Hollands Weekblad. Jaargang 3

[p. 9]

Korte commentaren

Onze fascistische bondgenoot

In de Eerste Kamer heeft de K.V.P.'er prof. Beaufort zijn partijgenoot minister Luns verweten, dat Nederland zich van stemming heeft onthouden in de Verenigde Naties bij de kwestie-Angola. De bezadigde K.V.P.'er liet duidelijk blijken, dat hij de Portugese vernietingingsmethoden volledig afkeurde. Van een lid van een partij, waar men in ruime kring een zekere sympathie ontmoet voor de fascistische landen, die overwegend rooms-katholiek zijn, was het een plezierig geluid. Niet zo minister Luns, die wel vond dat er in Angola ‘heel nare’ dingen gebeurden, maar dat Portugal er ook heel veel goeds had gepresteerd. Over de volstrekt totalitaire, fascistische staatsvorm van Portugal werd met geen woord gerept. Ik meen, dat iedereen (ook dus een minister van buitenlandse zaken), die in de doodgewone parlementaire democratie met al haar gebreken de enige vorm ziet voor een betrekkelijk vrij en welvarend bestaan, ondubbelzinnig afstand moet nemen van de fascistische regimes, die evengoed vijanden van onze democratie zijn als de Sowjetunie en de volksrepublieken. Dat Portugal bondgenoot is in de N.A.V.O. mag van geen enkele betekenis zijn. Men dient meer respect te hebben voor de oppositie, die zich tegen dit regime verzet, dan voor Salazar en zijn fascisten. In bepaalde kringen betitelt men de afkeer van landen als Portugal en Spanje met de woorden: ‘intellectuelen-complex’. Dat is een kreet in het luchtledig, die er alleen maar toe dient tegenstanders van Westerse totalitaire regimes (waarvoor slappe figuren als bijv. Lunshof altijd een heimelijk respect hebben) als een halfzachte kleine groep af te schilderen.

Integendeel, wie het in het Westen opneemt voor Portugal of Spanje mag men een fellow-traveller van het fascisme noemen wiens mentaliteit even ondemocratisch en onnozel is als de geestesgesteldheid van de Russofielen, die de Sowjetunie zo een paradijs vinden.

A.F.L.

Het ‘liberale’ Spanje

Met Spanje is het precies zo gesteld. Enig verschil is er met Portugal, doordat Spanje gelukkig (nog) geen bondgenoot in de N.A.V.O. is. De Duitse minister Erhard heeft onlangs de lachwekkende mening gegeven, dat Spanje een liberaal land is. De Engelse minister Butler heeft gezegd, dat Spanje volledig deel moet uitmaken van de Westerse wereld. Hoe dit inslaat bij een bepaald soort conservatieven (hetzelfde soort, dat Chamberlain toejubelde, toen hij Tsjecho-Slowakije in 1938 aan Hitler had geschonken), kon ik lezen in de Daily Telegraph van 27 mei.

Een zekere Viscount Massereene and Ferrard, lid van het Hogerhuis, conservatief, schreef een ingezonden stuk. Enkele zinnen: ‘She (Spain) has proved herself a stalwart antagonist to Communism’. (Sir Oswald Mosley in Engeland ook, Hitler en Mussolini eveneens); ‘One could perhaps sympathise with the critics of Spain if the Spanish people were groaning under a ruthless regime; but such is certainly not the case, as I (en nu komt het) and thousands of Britisch tourists can testify’. Naïever kan het bijna niet. Aan het slot raadt hij ‘the younger critics’ aan het land te bezoeken voordat zij een mening vormen. En, schrijft hij dan, ‘to remember Gen. Franco's refusal in the last war to allow Hitler's troops passage through Spain to attack Gibraltar’.

Aan deze merkwaardige redenering zou men kunnen toevoegen, dat Rusland werkelijk tegen ‘Hitler's troops’ heeft gevochten, dat Tito het ‘Hitler's troops’ heel lastig heeft gemaakt, nog lastiger zelfs dan Franco. Maar de rots van Gibraltar was en is voor dit lid van het Hogerhuis vermoedelijk de inzet van de oorlog en nog steeds het centrum van de wereldpolitiek.

Nederlandse toeristen gaan ook in massa naar Spanje om aan de Costa Brava te genieten van het Erhardse liberalisme (E. is roomskatholiek, dat wijst in een bepaalde richting) en des burggrafen ‘vrijheid’.

[p. 10]

Salan en Lagaillarde waren er ook vrij en werden ook zo liberaal behandeld.

Voorzover die toeristen Spaans kunnen lezen, kunnen zij zich verdiepen in de gelijkgeschakelde Spaanse pers. En als zij erg nieuwsgierig zijn, kunnen zij een vervolging van protestanten meemaken of arrestaties van studenten en vakbonders. Dat kunnen leuke avontuurtjes zijn in de vakantie. En dan maar staren naar het walgelijke mausoleum, dat Franco, de felste antidemocraat van West-Europa, voor zich heeft laten bouwen.

A.F.L.

Geen recessie?

In een vergadering te Utrecht heeft de minister van financiën, prof. dr. J. Zijlstra, te verstaan gegeven, dat hij niet van mening is, dat er een recessie kan worden verwacht. Het is een kwestie van woordkeus, want de minister zeide ook, dat we sinds 1945 onafgebroken in de hausse geleefd hebben en dat is een nogal erg globale vaststelling. Wat is een recessie? Een achteruitgang van de conjunctuur. Deze komt o.a. tot uitdrukking in verscherping van de concurrentie, gevolgd door vermindering van de afzet in volume. De winstmarges worden dan kleiner en de voorraadvorming wordt minder. Door dit laatste neemt de liquiditeit toe. Dit verschijnsel is aan de gang. De groothandelsprijzen hebben een dalende tendentie; de voorraadvermindering, die eerst bij de grondstoffen optrad, is nu aangeland bij de halffabrikaten. De marges zijn door verschillende elementen aangetast: hogere kosten (lonen), revaluatie (lagere guldensopbrengst export) en verscherpte concurrentie door toeneming van de industriële capaciteit. Het toenemen van liquiditeiten heeft een ruime geldmarkt en een te veel middelen bezittende kapitaalmarkt veroorzaakt. Het belegging zoekende kapitaal drijft de beurskoersen omhoog, maar ondanks deze tegenkracht is de beurs al geruime tijd minder vast. Daaraan ligt een verminderende buitenlandse vraag naar Nederlandse aandelen ten grondslag, maar dat sluit aardig aan bij het ook door minister Zijlstra steeds aangeduide verschijnsel, dat wij voor onze conjunctuur in hoge mate afhankelijk zijn van het buitenland. Veel meer van de Europese conjunctuur tegenwoordig dan van de Amerikaanse. Bij dit alles heeft ten slotte minister Zijlstra zelf toen hij de belastingverlaging uitstelde in een nota gezegd, dat we de top van de hausse hebben bereikt. Dat wil dus zeggen, dat het omlaag gaat. Weliswaar kan het uit een oogpunt van evenwicht tussen binnenlandse middelen en bestedingen wel wat minder zonder dat we in de ellende zitten, maar het na-oorlogs dogma van de expansie (elk jaar meer nationaal inkomen) begint toch hier en daar wel wat te wankelen. Van de relatief lagere kwartaalcijfers bij Philips werd gezegd, dat dit incidenteel was; het kàn, maar zeker is het niet.

E.D.