Hollands Weekblad. Jaargang 3

Professor Kissinger
A.L. Schneiders

Wat het formele deel betreft was de lezing die prof. Kissinger vorige week onder auspiciën van het Nederlands Genootschap voor Internationale Zaken in de ‘Rolzaal’ heeft gehouden over de Amerikaanse buitenlandse politiek, een prijzenswaardig eenvoudige bijeenkomst. Dat zal wel in de eerste plaats zijn gekomen door het gedrag van prof. Kissinger zelf, die zich kenmerkte door geruisloze doelmatigheid. Alleen onder Amerikanen schijnt men wel eens zulke funktionele autoriteiten te kunnen vinden, zonder pomp en fratsen, zonder de strenge of oubollige gezagsallures die meestal het leeuwendeel van het gewicht van de Persoonlijkheid blijken uit te maken. Zo onopvallend was hij in uiterlijkheden dat ik mij alleen duidelijk een bril weet te herinneren, met vrij dikke glazen geloof ik, maar misschien zie ik ze dikker dan ze waren uit hoofde van de vagelijk middeleuropese afkomst die hij met zich mee scheen te hebben genomen. Voor het overige was hij niet oud en niet jong, niet lang maar wel zeer solide in elkaar gezet en goed geolied. Maar misschien was ik te gepreoccupeerd met de gedachte dat daar vlak voor ons een belangrijk adviseur van Kennedy stond, een van de weinigen dus die in het centrum aan de knoppen mogen komen, die gehoord worden als zij de mond open doen over precies dezelfde zaken als waarover wij dat ook bijna dagelijks doen, maar dan met ongeveer evenveel vrucht als de krekels bezig zijn in in het gras. Er waren zelfs situaties denkbaar waarin hij net iets verkeerds zou zeggen, met als onmiddellijk gevolg de oorverdovende en vermoedelijk definitieve beng of anders misschien ons onherroepelijk verder afglijden tot historische bezienswaardigheid.

Maar dat risiko van verkeerde adviezen leek niet zo heel erg groot: wij moeten ons er meer op instellen dat in politiek en strategie de zaken oneindig ingewikkeld zijn en dat er niet een enkele, duidelijke uitweg is; het is nodig de niet-nucleaire strijdkrachten van het Westen te versterken maar tegelijkertijd de Russen ervan te overtuigen

Het volgend nummer zal, in verband met Pinksteren, niet op 24 mei, maar op 25 mei verschijnen.

[p. 10]

dat wij nucleaire wapens zullen gebruiken als wij het met de conventionele wapens niet kunnen redden; het Westen moet economische hulp aan de nieuwe, neutrale staten verlenen zonder de illusie dat dit op korte termijn zal renderen in die zin dat zij dadelijk naar het westelijke kamp zullen overkomen; wij moeten vooral niet proberen op alle mogelijke manieren hun politieke steun te krijgen, het komt er niet op aan hoe de neutrale landen morgen in de Verenigde Naties zullen stemmen maar wel wat zij over tien jaar van het Westen zullen denken. Allemaal niet zulke verrassende uitspraken, maar blijkbaar is het zo uitzonderlijk wanneer mensen in belangrijke politieke posities in nuchtere, heldere taal intelligente standpunten innemen dat dat op zichzelf al verrassend genoeg is. Zo klein zijn de overgebleven marges voor handelen en het kost zoveel moeite blijkbaar om er nog eens een nieuw denkbeeld tussen te wringen, dat men zou zeggen dat er niet genoeg hoofden in de weer zouden kunnen zijn met het zoeken naar misschien toch nog eens een nieuwe kier.

Was wat Kissinger te zeggen had in het algemeen overtuigend, voor mij was hij dat niet erg waar hij zei dat de houding van de nieuwe naties om zowel buiten de koude oorlog te blijven als ieder wijze lessen toe te dienen, voor alle partijen demoraliserend werkt en verder dat de neutrale naties geen enkele bijdrage leveren tot de oplossing van de kwesties die beide blokken gescheiden houden, zoals Berlijn of ontwapening. Men zou zeggen dat dit standpunt, met enige consequentie gehanteerd, niet veel bestaansrecht overlaat voor de Verenigde Naties, waarvan de opzet nu eenmaal inhoudt dat Paraguay recht van meespreken heeft over de moeilijkheden tussen Oostenrijk en Italie over Zuid-Tyrol bij voorbeeld. In de praktijk zal dat vaak lastig genoeg zijn en soms zelfs wel idioot, maar niet iedereen zal willen beweren dat de Verenigde Naties als schokdemper helemaal nutteloos zijn geweest. Trouwens als de Verenigde Staten zich, terecht natuurlijk, voortdurend mengen in de problemen van Laos en waar niet allemaal over de wereld, dan kan men moeilijk de nieuwe, neutrale staten ervan weerhouden ook eens de neuzen in zaken wat verderop te steken. In ieder geval zou het niet taktvol zijn dit, zoals Kissinger het zelf noemde ‘ketterse standpunt’ openlijk te gaan uitdragen. Dat was al dadelijk te zien op het gezicht van een jonge Nigeriaan in de zaal die over dit punt ook een vraag stelde. Dat was een studie van ongelovige wrevel met wat spot in ebbenhout.