Hollands Weekblad. Jaargang 3

Meer over muizen^*
N. Scheepmaker

Ik bespaar u de voorgeschiedenis, maar op een gegeven moment waren er muizen in ons huis. Veldmuisjes, met van die fijne, kleine neuzen, zo spits aan het eind dat zij er wel, heel voorzichtig, met een puntenslijper aangeslepen leken te zijn. Omdat er in dat huis van ons meer mensen wonen dan wij alleen, moesten de muizen weg, van de huisbaas. Wij vroegen een paar dagen respijt. Hij wilde namelijk tarwekorrels strooien, een eufemisme voor dood en verderf zaaiende pillen, waarmee de diertjes juist hun hol kunnen bereiken, om daar dan te sterven en te verstenen. ‘Wat gebeurde er met de muis Massuro?’ Het is volmaakt reukloos, zei onze huisbaas als aanbeveling, maar hij verschafte ons de paar dagen speling om een muizenval te kopen.

Het kopen van een muizenval levert geen moeilijkheden op, zolang men ook zelf geen fijne, kleine neuzen heeft; want wij wilden geen val waarbij de muis verpletterd wordt door zo'n beugel. Wij wilden een val, waarbij er een luikje achter hem dichtvalt dat zelfs zijn staart niet raakt. Dus belden we een dierenhandel op. En nog een dierenhandel. Alle dierenhandels in Amsterdam. Gezegd moet worden, dat zij ook geen beugelvallen verkochten, laat staan de door ons bedoelde. We moesten een ijzerhandel hebben. Veertig ijzerhandelaars opgebeld. ‘Ach mens, stel je niet aan’, zei er een tegen mijn vrouw. Een ander had wel de door ons bedoelde val voor ratten. Wij erheen: een groot gevaarte, met een valluik gevaarlijker voor een veldmuis dan zo'n beugel, en bovendien: de spijlen stonden te ver uiteen. Voor alle zekerheid lieten we ons de werking van het apparaat uitleggen door de ijzerhandelaar, die begrip toonde voor de situatie. ‘Als het onschuldige dier hier naar binnen gaat...’, zei hij. Überhaupt viel het gemiddelde aan dierenliefde bij de ijzerhandelaars erg mee. Want weer een andere legde uit, dat hij vroeger wel degelijk de beschikking had gehad over wat hij noemde: ‘humane vallen’. Het dier liep een trapje op, op weg naar verleidelijk voedsel, en viel dan bij vermoedelijk het dertiende treedje pardoes naar beneden, in een bakje water, zodat hij jammerlijk verdronk. ‘Dat was een Engels merk’, zei de man, want de Engelsen staan bekend als dierenvrienden: als er maar geen bloed vloeit. We belden ook een paar verenigingen voor dierenbescherming op. Een meneer had altijd veel baat gevonden bij een schuin neergezette melkfles waar ze wel in, maar niet uit konden. Zijn gunstige ervaringen vonden bij ons geen bevestiging. Een andere vereniging, de Bond voor Daadwerkelijke Dierenbescherming, raadde ons aan iemand op te bellen, die we als een dierenarts identificeerden. ‘Het is net zo lang als het breed is’, zei de man daadwerkelijk. ‘Ik zou een kat nemen’. Overal in het huis werden door de bewoners inmiddels muizen gesignaleerd, en één mevrouw had zelfs een gil geslaakt, zei ze, die echter door niemand gehoord was. Bijna ten einde raad belden we daarom Han Rensenbrink op, bekend van de TV als dierenvrind. Ik legde hem het geval uit. We wilden ze levend te pakken zien te krijgen. ‘En wat doet u er dan mee?’ vroeg de heer Rensenbrink benieuwd. ‘Dan laten we ze los in de tuin van het Rijksmuseum,’ zeiden we, zonder dat er enige sentimentaliteit in onze stem doorklonk. ‘U verplaatst dus om zo te zeggen de moeilijkheden?’, vroeg de heer R., waarop alleen maar gezwegen kon worden. Hoewel hij ze persoonlijk toch maar dood zou maken, raadde hij ons aan ons in verbinding te stellen met het Zoölogisch Museum. Dat deden we dus. We legden het penibele geval uit aan de juffrouw die de telefoon opnam, en ze raadde mij aan om twee uur die middag langs te komen. Ik moest dan naar de heer Bronkhorst vragen. Ik was een kwartiertje later, en de portier verwees me naar een vertrek, waar de heer Bronkhorst zich niet bevond. Maar de heren wisten al wel van mijn geval af. Uit een kist, die boordevol zat met ijzeren muizenvallen, pakte een van de heren, die een magazijnjas aan had, een val, en toen gingen we op zoek naar de heer Bronkhorst. Door lange gangen met rekken, waarop potten met op sterk water gezette dieren en onderdelen, totdat we buiten Artis stonden, en vergeefs aanklopten bij enkele magazijnen, die er uit zagen als de vroegere keizerlijke stallen. We keerden terug naar Artis, en in een huizje met uitzicht op de pinguins troffen we tenslotte de heer Bronkhorst aan. Hij had me om twee uur al verwacht, zei hij, en nam gelijktijdig de telefoon op die begon te rinkelen.

* Na ‘In troebel water’ van A.L. Schneiders (H.W. 29 juni j.l.).

[p. 14]

‘Ja, die meneer is zojuist gearriveerd,’ zei hij. Ik legde hem nogmaals de situatie, die hij al kende, uit, en hij trok zijn voorhoofd in rimpels. ‘De moeilijkheid is deze’, zei hij, ‘dat meneer De Lang, die over deze muizenvallen gaat, nog met ziekteverlof is. Hij komt maandag pas terug’. Kon ik maandag niet terugkomen? Ik legde hem uit van de huisbaas, de gil en de tarwekorrels, en zei dat ik het bijzonder op prijs zou stellen als... ‘Ik geef hem u graag mee, dat begrijpt u wel’, zei de heer Bronkhorst, maar ik weet zeker dat ik dan maandag mot krijg met De Lang. Die leent die dingen niet graag uit.’ ‘Het is maar voor twee dagen,’ zei ik, ‘u krijgt hem maandag weer terug’. Terwijl de heer B. in gepeins verviel, arbeidden twee andere heren in het vertrek verder aan het ontleden van gestorven dieren die moesten worden opgezet. Mijn bezorgdheid om een paar wilde veldmuizen ontging hun toch niet geheel, want een van hen tekende voor mij een val die gemakkelijk zelf te maken was, zoals hij veronderstelde. Er moest veel bij getimmerd worden. Ik dankte hem zeer en stak het papier in mijn zak. Ondertussen was de heer Bronkhorst tot een besluit gekomen. Hij zou de heer Kloppenburg even bellen. Na de vierde keer (de heer Kloppenburg was voortvluchtig) had hij hem eindelijk te pakken. Hij legde het geval aan de heer Kloppenburg uit, en op een vraag van deze vroeg hij mij: ‘Zijn de muizen voor het Zoölogisch Museum bestemd?’ Ik schudde ontkennend het hoofd. ‘Voor de tuin van het Rijksmuseum,’ zei ik, voet bij stuk houdend. ‘Nee, het Zoölogisch Museum als zodanig heeft er geen baat bij’, meldde de heer Bronkhorst. En even later: ‘Ja, dat is ook nog zo.’ ‘Wat zijn precies de bezwaren?’ zei ik, en ik het mijn stem niet ironisch klinken. Het grootste bezwaar was de heer De Lang, maar een ander bezwaar was, dat de vallen een grote waarde vertegenwoordigden. ‘We hebben er expres honderd van laten aanmaken in Engeland,’ legde de heer Bronkhorst uit. ‘U begrijpt, als er een zoekraakt, kost het ons meer als we er maar één exemplaar van moeten nabestellen’. Dat begreep ik. Om mijn positie rooskleuriger te maken, vertelde ik dat ik door de heer Rensenbrink gestuurd was, en dat mijn ouders een abonnement op Artis hadden. ‘Wij hebben niets met Artis te maken,’ zei de heer Bronkhorst, met een blik op de ontlede dieren. ‘Wij ressorteren rechtstreeks onder de universiteit.’ ‘Ik ben

De fabel op pagina 16 is van Leo Vroman, met tekeningen van Peter Vos.

gaarne bereid,’ zei ik, lik op stuk gevend, ‘een tientje statiegeld te betalen’. De heer Bronkhorst belde dat onmiddellijk door aan de heer Kloppenburg. Uit diens antwoord begreep ik, dat hij de waarde van de vallen, ondanks de devaluatie van de gulden, nog hoger schatte, en ik verhoogde mijn bod prompt tot twintig gulden. Er werd nog even heen en weer gepraat in de telefoon, en toen zei de heer Bronkhorst me dat de heer Kloppenburg gezegd had, dat ik beter morgen even terug kon komen, want dan zou professor Hemel er zijn. ‘En als die het goed vindt, vind ik het ook goed,’ zei de heer Bronkhorst. ‘Dan ben ik tegenover De Lang gedekt. U begrijpt, voegde hij eraan toe, dat u hem van mij best mee zou kunnen krijgen, maar ik heb het hier nu eenmaal ook niet voor het zeggen’. Ik zei dat ik het ten volle begreep, gaf iedereen een hand, bedankte voor alle moeite en beloofde morgen terug te zullen komen. Ik was al bij de deur, toen opnieuw de telefoon rinkelde. ‘Ja, die meneer is er nog’, zei de heer Bronkhorst. ‘Of u nog even wacht’ - tegen mij. Professor Hemel bleek toevallig net te zijn gearriveerd. Hij zou nog terugbellen. Na ongeveer tien minuten (er viel, als ik door het raam naar buiten keek, genoeg te zien in Artis) ging de telefoon weer. ‘Ja, hij wacht’, zei de heer Bronkhorst. Professor Hemel, legde hij uit, was nog even in gesprek. Of ik nog even geduld wilde uitoefenen? Enkele minuten later belde de professor op. Hij was kennelijk al van alles op de hoogte, want nadat de heer Bronkhorst zich beperkt had tot enige summiere toelichtingen, vroeg hij mij zelf aan de telefoon. Het ging nu erop of eronder. Zo beschaafd mogelijk sprekend, en een woordkeus bezigend die op een universitair verleden duidde, legde ik hem het hele geval nog eens haarfijn uit, waarbij ik niet verzuimde te wijzen op de borgsommen die ik bereid was te storten. Professor Hemel bleek zeer geschikt. Het was een wat apart geval, zei hij (men had kennelijk nog geen ervaring met dit soort gevallen), maar het moest dan maar. ‘Geeft u me meneer Bronkhorst nog maar even’. Aan de heer Bronkhorst legde hij uit hoe deze de zaak verder moest afhandelen. Ik betaalde een tientje, tekende een briefje, en kreeg de val mee. Ik zette hem thuis neer bij alle oversteekplaatsen, met spek, kaas en graanproducten, maar we vingen geen muis. Wel bleken alle muizen na een week verdwenen te zijn. Wat voor een weerzinwekkende geur hing er aan deze val, dat de muizen ervoor op de vlucht sloegen? Niets is zo volmaakt, en ook zo dierlievend, als de Engelse muizenval.