrijven van televisiestukken) om te laten merken, neem ik aan, dat hij ontgroeid was aan het onrijpe idealisme van de student die denkt dat geld niet belangrijk is of vanzelf komt. Niemand wilde er aanmerking op maken, hetzij om niet zelf voor nog studentikoos te worden aangezien, hetzij om niet de faciele moralist uit te hangen. Toch was het ook onmogelijk om ermee in te stemmen, zelfs maar door knikken of brommen. Het probleem was niet bepaald dat iemand zoiets niet mag zeggen als hij er uitziet als tegen de twintig, maar dat deze jongen, in werkelijkheid misschien zowat vijf-en-twintig, niet wist op welke toon hij het moest zeggen. Wat de stilte uitdrukte, was voornamelijk verbazing dat de banale frase, hoewel gezegd met het passende korte lachje, ineens de atmosfeer kon scheuren als een oud laken; verder ook begrip voor de pijn die de jongen zou ondervinden nu hij zich wilde opstoten in de vaart der volwassenen, en moest merken dat hij de toverformules nog niet meester was.

Gisteravond ontmoette ik L. weer eens aan het eten, met ook zijn vrouw erbij, die hem helpt om zich al de grappige verhalen te herinneren waar hij bekend voor staat. Ik was getroffen door het verhaal over een krant ergens in de Midlands waar hij gewerkt heeft. Ze hadden daar iedere maandag een foto van een plaatselijk voetbalelftal op de sportpagina, met een cirkeltje gezet om een van de hoofden; de gecirkelde speler mocht dan op het kantoor komen, en kreeg

[p. 16]

tien shilling. ‘Ga daar maar zitten’, zei de sportredacteur kortaf, want in de uitwerking ging het veel minder aardig toe dan in de blijde aankondiging - dan werd de krant naast het hoofd gehouden en andere redacteuren werden erbij geroepen om te zien of deze voetballer behalve belust op geld niet nog een bedrieger was ook. Een keer nadat allen overtuigd waren en de tien shillings uitbetaald, kwam er 's middags een tweede candidaat die de ware bleek te zijn. L. werd toen als jongste redacteur uitgestuurd om bij de valse winnaar de prijs terug te halen en hem op zijn nummer te zetten; een moeilijke opdracht, want het was een slechte foto geweest en de arme man had wel werkelijk kunnen denken dat hij het was.

Er is niet bepaald een pointe aan dit verhaal; het mooie ervan is de manier waarop het zich in een reeks tableaux laat voorstellen. Die krant naast de hoofden gehouden door de stroeve sportredacteur!

De meeste verhalen van L. vergeet ik weer zo gauw, ook al doordat ze zonder uitzondering bestemd zijn om proestlachen te wekken. L. heeft allerlei kleine baantjes gehad, tuinman, koopman, journalist, en nu is hij chauffeur van een bestelauto; intussen schrijft hij aan een tweede roman en houdt vol dat het leven onbetaalbaar van gekkigheid is als je het beziet uit een vrijheid zoals de zijne. Zijn vrouw schiet telkens zomaar in de lach; dan legt zij hem uit waar zij aan denkt, een geval van jaren geleden, en zij zegt hem dat hij het moet vertellen, maar hij vertelt eerst nog weer een ander waar hij juist aan gedacht heeft.

Pas voel ik mij weer eens helemaal het heertje, dan vertelt mij iemand die toch al het uitzicht heeft op een eenzame ouderdom dat zij zich zorgen maakt over haar gewrichten:



‘Het is een afschuwelijke gedachte, dat ik kreupel zou worden’. Wat te doen? O, wij lachen daar onze weg met gemak omheen, maar de vitaliteit, die soms het hele leven lijkt te omvatten, is alweer bedrieglijk gebleken. Niet dat zij regelrecht aangetast wordt door andermans angst - een eigen angst en het begrip voor die van iemand anders, dat zijn twee verschillende dingen - maar zij gaat er uitzien als vulgaire gemakzucht. Niettemin, hoe sterk of berekenend ook mijn zelfverwijt is bij zulke gelegenheden, ik zie nog steeds geen mogelijkheid om angst en welzijn bevredigend te synchroniseren. Een grotere bereidheid om heen en weer geslingerd te worden, dat is misschien het enige.

Al weken lang kijk ik af en toe, sinds ik hem één keer doorgelezen heb, in de roman van Daniel Castelain, Une Rencontre Improbable. Nog steeds begrijp ik alleen het begin een beetje. Ik die zoveel vorige romans van de Editions de Minuit gelezen heb! Ik kan het niet velen. Als wij eens zeiden, het is gewoon een vervelende roman? Jawel, maar zelfs van een vervelende roman moet het mogelijk zijn om te begrijpen wat de auteur op het oog heeft, zeker als hij er maar honderd kleine pagina's aan besteedt. Als wij eens zeiden, Castelain is zelf een warhoofd? Jawel, maar ik begrijp zelfs het citaat van Valéry op het schutblad niet, die was toch geen warhoofd. Als wij eens zeiden...

Nee, wij gaan een heldere koele morgen afwachten, dan goedgeschoren rechtop zitten, en opnieuw beginnen. ‘moi je pensais différemment je pensais que j'avais toujours pensé que le temps était toujours passé où... mais peut-être ce qui arrive n'est-il jamais passé, et ce temps c'était elle qui disait qu'il était arrivé arrivé et non passé, mais qu'importait et je le lui disais’. Misschien lukt het.