Hollands Weekblad. Jaargang 3

Met de jeugd
A.L. Schneiders

Zij hingen achterin de auto, Freddy en Nanette, ik kon ze in het spiegeltje zien. Een enkele maal ontmoette ik zijn grote gele geitenogen, leeggeblazen en nog net zichtbaar boven de bol van de bubblegum of ballon of wat het dan ook precies was waarmee hij zich amuseerde. Ieder ogenblik verwachtte ik de hevige klap, maar ik zou wel uitkijken hem het blazen te verbieden. Ik hoorde het al ‘Nou, oom B., dat is me een schijtlaars, schrikt zich al rot van een ballonnetje dat klapt.’ De ballon flobberde piepend leeg en Freddy bezon zich een ogenblik op nieuwe actie. Het werd een gil die door merg en been ging en een uitval naar Nanette, onmiddellijk gevolgd door een nummertje ritme met de vlakke hand op mijn rugleuning en een paar woorden in een soort radiotaal gekreund. Het klonk nogal voorbarig, die wankele hoge jongensstem in verdriet gebroken, boehoehoe, babie, babie. Dertien jaar, zou hij al een beetje met Nanette kunnen scharrelen, straks in het kamp waar ze naar toe gingen? ‘Freddy’, riep ik, ‘kijk eens op de kaart of wij straks links af moeten of recht uit en vlug want we moeten zo dadelijk bij de kruising zijn’. Nog een jaar of vijf en ik hoorde het mij al zeggen, ‘Kaartlezen, dat is tenminste gezónde ontspanning voor die jongens’. Nu hij had er niet lang voor nodig: ‘Numansdorp, uh, even kijken, ja, ja, ik zie het al, links af hoor’. Op dat moment waren wij juist bij de wegwijzer, recht uit was het natuurlijk. ‘Het was recht uit, Freddy’, zei ik, maar hij was niet onder de indruk. Hij erkende het grif, met een buitengewoon objectief toeterend geluid dat door de neus kwam. Dat gaf mij een jalouzie erbij, die vrijheid van zo'n glorieuze onbetrouwbaarheid, maar ik troostte mij met de gedachte dat wij al voor hem klaar stonden; kaart lezen, balansen lezen en 's avonds de krant. ‘Kijk eens’, zei ik, wijzend op een oude boerderij onderaan de dijk, ‘wat een mooie boerderij’. Nanette liet haar ogen er even langs glijden, maar zat toen al weer klaar om een mep tegen Freddy's ballon te geven. Ze was heel wat levendiger geworden sinds we Freddy hadden opgehaald dan in de week dat ze bij ons had gelogeerd.

De eerste tijd had ik haar wel het vaagste wezen gevonden dat ik ooit had ontmoet, wel buitengewoon sierlijk, maar nog onbereikbaarder dan een Siamees. Ze zei alleen maar wat als haar iets werd gevraagd en dan nog zo kort en verontschuldigend alsof het allemaal, ouders, treinreis, verdere plannen, werkelijk te pijnlijk was om onder woorden te brengen. Gewone schaapachtigheid kon het niet zijn, dacht ik, want ze had vlugge bruine kastanjeogen, misschien wel meegekregen van haar italiaanse vader en van zichzelf een mond met een mooie krul. Haar gêne moest dan wel voortkomen uit het feit dat ze de onmogelijkste eisen aan het leven stelde, iets waartegen ik geen bezwaren kon maken. Maar lastig was het wel.

[p. 9]

Omdat ze alleen reageerde op vragen, ging ik door totdat het tenslotte wel op een kruisverhoor ging lijken, zonder dat het haar overigens uit de diepte van haar droom scheen te helpen. Mijn vrouw gaf mij een schop onder tafel en daarna aten wij zwijgend door. Het was nogal drukkend, want ik begon mij af te vragen hoe grof ik nu wel bij haar verwachtingen van het leven moest afsteken, zodat ik mij tenslotte glimmender en gulziger aan mijn eigen tafel zag zitten dan mij wel lief was. Toen we klaar waren, verdween ze als een haas naar boven. Ik riep haar na dat ze best beneden mocht blijven, maar ze zei dat ze nog een brief moest schrijven en in haar dagboek, gelukkig zonder het gegiechel dat daar bij schijnt te horen. Wij stapten die avond stiller rond dan anders, plechtig bijna en nu en dan luisterde ik. Tot mijn geruststelling hoorde ik tegen een uur of tien een kraan; ze was er nog en ze had zich niet stilletjes schoon gelikt, met een verdrietige rose tong. De volgende morgen, aan het ontbijt, bleek ze aan de kinderkant van het leven teruggekeerd, erg hongerig en bereid tot solide amusement. Ze bleek zelfs al een programmatje voor de komende dagen te hebben; Marinello, Mauritshuis, de pier, Madurodam en als het kon nog een keer Marinello. Lachen deed ze nog niet gauw, maar als het doorging was het een kleine gebeurtenis; haar hals die luisterend in een boog had gelegen, rekte zich lang en onberispelijk uit met het gevolg van een helder, driesnarig geluidje, terwijl ze mij recht in de ogen keek. Dat was natuurlijk heel aardig en vleiend, maar aan de andere kant onderging ik die charme ook niet zonder het nodige wantrouwen; het zou mij niet verbazen als ik haar moeder erachter aan het werk moest zien. Na het ontbijt moesten wij haar voor het programma van die dag voorbereiden. Niet dat zij zelf om inlichtingen gevraagd had, ze zou gewoon de deur zijn uitgestapt en op de verkeerde bus. Een andere moeilijkheid was dat ze van de tante van haar vader die ze moest opzoeken, het papiertje met naam en adres niet meer kon vinden en zich de naam ook niet meer kon herinneren. Het enige wat ze wist was dat zij heel oud moest zijn en de naam van een vogel had. Vind dat maar eens in het telefoonboek, zo'n eenzame oude vogel. Wij maakte een lange dwaaltocht door het rijk van Duiven, Ooievaars, Ooyevaars, Mezen totdat, ja nu wist ze het ineens, het was een specht. Maar toen waren wij er nog niet meteen, want wij konden kiezen tussen verschillende Spechten alleen, een Specht geboren Grijp en ja zelfs een Grijp geb. Specht. Na drie zenuwachtige telefoongesprekken was het contact gelegd en even later zagen wij haar smalletjes de weg oversteken, een veel te kort, blauw regenjasje boven haar lange amfibiebenen.

Wij zaten onderaan de dijk vanNumansdorp, wachtend op de veerboot die ze mee zou nemen. Die moest eerst nog terugkeren van Schouwen, een onbekend eiland achter de grijze zee voor ons en nog weer achter het eiland aan de overkant, een lijn in de grijze lucht met plukjes dunne boomkruinen die zonder stam of wortel, aan het water schenen te ontspruiten. Op het havenhoofd links van ons stonden al wat mensen en een paar auto's te wachten, zwarte stipjes en blokjes tussen hemel en aarde. Wij hoorden alleen het geklots tegen de bazaltblokken, onze eigen stemmen die opgewonden en verward uit de verte van het water schenen te komen en een enkele maal een plons als de visser verderop zijn hengel verlegde. Die enorme koele, grijze ruimte scheen alle dwaze krachten in ons vrij te laten en Freddy en Nanette begonnen als bezetenen de losse blokken onderaan de dijk in het water te smijten. Ik wou ook wel iets doen en zonder die visser was ik misschien ook wel gaan gooien, maar nu bleef er niets over dan mij over mijn overtollige energie te buigen, te gaan zitten en toe te kijken hoe ze zij aan zij balanceerden en zwoegden aan de stenen. Ik had het gevoel dat het dat belachelijke korte regenjasje was dat eigenlijk haar wezen bepaalde en ik dacht over het soort jas dat ik haar wel had willen geven, een mooie met flappen en een ceintuur of nog liever een losse rode zomerjas. Maar daarmee had ze geen stenen in het water kunnen gooien met Freddy en ik vroeg mij af wat haar het zwaarste zou hebben gewogen. Toen viel het mij in dat die visser nu misschien ook wel genoeg zou krijgen van dat gedonder met die stenen en ik dacht aan Rijkswaterstaat en aan de kostbaarheid van onze dijken. ‘Hou daar nu maar eens mee op’, riep ik zo hard ik kon. ‘Het is genoeg, daar zijn die stenen niet voor’. Zij kwam gewillig terug, warm en met kletsnatte schoenen en na nog wat brullen de ander ook. Wij liepen naar boven, naar de pier, om beter te kunnen uitkijken naar de boot. Daar kregen ze een korte ruzie omdat Freddy haar koffertje had opengemaakt, waarschijnlijk om te kijken of er eetbaars inzat. Ik maakte van de gele-

De tekeningenserie in dit nummer, ‘De Renbaan’, is van Peter Vos.

[p. 10]

genheid gebruik om te proberen haar nog eens aan het lachen te krijgen. Als ze mij tenminste maar even zag, zich mij later kon herinneren. Niet dat ik er nu zo bijzonder veel om gaf, maar het was niet goed uit te staan dat ik voor wezens als Nanette nu al definitief uit het gezichtsveld bleek te zijn gezwollen. Het beste wat ik nu nog zou kunnen doen was haar herinnering binnen te gaan als een soort goedig, bol cliché van huisvader, een week slapen en eten, aanwijzingen, adviezen en verboden. Geen idee wat er later uit haar zou worden; als het werkelijk de moeite waard was, zou het dan nu niet al te voorspellen moeten zijn? Misschien zou die smalle hals wel een onverzettelijk burgerlijk praat- en regelkolommetje worden, haar ogen stoffige rozijnen in het dagelijks brood van een provinciestad. Maar nee, dat kon niet, daarvoor waren ze te vlug en doorschijnend. Ik raakte in gesprek met een dijkbewoner die op zijn bromfiets geleund naar den einder stond te staren. Het zou nog wel even duren eer de boot zou komen, dacht hij, want eerst zag je altijd de smook achter gindse boomgroep. Ik vroeg hem of de watersnoodramp ook tot hier was gekomen. Ja, wat dacht ik wel, het had tot daar gestaan en hij wees naar achteren tot zover het oog reikte; vijftig mensen waren er van het dorp verdronken. Dat leek mij een goede gelegenheid ze tenminste een ogenblik bij onze, de, werkelijkheid te betrekken en ik riep ‘Nanette, Freddy, hoor je dat, meneer hier heeft de watersnoodramp van '53 meegemaakt. Jullie weet wel. Vijftig mensen verdronken, alleen al hier uit het dorp.’ ‘Uh, uh’, mompelde Freddy met een blik op zijn tenen en Nanette keek alleen maar schichtig van mij naar de man, die haar scherp vanonder zijn vettige petje opnam. Toen slenterden ze weer weg buiten gehoorafstand; niet te overbruggen, met vijftigduizend drenkelingen nog niet. Maar daar zag ik iets bewegen, geen rookpluim, maar masten tussen de driehoek van een boerendak op het water en een rij bomen langs een onzichtbare dijk.

Het inschepen had nogal lang geduurd want er gingen veel vacantiegangers aan boord, met zwaar bepakte fietsen en zelfs drie auto's. In het zicht van de naderende overtocht met Freddy en het onbekende kamp daarna, was Nanette steeds dicht bij mij gebleven. Wij hadden een soort conversatie onder de pijp van de veerboot, die een lang, neuzig uitsteeksel had onder de beroete rand. ‘De Gaulle of hoe hij ook weer met een hoed erop’, zei ze terwijl ze me onzeker aankeek. Daarna besprak ik met haar wat ik verder die middag zou doen, het was pas half vier. ‘Ik heb nog geen zin om naar huis te gaan’, had ik gezegd, ‘misschien steek ik wel over naar Willemstad. Daar links waar het land vooruit steekt, bij dat kerktorentje en die witte molen.’ Ik had er eigenlijk helemaal niet over gedacht, het was om maar wat te zeggen of ook wel om te laten zien hoe vrij ik nog in mijn bewegingen was. Vrouw en kinderen, etenstijd, wel nee hoor, meneer steekt over naar Willemstad als hij wil, beetje wandelen tussen de oude wallen, mooi oud stadje op zaterdagmiddag, het is daar al Brabant. Toen ze er serieus op inging, voelde ik me een beetje een flodderige oplichter. ‘Ja, ja’, had ze gezegd, ‘dat moet U doen. Gaat U maar gauw, wacht niet op ons, want straks is het bootje weg.’

Daar draaide de veerboot van de wal af, met veel schuim en gespat bij de schroef, maar het bijbehorende geraas was al in de ruimte opgelost voordat het mij had kunnen bereiken op mijn plaats op de kop van het havenhoofd. Zo had ik mij ook altijd het afscheid aan steigers in de Wolga voorgesteld en ik was tevreden met de mooie melancholie die zich van mij meester had gemaakt. De boot ging vlak aan mij voorbij, hij lag wat scheef op het water van alle vacantiegangers. Freddy was niet te zien. vermoedelijk al bij de machinekamer of achter een glas limonade beneden. Nanette zat met haar knieën op een bank naast de vlaggestok en woof. Tot mijn verbazing zag ik dat ze nu een bril ophad, daar had ik niets van geweten. Ze bleef ijverig wuiven en ik ook. Ik heb nog nooit zo lang gewoven als toen; ik had haar niet graag teleurgesteld en het ging lekker zo helemaal alleen onder de grijze lucht. Ik hield pas definitief op toen ik er zeker van was dat ik absoluut niet meer te onderscheiden was van dijk, land of water en het alleen nog maar wuiven kon zijn naar de meeuwen om mij heen. De boot maakte nu een mooie zwarte rookpluim en verdween achter het eiland, op weg naar dat andere eiland. Ik zag het voor mij, donker met schaarse waaiende bomen en een harde wind uit zee die het zand van de duinen stuift en de tenten laat flapperen. Daar zouden kleine, warme hoeken in zijn, met dekens en hun koffertjes en hoe was het ook alweer in zo'n kamp? Er wou mij niet veel meer te binnen schieten, o, ja Paula, toen bedacht ik dat ik de zaken genoeg had opgesierd en stond op. Vooruit of van mijn part achteruit, naar huis nu. Maar ik kon nog niet goed besluiten de ruimte en alles te laten schieten. Zou ik werkelijk oversteken, naar Willemstad? Ik keek op mijn horloge, nee, het was al te laat, het liep al tegen etenstijd.