Hollands Weekblad. Jaargang 3

[p. 1]

Hollands weekblad tijdschrift voor litteratuur en politiek derde jaargang · nummer 120 · 30 augustus 1961

De impasse over Nieuw Guinea

Toen ik in 1957 luisterde naar de betogen van Minister Soebrandrio in de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties, betogen waarin de door Indonesië te nemen politieke maatregelen werden aangekondigd en uitgestippeld, meende ik daarin een ondertoon van angst te herkennen. Nu weer zou men dezelfde gedachte kunnen hebben, als men leest wat Soekarno in zijn jongste op 17 augustus uitgesproken rede verklaarde. Er is dreiging in, en spijt over de verspeelde mogelijkheden van betere verstandhouding. Maar ook een huiver om wat te gebeuren staat als het geduld (van de President zelf, of van bepaalde groepen van de bevolking?) uitgeput zou raken. Wat kan de ‘nog krachtiger politiek van confrontatie’ inhouden? Nog meer, nu wellicht tesamen met andere Afro-Aziatische landen genomen, economische maatregelen? Of zelfs militair geweld?

Het kan zin hebben nogmaals, in het kort, sommige aspecten van de kwestie Nieuw

Guinea in het licht te stellen. Destijds, in mijn brochure Nieuw Guinea, Wereldprobleem (Assen 1958) gaf ik een summiere beschrijving van de voorgeschiedenis, een verslag van de beraadslagingen in de Verenigde Naties, en een analyse van de betekenis van het N.G. probleem, voor de verhouding van Nederland en Indonesië, maar ook voor de verhouding van de Euro-Amerikaanse tot de Afro-Aziatische wereld. Het is niet mijn bedoeling het daar gezegde te herhalen. Maar er zijn enkele aspecten gewijzigd. En er hebben bepaalde ontwikkelingen plaatgehad, die van belang zijn voor de beoordeling van de in Nederland gevolgde politiek.

Daar is allereerst de veranderde situatie in de koude oorlog. De acute Berlijn-crisis kan wellicht een ogenblik aller aandacht opeisen, het kan niet worden ontkend, dat geleidelijk in de koude oorlog zich een verandering voltrok. Die koude oorlog begon met duidelijke Soviet-agressie tegen West-

[p. 2]

Europa. Men denke aan Tsecho-Slowakije, de eisen ten aanzien van Roemenië, Griekenland en Turkije. De ‘Truman-doctrine’ later de Noord Atlantische Verdrags-Organisatie, vormden het duidelijke militaire antwoord op een duidelijke militaire politiek gericht tegen West-Europa. Sinds de ‘nuclear-stalemate’, de ‘balance of terror’, de welbewuste oorlog als voortzetting van de politiek met andere middelen uit ging sluiten, sinds daarbij mede door de Marshall-hulp West-Europa als kans voor het Communisme verloren ging, veranderde de koude oorlog voor een goed stuk van karakter. De militaire bedreiging werd geleidelijk vervangen door een economischideologische agressie. En het toneel van de strijd verplaatste zich van West-Europa naar Afro-Azië.

De strijd om het levenspatroon van de wereld is verplaatst naar de ontwikkelingslanden, en zal daar gewonnen of verloren worden. Vandaar het duidelijk werven van beide machtsblokken om de goodwill van Azië, Afrika en de Latijns Amerikaanse wereld. In die werving zit het Nieuw Guinea probleem als een hinderlijk obstakel, als een steen des aanstoots. Wij kunnen nauwelijks nog rekenen op positieve steun voor onze politiek, bij bondgenoten die voor alles de gevoelens van de neutralistische wereld willen sparen. Men denke aan de kwestie-Angola, waarin Amerika de bondgenoot Portugal voor Afrikaanse gevoeligheid in de steek liet. Zonder twijfel zou geen enkele bondgenoot er aan denken, bij een militair conflict met Indonesië ons te hulp te komen. Dergelijke hulp werd vroeger nogal eens door Minister Luns in het vooruitzicht gesteld. Men weet nu beter.

Het veranderde karakter van de koude oorlog eist de liquidatie van het N.G. probleem. Want de spanningen die door dit probleem worden opgeroepen, gaan rechtstreeks in tegen de vitale belangen van de Westerse wereld.

Ook de Kongo-kwestie werpt een ander licht op het probleem van N.G. Kongo heeft met Nieuw Guinea gemeen, dat het een kunstmatige

eenheid is van verschillende aan elkaar vijandige stammen. De ervaring in Kongo is van belang voor de vraag, wanneer dergelijk land rijp is voor de onafhankelijkheid. Vroeger placht men op dit stuk ten aanzien van koloniën te zeggen: die rijpheid is er als iedereen een zekere ontwikkeling heeft verworven. Later kwam men wel tot de conclusie: als een elite de ontwikkeling heeft om het heft in handen te nemen. Sinds de tragedie van Kongo weten we, dat die rijpheid mede afhankelijk is van de aanwezigheid van een minimum van saamhorigheid van de samenstellende delen. De Kongo-ervaring leert, dat zelfstandigheid van N.G. binnen 10 of 15 jaar zou leiden tot bloedige stamoorlogen. Om in N.G. dat minimum aan saamhorigheidsgevoel te kweken, zijn enige generaties nodig; vóórdien onafhankelijkheid toe te kennen ligt in de sfeer van het misdadig zorgeloze.

Er is een derde, gecompliceerde factor, dat is de verandering in de Indonesische wereld. Die verandering kan deels worden verklaard door het simpel verloop van tijd. De tijd heelt wonden. Daar is ook het groeiend eenheidsbewustzijn, dat de mogelijkheid heeft geschapen om federale elementen in het staatsbestel te verwerkelijken. Men denke aan de positie van Atjeh. Daar is een groter zelfvertrouwen van de regering in verband met het succesvol optreden tegen de rebellen. Kort en goed, er is een verandering van klimaat in Indonesië, die het voor Nederland gemakkelijker maakt om tot oplossing van het N.G. conflict - en wellicht van de andere conflicten tegelijkertijd - te geraken.

Ten slotte, de Nederlandse politiek van de laatste tijd t.a.v. Nieuw Guinea is een eigen factor geworden, met name de oprichting van de Nieuw Guinea Raad en de verzekeringen betreffende het recht van zelfbeschikking. Door die politiek is een situatie gegroeid, die Nederland in 1961 minder vrijheid van handelen laat dan in 1949 of in 1958. Men kan daardoor terecht stellen, dat die Nieuw Guinea Raad of ‘de Papoeas’ in elke nagestreefde oplossing moeten gekend worden. Dergelijke omstandigheid behoeft geheel niet een oplossing van het probleem te belemmeren. Vóór alles dient men ook in N.G. op de hoogte te komen van de werkelijkheid van de politieke situatie. Kennis van die werkelijkheid zou insluiten het inzicht, dat lichtzinnig gegeven beloften die niet kunnen worden verwerkelijkt, in het algemeen in feite weinig te betekenen hebben. En ook moraliter en juridisch komen daardoor dergelijke toezeggingen in een ander licht.

[p. 3]

Tot het onmogelijke is niemand gehouden, dat is een oude juridische waarheid.

Men zou het ook zo kunnen formuleren. Nederland beloofde de zelfbeschikking aan de Papoea's. Deze roekeloze belofte kan niet worden verwerkelijkt. Verwerkelijking zou een eeuw van intensieve bemoeiing met N.G. eisen, en Nederland krijgt daartoe niet de gelegenheid. Onder die omstandigheden blijft voor Nederland slechts de verplichting om voor zo groot mogelijke verwerkelijking van de zelfbeschikking zorg te dragen. Voor de Papoea's is grotere graad van autonomie en zelfbestuur te verwachten na een vreedzame regeling tussen Indonesië en Nederland, dan na een militaire verovering. Het is de plicht van Nederland om dergelijke vreedzame regeling te verkrijgen.

Een enkele opmerking over het N.G. probleem zelf.

Het is niet nodig hier op de historische ontwikkeling van het probleem in te gaan. Men is wel ongeveer algemeen overtuigd, dat het destijds van Nederland een grote vergissing was, voor N.G. een voorbehoud te maken bij de souvereiniteitsoverdracht. Nederland was, in die jaren vlak na de oorlog, niet in staat het juiste inzicht op te brengen. Het zou echter zinloos zijn om naar zondebokken te gaan zoeken. Terecht heeft men gesteld, dat hier een stuk collectieve verantwoordelijkheid ligt.

Wel echter is van belang voor een juiste analyse van de situatie om zich te bezinnen op de juridische aspecten. Niet om onze houding op die juridische gronden te bepalen, maar om de consequenties van de juridische situatie voor de volkenrechtelijke positie van Indonesië en de internationaal-politieke houding van de Bandoenglanden.

Zowel de Nederlandse Grondwet als de Constitutie van Indonesië verklaren N.G. als ‘eigen gebied’. Wie heeft gelijk? Destijds betoogde ik, dat beide partijen argumenten voor hun positie kunnen aanvoeren. Nederland dacht en denkt daarbij vooral staatsrechtelijk, Indonesië en de daarmede verwante landen meer volkenrechtelijk. Van belang voor hun standpunt is Van Royen's uitspraak in de Veiligheidsraad: ‘All parties agree that what used to be the Netherlands East Indies should become the independent State of Indonesia’ (22 dec. 1948). Dergelijke verklaringen hebben een bindende kracht. Dat werd destijds uitdrukkelijk geconstateerd door het Permanente Hof van Internationale Justitie (5 april 1933, in de zaak betreffende de status van Oost-Groenland). Vandaar de redenering, dat dergelijke toezegging niet kan worden ontkracht door betrekkelijk dubbelzinnige bepalingen van de Ronde Tafel Overeenkomsten, waarin het woord ‘souvereiniteit’ t.a.v. N.G. welbewust werd vermeden om overeenstemming mogelijk te maken.

Juridisch zijn beide opvattingen te verdedigen, zowel de Nederlandse als de Indonesische. De algemene houding (pro-Westers, pro-Indonesisch) bepaalt de keuze. Vandaar dat de Bandoeng Conferentie West Nieuw Guinea als Indonesisch territoir erkende. Maar dergelijke aanvaarding, met juridische gronden, dat N.G. tot Indonesië behoort, is van het grootste belang voor de positie die de Bandoenglanden (gesteund door het Sovjet-blok en enkele Latijnsamerikaanse staten) in de V.N. zullen innemen. Zowel indien daar een Nederlands voorstel ter tafel zou komen om N.G. tot een trustgebied te maken (welk voorstel ze op grond van de Bandoeng resolutie niet kunnen steunen), als wanneer een Indonesische militaire actie daar ter sprake zou komen (welke actie ze op grond van dezelfde Bandoeng resolutie niet zouden behoeven af te keuren).

Het juridisch aspect is hier genoemd als bepalende factor in de houding van de ‘ontwikkelingslanden’. We doen er echter goed aan ons te realiseren, dat het hier gaat om een politiek probleem, dat om een politieke oplossing vraagt.

Aan de ene kant staat Indonesië, dat N.G. opeist. Prijsgeven van die eis zou voor Indonesië betekenen het loslaten van de gedachte, die de enige band is tussen de duizenden Indonesische eilanden: de gedachte van het gemeenschappelijk koloniaal verleden. Verder speelt mee de angst voor Nederland, die wordt gevoed door Nederlandse betogen als van het Tweede-Kamerlid Mr. K. van Rijckevorsel. Mogelijke aansluiting van stukken van Indonesië bij een onafhankelijk Nieuw Guinea wordt daar in het vooruitzicht gesteld. Volgens de NRC van 17 maart 1961 betoogde Mr. van Rijckevorsel op een propaganda-avond van ‘Door de eeuwen trouw’: ‘Ambon heeft wellicht kans tot aansluiting bij Nieuw Guinea’. Het is begrijpelijk, dat men zich op grond van dergelijke uitlatingen in Indonesië niet gerust voelt.

Het is daarnaast duidelijk, dat in Indonesië de Nieuw-Guinea-zaak is uitgebuit om de nationale eenheid te bevorderen. Naar wordt vermeld, geschiedde het massale overlopen van een leger ‘rebellen’, onder de leuze ‘Samen op naar Irian’.

Aan de andere kant staat Nederland. Allerlei motieven voor het houden van N.G.

[p. 4]

zijn in de loop der jaren ondeugdelijk gebleken. Zo het motief van de economische rijkdom, van de veilige haven voor Indo-Europeanen, van de militaire betekenis, van de Australische onverzettelijkheid, van het prijsgeven aan het communisme. Sinds enige jaren geldt het motief van het belang van de Papoea. Sinds korte tijd geldt vooral een moreel-juridische variant daarop: wij hebben de zelfbeschikking aan de Papoea's beloofd en we zijn aan die belofte gebonden.

Het dient zonder meer erkend, dat de Papoea's een ander volk zijn, dat zij behoren



tot een ethnische minderheid, zoals zo vaak in kunstmatige, koloniale politieke eenheden voorkomt. Ook in India en de Philippijen bestaan dergelijke minderheden. In Indonesië zijn meer dergelijke kleine groepen aanwijsbaar, in ras verschillend, met andere, en lagere cultuur (Dajak, Koeboe, Alfoer). Als zelfstandige eenheden kunnen zij in de tegenwoordige wereld niet bestaan. Zij dienen te leren om te leven in het nu eenmaal gegeven milieu.

De historische relaties van de Papoea's en de Indonesische volken zijn niet alle bevorderlijk voor hartelijke herinneringen. De Sultan van Tidore placht te jagen op slaven en vogels. Maar een groot deel van de kust-Papoea's spreekt min of meer de maleise taal, ± 120 000 van de ± 700 000 Papoea's die in West Nieuw Guinea leven. Wat er aan handel was, was handel met Indonesische volken. Het zijn dus lang niet allemaal negatieve factoren, die de verhouding met Indonesië bepalen. Op de conferentie

De tekeningenserie in dit nummer, ‘Voyage autour de ma chambre’, is van Slachters Keesje.

van Malino, in 1946, wilden de N.G.-vertegenwoordigers dan ook bepaaldelijk niet los van Indonesië.

Nieuw Guinea is ongeveer 13 maal groter dan Nederland, met een totale bevolking kleiner dan die van Rotterdam. Die bevolking is verdeeld in stammen, die strikt vijandig aan elkaar zijn, verschillende talen spreken, voor de helft nog nooit met de buitenwereld in aanraking zijn geweest, en het koppensnellen kennen als wezenlijk bestanddeel van de mores. Dergelijk land tot een zelfstandige politieke eenheid te maken is mogelijk, maar zou waarschijnlijk méér dan 100 jaar vragen van intensieve autoritaire bemoeiing. Zonder vreemd gezag boven zich placht men in N.G. elkaar uit te moorden. Als dat gezag wegvalt, dan zullen de oude gewoonten zich weer in alle hevigheid doen gelden. Daarbij komt nog, dat de economisch open-legging van het land vraagt om vreemde arbeidskrachten. Om geographisch-politieke redenen komen hiervoor de Indonesiërs het eerst in aanmerking.

Wat N.G. nodig heeft om geleidelijk opgenomen te worden in het wereldverkeer, is een gezag van buiten af, voor voorlopig onafzienbare tijd. Er moet opgevoed worden, in intellectueel, sociaal-politiek en moreel opzicht, tot saamhorigheid, tot het leren leven met elkaar, en tot het leren leven in een Aziatisch milieu. Het is de vraag of Nederland daartoe in staat zou zijn; de praat van opvoeding tot zelfbeschikking binnen 10 of 15 jaar toont in ieder geval òf klein inzicht òf groot gebrek aan ernst. Zeker is, dat Indonesië Nederland daartoe niet de gelegenheid zal laten.

Het lijkt mij in het belang van de Papoea's, dat Indonesië langs vreedzame weg de gelegenheid krijgt die opvoedende taak te vervullen in de komende eeuw. Op vreedzame wijze, na een overgangstijd van enkele jaren, waarin de leidende Papoea's de gelegenheid krijgen zich werkelijk politiek te oriënteren, en zich wellicht politiek te heroriënteren. De militaire verovering, die steeds meer in Indonesische uitlatingen een rol gaat spelen, zou meebrengen dat de huidige elite politiek zou worden uitgeschakeld. Dat is een nadeel, zowel voor de Papoea's als voor Indonesië, want de intellectuele bovenlaag is uiterst dun, en dus kostbaar.

Wellicht, zo kan men zeggen, mist Indonesië de materiële middelen die wij de laatste jaren aan N.G. besteedden. Dergelijke middelen zouden, b.v. door de VN in het kader van de technische en economische hulpverlening, kunnen worden verschaft.

[p. 5]

Daartoe zouden de VN zeker kunnen worden bereid gevonden, indien Nederland als extra-bijdrage b.v. de helft op zich zou nemen. Een dergelijke VN hulp-verlening zou VN bemoeiing impliceren, en tot het normale VN toezicht leiden op het besteden der gelden. Daarin zou iets van een internationale waarborg kunnen gezien worden door diegenen, die wantrouwend zouden staan tegenover een Indonesisch bestuur.

Het lijkt mij overigens, dat voor dergelijk want rouwen geen plaats is. Bij overdracht van bewind beschikt de Indonesische regering over een nationaal enthousiasme, dat Nederland ten aanzien van N.G. niet vermag op te brengen. Al was het alleen maar om prestigeoverwegingen tegenover andere Aziatische volken, zal men de bestrijding van het analphabetisme met geestdrift ter hand nemen.

De tot nu toe gevoerde Nederlandse politiek heeft reeds onnoemelijke, en onnodige, schadelijke gevolgen met zich gebracht. De verwijdering van Nederland uit Indonesië was een ramp voor de betrokken Nederlanders, was zeer ten nadele van Indonesië, en in wereldverband gezien het tegendeel van wat wij in de ontwikkelingslanden nastreven.

Sinds de nationalisaties is er bij sommigen de neiging, te denken dat nu niets meer te verliezen is. Maar men hoort reeds spreken van collectieve acties van de Bandoeng landen, in de geest van de gezamenlijke maatregelen die men tegen Zuid-Afrika en Portugal beraamt. Scheepvaart en luchtvaart zouden daarbij bijzonder in de verdrukking kunnen komen.

Er is daarnaast het dreigend en toenemend gevaar van het gewapend conflict. Steun van de bondgenoten krijgen wij zeker niet. Nehroe's uitspraak ‘Azië zal niet langer dulden, dat een blank leger, om welke reden ook, vecht tegen een gekleurd’ is in deze beslissend, nu een hoofddoel van de Atlantische politiek is geworden het verwerven van goede verhoudingen met de Afro-Aziatische wereld.

Het is herhaaldelijk in Nederland van bevoegde zijde verklaard, dat met eigen middelen een militaire strijd niet zal zijn vol te houden. Hoe zouden onze troepen het gevechtsterrein tijdig kunnen bereiken? Sluiting van alle luchthavens, het Suezkanaal, wellicht van vele zee-havens, is niet onwaarschijnlijk. Men voelt nu eenmaal in die Oosterse wereld voor gezamenlijke antikoloniale demonstraties. En men zal wellicht de gelegenheid daartoe niet laten voorbijgaan.

Het Sovjet-blok zal zich intussen in volle omvang kunnen manifesteren als vriend van de jonge landen, door wapenlevering aan hen, en door dreiging tegen ons. Ons N.G.-beleid is altijd ‘gefundenes Fressen’ geweest voor communistische propaganda. Militair geweld om N.G. biedt het Communisme winstkansen, die tot hoge prijs door ons dienen te worden voorkomen. Men vergete niet, door de emoties in verband met het nationale prestige, dat de koude oorlog - de competitie tussen de Atlantische Gemeenschap en het Sovjetblok, met onze levensstijl als inzet - het voornaamste conflict is dat op dit ogenblik tussen staten speelt.

Betekent het wijzigen van onze traditionele N.G.-politiek een wijken voor chantage? Men formuleert graag in die vorm het rekening houden met de ernstige Indonesische dreiging. Het woord chantage hier te gebruiken, lijkt mij een unfaire formulering. Buitenlandse politiek heeft steeds rekening gehouden met de werkelijke machtsverhouding. Daarmede hielden tenslotte Frankrijk en Engeland rekening in de Suez-crisis, daarmede hielden de VN rekening toen zij in de Hongaarse crisis geweldgebruik niet aandurfden. Het moge te betreuren zijn dat in de internationale politiek de macht een grote rol speelt. Het is nu eenmaal zo. Ook de allergrootste mogendheden houden daarmede rekening. Dergelijk rekening houden met militaire macht en mogelijkheden als wijken voor chantage te betitelen, is een demagogisch woord gebruiken om een irreëel standpunt te verdedigen.

Als een klein land als Nederland een politiek gaat bedrijven, die werkelijke machtsverhoudingen niet laat meetellen, wint het zeker niet respect voor zijn morele houding, maar maakt het zich in de ogen van de wereld slechts belachelijk.

Wat kan gedaan worden? Er zijn er, die wel van N.G. af willen, maar om allerlei redenen niet bereid zijn tot enige souvereiniteitsoverdracht aan Indonesië, - aan Soekarno, zegt men graag - mede te werken. De oplossing die dan wordt aangeboden is het brengen van N.G. in een trustschapverband in het kader van de VN.

Dergelijk plan is volstrekt onwerkelijk. De Bandoenglanden hebben erkend, dat N.G. deel is van Indonesië. Er is dus geen sprake van, dat ooit de voorgeschreven twee-derde meerderheid in de Algemene Vergadering zou kunnen worden gevonden. Daarbij komt nog, dat Indonesië zelf als ‘rechtstreeks betrokken Staat’ volgens art. 79 van het Handvest met een trustschap zou moeten instemmen. En Indonesië heeft al

[p. 6]

herhaaldelijk die gedachte ver van zich geworpen.

Laten wij de dingen recht in de ogen zien, en geen plannetjes beramen die nooit tot verwerkelijking kunnen komen. Onze mogelijkheden zijn beperkt. Indonesië stelt Souvereiniteits-erkenning als onverbiddelijke voorwaarde. En het dreigt met alle middelen zijn wensen door te zetten. De tijd voor een vreedzame oplossing is beperkt.

Wat kan gedaan worden? Antwoord op die vraag hangt niet alleen af van onze opvattingen, maar ook van de Indonesische gevoeligheden en wensen. De keuze van de weg om tot oplossing van het conflict te geraken zal moeten gedaan worden in vóóroverleg tussen beide partijen. Dat overleg is mogelijk, ook bij ontbreken van officiële diplomatieke betrekkingen. Aftasting van de mogelijkheden, zowel wat betreft de wijze om tot oplossing te geraken, als wat betreft de regeling der kwestie zelf, zal door vóór-overleg moeten geschieden.

Verschillende methodes om tot oplossing te geraken zijn denkbaar. De kwestie speelde verschillende malen in de V.N. Denkbaar ware, dat opnieuw daar de vraag zou worden aan de orde gesteld, met grotere bereidheid van de partijen om de resultaten van de ‘collectieve conciliatie’ te aanvaarden. Maar het is niet onwaarschijnlijk, dat tegen wederom-behandeling in de V.N. van Indonesische zijde bezwaren zouden bestaan, al is de meerderheid in de V.N. eerder pro-Indonesisch dan pro-Nederlands, en zou de N.G. kwestie daar gezien worden als een ‘koloniale kwestie’.

Ook aan de bemiddeling van een bevriend staatshoofd kan men denken, aan een bemiddeling door Kennedy, Nehroe of Bourguiba. Dergelijke bemiddeling zou geen enkel staatsman op zich nemen, zonder de vrijwel-zekerheid, dat de twee partijen zijn bemiddelingsvoorstel ook zouden aanvaarden. Men weet niet of bereidheid daartoe in Nederland en in Indonesië zou aanwezig zijn.

Denkbaar is ook de bilaterale bespreking, die het grote voordeel heeft, dat ook andere punten van conflict in het overleg kunnen worden betrokken, en eventueel in de regeling kunnen worden begrepen. Dergelijk bilateraal overleg zou ook vergemakkelijken de inschakeling bij het overleg van een Papoea-vertegenwoordiging.

Er zijn ook vele mogelijkheden wat betreft de te bereiken regeling. Indonesië eist de erkenning van Indonesische souvereiniteit over N.G. Maar over het ogenblik, dat Indonesisch gezag daar feitelijk zou gaan gelden, over de plaats die zou worden toegekend aan N.G. binnen het Indonesisch staatsbestel, over de zekerstelling van de nodige technische en economische hulpverlening, dient een regeling te worden getroffen. Hier gaat spelen de verantwoordelijkheid die Nederland gevoelt voor de Papoea's, hier zal tot uiting komen de Nederlandse wens van zo groot mogelijke verwerkelijking van de zelfbeschikking. De inhoud van de regeling zal mede bepalen of zij door Nederland zal kunnen aanvaard worden als zowel redelijk als niet-oneervol.

Welke regelingen zullen kunnen getroffen worden, zal pas in de onderhandelingen kunnen blijken. Er is hier zo grote mate van wederzijds belang, dat met groot vertrouwen die onderhandelingen zouden kunnen beginnen. Het is niet mogelijk, noch nodig, over de nadere inhoud in details te treden.

Een oplossing van de N.G. kwestie is zeer wel mogelijk, en is dringend gewenst, is niet alleen een Nederlands, maar een regionaal-Atlantisch, en zelfs een wereld-belang. Maar hoe zal de Nederlandse immobiliteit kunnen worden doorbroken? Binnen alle politieke partijen valt een groeiend onbehagen te constateren. Men kan betreuren dat bij ons het referendum ontbreekt. Want de klove tussen de soms verstijfde partijstandpunten en de levende overtuigingen wordt groter en groter. Een steeds groeiend deel van de bevolking begrijpt niet meer de dogmatische starheid, en het gebrek aan politieke fantasie en daadkracht, van haar regering. Nederland moet geraken uit de impasse, waarin men verzeild is door kortzichtigheid en binnenlandse partij-politiek.

Is de tijd reeds rijp voor een parlementair initiatief, gesteund door krachtige uitingen van de publieke opinie? Of zou alleen een massale actie uit het volk zelf de oplossing kunnen bewerken, en de partijpolitieke verstijving kunnen ontdooien?

In de Nieuw Guinea kwestie, zoals in elke kwestie van buitenlands beleid, wreekt zich het feit, dat partijen vooral worden gevormd op de grondslag van de binnenlandse politiek. Vandaar, dat in elke partij de meningen verdeeld zijn over kwesties waar Nederland nog beslissingsvrijheid heeft in buitenlandse zaken. Groeit niet de behoefte om voor die schaarse gevallen een bijzondere parlementaire procedure te scheppen, die de mogelijkheid geeft de persoonlijke overtuiging van de Kamerleden, en dus van de kiezers, meer tot haar recht te doen komen?

B.V.A. Röling