Hollands Weekblad. Jaargang 3

[p. 9]

Korte commentaren

Belangen en politiek

Minister Zijlstra heeft zaterdag op de buitengewone deputatenvergadering van de anti-revolutionairen enkele behartenswaardige opmerkingen gemaakt over de positie van de belangengroepen in de politiek. Hij achtte het niet juist, dat vertegenwoordigers van bepaalde belangen eerst in een onderhandelingspositie t.o.v. de regering verkeren, dan diezelfde regering in de Kamer bestrijden of met moties bestoken en daarna opnieuw aan de onderhandelingstafel plaatsnemen. Ik (vermoedelijk ook de minister) dacht hierbij aan de KVP'er Weijters, die binnen en buiten de Kamer heeft geageerd en onderhandeld over de verkorte werkweek voor ambtenaren. Prof. Zijlstra wilde zuiverheid op dit punt teneinde ook de politieke verhoudingen zuiver te houden.

Het is een vreemde situatie, dat mensen, die het ene moment onderhandelen met de regering, het andere ogenblik tegenover die regering staan in de Kamer. Men hoeft zich helemaal niet tot de werkweek van de ambtenaren te bepalen; de agrarische specialisten in de Kamer zijn een nog sprekender voorbeeld van lieden met een dubbelslachtige positie, de vakbondsbestuurders eveneens.

Het kabinet-Drees heeft indertijd reeds een kleine sanering doorgevoerd door voor de aanwijzing van Kroonleden bij de S.E.R. geen Kamerleden meer in aanmerking te laten komen. Het wordt inderdaad tijd, dat het parlement in dit opzicht wat meer zelfkritiek gaat tonen en de onderhandelaars bij de Kamerdebatten niet meer als woordvoerders laat optreden. Hun deskundigheid kan men gebruiken in de fracties, maar de pleidooien moeten worden gevoerd door ‘neutralen’. Het doordringen van belangen in een volksvertegenwoordiging is gevaarlijk, de Vierde Republiek in Frankrijk is daarvan het miserabele voorbeeld geweest. De maatschappelijke groepen mogen geen politieke groepen worden, dan nadert men een vorm van corporatisme. Het is bijzonder goed, dat de minister van financiën hierop nog eens duidelijk de nadruk heeft gelegd.

Hieruit blijkt trouwens weer, dat Zijlstra zich binnen dit kabinet in een positie bevindt, die uitgaat boven zijn ministerschap aan financiën. Veel meer dan de ministerpresident geeft hij in zijn redevoeringen grote lijnen aan, zegt hij dingen, die feitelijk een minister-president zou moeten zeggen. De reële invloed van de antirevolutionairen in de landspolitiek mag dan niet in overeenstemming zijn met hun teruglopend aantal zetels, zij bewijzen toch, dat men met verkiezingswinst niet hoeft te pralen, wanneer men die winst door gebrek aan ministeriabele personen niet in regeerkracht tot uiting weet te brengen - zoals bijvoorbeeld de liberalen, die als derde partij binnen het kabinet worden overschaduwd door anti-revolutionairen als Zijlstra en Roolvink.

A.F.L.

Povere KVP

De KVP, sedert het vertrek van Romme zonder een gelijkwaardige fractieleider (Andriessen zal de functie slechts tijdelijk vervullen), zal binnenkort ook een nieuwe voorzitter moeten kiezen. Mr. Van Doorn, werd, terwijl hij in Nieuw-Guinea was, in ijltempo benoemd tot voorzitter van de K.R.O.. Hoewel ik het verdwijnen van de heer Van Doorn als voorzitter van de KVP in politiek opzicht geen verlies vind (vele KVP'ers trouwens ook niet, maar zij vinden het ook jammer voor de K.R.O., dat hij die omroepvereniging gaat leiden), wordt het voor de grootste partij in Nederland heel erg moeilijk. Geen voorzitter, geen fractieleider en straks misschien geen behoorlijke kandidaat voor het voorzitterschap van de Kamer, want dr. Kortenhorst moet ook worden opgevolgd.

Wanneer men zijn blik over de Kamerfractie van de KVP laat glijden, komt men niemand tegen, die voor een dezer functies geschikt is. Men treft wel enkele namen aan van mensen, die iets boven de middelmaat uitsteken, maar verder reikt de kwaliteit niet. Men hoort in sommige kringen van de partij de naam van mr. Van Rijckevorsel noemen als opvolger van Van Doorn; ik kan mij niet voorstellen, dat deze eenzijdige politicus, die een bijzondere aantrekkingskracht bezit voor een zeker soort roomsliberale Telegraaflezers, de politieke eenheid van de katholieken zal kunnen bewaren. Daar is hij zeker niet geschikt voor. Wie dan wel? De KVP weet het zelf ook niet. Zo min als men weet, wie een goede fractieleider zal zijn, een fractieleider, die de grootste partij in de volksvertegenwoordiging weer wat aanzien geeft. Zelfs het Kamervoorzitterschap wordt straks een moeilijke kwestie; tenzij de partij bij de volgende ver-

[p. 10]

kiezingen zoveel zetels verliest, dat zij geen voorzitter meer hoeft te leveren. Dat zou misschien de beste, zij het een negatieve oplossing zijn.

Minister Cals is op het ogenblik veruit de beste man, waarover de KVP beschikt. Ik betwijfel echter, of hij zich nog in de politieke laagvlakte wil begeven, nadat hij er jarenlang op neer heeft moeten kijken. Minister Van Rooij acht ik een veel serieuzere kandidaat. Deze man zegt nooit iets en zou een goede voorzitter kunnen worden. Geen enkele vleugel van de partij zou hij door tactloze uitlatingen kunnen kwetsen.

A.F.L.

Rijzende zon

Tegen een exotische achtergrond is de ontwikkeling van de Japanse economie voor de westerling niet geheel doorzichtig. De Japanse industrie vervalt van het ene produktie- en produktiviteitsrecord in het andere. Een toenemende export leidt ertoe, dat Japans monetaire situatie meer en meer een punt van belang wordt in de verdeling der monetaire reserves over de westerse wereld. Sinds 1945 is de Amerikaanse economie voorbeeld en leermeester geweest voor de ontwikkeling van de welvaart in Japan. De grote personalistische concerns zijn ontbonden en enorme pakketten aandelen zijn het publiek aangeboden. De Japanners hebben zich op de beschikbare aandelen gestort en toen de koersen daarvan op grond van wereldinflatie enerzijds en toenemende produktie anderzijds voortdurend meteoorachtig stegen, vond men de uitdrukking ‘money building’ uit. Wie eenmaal een aandeel had gekocht, begon daarmede sneller zijn fortuin te bouwen dan het ooit door spaarzaamheid mogelijk was geweest. Totdat een deel der aandeelhouders om veelal geheel ondoorgrondelijke redenen of - soms - evidente economische gronden tot liquidatie van aandelenbezit overging. Toen kwam de klad in de beurskoersen en thans zijn weinigen in Japan gelukkig. De Japanse export dreef op lage prijzen voor gecompliceerde artikelen, waarvan het totale leven langer pleegt te duren dan dat van de som der onderdelen; maar Japan levert geen onderdelen en de wereldhandel weert het Japanse artikel af. Dit werkte door op de beurs en de symboliek van waardevolle en dan weer veel minder waardevolle papieren verwarde de meeste kleine aandeelbezitters; het volkskapitalisme raakte in diskrediet en de rijzende zon van de gedemocratiseerde economie zakt weer wat af. Zo lang het grote prijsverschil nog een rol speelt bij de export naar het westen kan de Japanse economie de expansie volhouden, maar de goederenhonger is aan het afnemen. Japan hangt af van de mentaliteit van het westen. Als het daar heel gewoon wordt om een radio na enkele jaren in de vuilnisbak te gooien en een nieuwe te kopen zal het Japanse Wirtschaftswunder nog even aanhouden, maar het westen ontwikkelt zich minder Amerikaans in dit opzicht dan Amerika in 1945 verwachtte. Dat is het zwakke punt voor het land van de rijzende zon.

E.D.

Keuring

Het wordt langzamerhand een beetje goedkoop, de filmkeuring toegelaten films onder de neus te wrijven, die uren in de wind naar verrotting stinken, terwijl ‘zuivere’, althans waarachtige films als Les Amants enz. enz. enz. de goedkeuring niet of pas na herhaalde aanlopen halen. Nochtans... de film La tête contre les murs (‘De deur bleef gesloten’) van George Franju is weer zo'n film (met Pierre Brasseur, Paul Meurisse, Anouk Aimé en Jean-Pierre Hocky), die een grenzeloze verveling paart aan een opzettelijksmerige sfeer. Lekker lange shots van een krankzinnige, die zijn eten in zijn mond gepropt krijgt. Fijn laten zien, hoe de ene gek de andere met een zaag over het gezicht ragt. Mooi een injectie geven, waarbij de injectiespuit minutenlang in het vlees gehouden wordt. Leuk eventjes een verdorven milieu laten zien, dansende jongeren, slim op een boot bijeengebracht, zodat we een meisje kunnen zien zwemmen (is ze bloot? is ze niet bloot? ja nee ja nee, nee, net niet) dat zich dan druipnat en in bikini tussen de dansenden mengt. Verdorven hoor! Magnifiek is ook, Charles Aznavour volgens filmische begrippen bijzonder lang te laten stuiptrekken op de grond; hij is epilepticus, nietwaar, dat is geen schande. En dan natuurlijk het verhaal zelf: de jongen, die door een kwaadaardige vader die misschien zijn moeder vermoord heeft (ja nee, ja nee?) in het gesticht wordt gestopt. En die jongen maar vluchten, want het maagdelijke meisje wacht op hem, zoekt hem zelfs wekelijks op, maar nee hoor: alle keren wordt hij achterhaald en gaat hij het gesticht weer in. Een normale (of toch niet, of toch wel?) jongen, temidden van kwijlende, gillende, krankzinnige mensen. Een fraaie rolprent. Toegang boven de 18 jaar.

N.S.