Hollands Weekblad. Jaargang 2

[p. 3]

Ten koste van de Papoea's
K.L. Poll

In 1949, toen de Nederlandse regering weigerde Nieuw Guinea met de rest van Nederlands-Indië aan Indonesië af te staan (‘omdat de souvereiniteitsoverdracht anders voor het parlement niet aanvaardbaar zou zijn’), begon de vergissing. In 1950, toen Nederland weigerde over de status van Nieuw Guinea te praten met de overdracht aan Indonesië als uitgangspunt, begon de periode van de ‘ijskast’ en daarmee van de halsstarrigheid. Omstreeks 1955, toen Nederland, inderdaad ijskoud, zich opwierp als promotor van het zelfbeschikkingsrecht van de Papoea's, begon de hypocrisie. In 1961, nu men links en rechts schermt met het begrip donquichotterie om daarmee onze aftocht te dekken, begint het verraad.

Het is begrijpelijk, dat directeuren van grote bedrijven in het geheim een campagne voeren om van Nieuw Guinea af te komen en daardoor onze handelskansen te verbeteren in de Afro-Aziatische landen, en op den duur misschien zelfs weer in Indonesië. Ook de politici hebben gelijk, wanneer zij er op wijzen dat Amerika, Engeland en Australië liever het risico lopen van een verontwaardigd Nederland dan dat van een communistisch Indonesië, dat wij dus machteloos zijn en dat wij van dat besef zo snel mogelijk de consequenties moeten accepteren. Het pleit voor juristen wanneer zij toegeven dat Indonesië in zijn recht staat, want dat Nieuw Guinea nu eenmaal een deel was van Indië, en vroeger ook altijd van Batavia uit bestuurd werd. En tenslotte, het is een goed ding wanneer moralisten duidelijk zeggen, dat de zelfbeschikkers van nu de ijskastbewaarders van gisteren zijn, dat het opzettelijk en nodeloos hinderen van Soekarno een voorname drijfveer is in onze buitenlandse politiek, en dat noch het ontwikkelingsstadium van het land noch dat van de bevolking Nieuw Guinea geschikt maakt voor zelfbestuur op korte termijn.

Dat alles is heel mooi, maar het maakt het verraad van de Papoea's waar wij met vereende krachten op afwerken er niet minder om. Wij hebben de Papoea's plechtig beloofd, dat zij over een jaar of tien onafhankelijk zullen zijn, en wij zullen die belofte breken. Wij zullen zeggen dat wij voor een overmacht bezweken zijn, en wij zullen het een tragische gebeurtenis noemen. Wij zullen tot het laatst toe onze eigen oprechte bedoelingen roemen - zelfs in een socialistische krant stond laatst een hoofdartikel over Nieuw Guinea waarin Nederland tot drie keer toe om zijn oprechtheid geprezen werd - en wij zullen er steeds bedroefder aan toevoegen dat wij wel het goede willen, maar de anderen niet, dat met oprechtheid in de harde wereld van de buitenlandse politiek nu eenmaal geen rekening wordt gehouden. Wij zullen de wereld vertellen, dat wij elf jaar ‘de kastanjes alléén uit het vuur gehaald hebben’, maar dat het nu werkelijk niet langer kan.

Wij hebben de Papoea's het mannetje in de maan beloofd en nu zij zich steeds meer zijn gaan verheugen op zijn komst, moeten wij zeggen: ‘het spijt ons, wij kunnen er niet bij’. De leden van de Nieuw-Guinea-raad zijn er al helemaal in: een van hun eerste resoluties was dat de Nederlandse regering niets over de status van Nieuw-Guinea mocht beslissen zonder hun toestemming. Dat zal hun dan lelijk tegenvallen.

Wanneer morgen in de Verenigde Naties over Nieuw Guinea wordt gestemd, zou Indonesië-rekenend met de stemverhouding in 1957 en met de Afrikaanse staten die er sindsdien bijgekomen zijn - nog maar drie of vier stemmen van een tweederde meerder-

[p. 4]

heid af zijn, gesteld tenminste dat alle landen die ons in 1957 steunden of zich van stemming onthielden, dat nu nog zouden doen. Wanneer de stemming over een jaar herhaald wordt en wanneer er dan nog een paar nieuwe landen lid zijn, zullen wij het waarschijnlijk verliezen. Gaan wij dan tegen de V.N.-resolutie in om trouw te blijven aan onze belofte? Luns misschien nog wel, maar het parlement en de rest van het kabinet zeker niet.

Wanneer Indonesië aanvalt met meer dan duizend man, zullen wij het eiland en daarmee onze belofte aan de Papoea's niet verdedigen als anderen ons niet komen helpen. Dat zeggen wij tegen elkaar en tegen iedereen die het maar horen wil. Maar hebben die anderen zich ooit medeverantwoordelijk gesteld voor het nakomen van onze verplichtingen? Wanneer het misloopt is dat niet hun fout maar de onze. Wij hebben iets toegezegd dat onze macht te boven ging en waarvoor wij zelfs de kleine macht die wij bezitten niet wensen in te zetten.

De Papoea's, althans het mondige deel van de bevolking, zullen het waarschijnlijk slechter krijgen onder Indonesisch bestuur dan onder het Nederlandse. De Indonesiërs, en de Papoea's in Indonesië, zullen hen beschouwen als collaborateurs. Zijzelf zullen de Indonesiërs zien als vijandelijke indringers. Er zal minder geld zijn voor de ontwikkeling van het eiland. Iedere vergadering, die de Nieuw-Guinea-raad nu houdt, zal straks de kater groter maken, de koude douche kouder. Ieder woord Nederlands dat wij hun leren zal hun binnenkort kwalijk genomen worden. Ieder woord Maleis dat zij nu niet leren zullen zij over één, twee of drie jaar missen. Hun ervaring met Westerse democratische regels zal snel voorbij zijn, en zij zullen er een vieze smaak van overhouden als zij inzien waarom wij zo aardig en behulpzaam zijn geweest, en waarom wij er op een gegeven moment toch maar mee zijn opgehouden. Hun wantrouwen tegenover Nederland en tegenover het Westen in het algemeen zal er misschien nog groter van worden dan dat van de Indonesiërs. Het enige voordeel daarvan voor henzelf kan zijn, dat zij zich op basis van deze gemeenschappelijke rancune gemakkelijker leren schikken in hun onderworpenheid aan Indonesië, en dat de overgang naar samenwerking met Indonesiërs iets vrediger zal verlopen dan wij nu denken.

De Nederlandse regering heeft in 1949 een verkeerd besluit genomen. Toen haar dat duidelijk werd is zij gevlucht in de schijnheiligheid om haar stijfkoppigheid te maskeren. Zij heeft het zelfbeschikkingsrecht geperverteerd door het toe te kennen aan een volk dat er niet om vroeg en dat er niet geschikt voor was, alleen om haar gezicht te redden tegenover de buitenwereld en om de Indonesiërs met een goed geweten te kunnen blijven dwarszitten.

Van deze regeringsvlucht in de hypocrisie zijn veel Nederlanders en Nederlandse bedrijven in Indonesië de dupe geworden. Dat kan men nog ons verdiende loon noemen, hoe onverdiend de tegenslag ook was voor ieder individu persoonlijk en voor iedere onderneming die door de Indonesische represailles getroffen werden. Maar nu zijn wij bezig aan iets veel onfatsoenlijkers, namelijk aan het scheppen van een situatie waarin de Papoea's zullen moeten boeten voor onze misstappen. Wij hebben de Papoea's een zelfstandigheidsideaal opgedrongen, niet omdat het lot van die verre

[p. 5]

wilden ons meer interesseerde dan dat van Eskimo's, maar omdat ‘streven naar zelfbeschikking’ zo mooi liberaal stond, zo goed paste bij wat er in Afrika en de rest van Azië gebeurt, en onze halsstarrigheid aan het oog onttrok. Wij hebben een vreemd kind, dat aan onze zorgen was toevertrouwd bedorven door het te verwennen met de gedachte dat het al op zijn tiende jaar meerderjarig mocht zijn, en nu het zelf is gaan geloven dat het bijna zover is, staan wij op het punt het aan een andere voogd met andere bedoelingen over te dragen.

Zoals Nederland in september 1938 het verraad van Tsjecho-Slowakije bezegelde met vlaggen, zo zijn wij nu van plan ons verraad van de Papoea's te verpakken in de vlag van de donquichotterie. Dat woord is een even briljante en een even misselijke vondst als het woord zelfbeschikking. Het is mooi om een Don Quichotte te zijn, een edele dwaas die uit edele principes een edele illusie najaagt. En het is nog mooier om, ouder en wijzer, de illusie te laten schieten. de dwaasheid dwaasheid te noemen en de principes aan te passen aan het gezonde verstand en het gezonde eigenbelang. Wie zijn vergissingen donquichotterieën noemt heeft zich niets te verwijten. Hij is wel geen ridder meer van de droevige figuur maar hij heeft toch nog iets ridderlijks. Met het woord donquichotterie zullen wij onze nationale trots intact proberen te houden, ook al bezwijken wij dan eindelijk voor Indonesië's aandrang en ook al laten wij daarmee de Papoea's in de steek.

The Economist van vorige week raadt Nederland aan Nieuw Guinea, al dan niet met behulp van de Verenigde Naties, aan Indonesië over te dragen. De vele argumenten die voor overdracht pleiten en die hier ook al dikwijls zijn genoemd komen in het stuk naar voren. The Economist zet Nieuw Guinea bovenaan op een lijstje van gebieden waar zich de komende maanden de krachtmeting tussen Kennedy en Kroestsjef zal afspelen. Ook uit het stuk zelf blijkt dat de angst voor een Indonesië onder communistische invloed de voornaamste reden is waarom het blad voorstelt Indonesië zijn zin te geven. Het artikel eindigt met de woorden:

The Dutch might even gain, not lose, prestige by showing themselves willing to transfer sovereignty over the last bit of their East Indies empire within a period of years to be determined in negotiations with the Indonesians. Indeed the prize, in terms of Indonesian good will, could be surprisingly valuable, even at this late stage. It would perhaps be a long time before the Queen of the Netherlands was able to visit Indonesia as the Queen of Great Britain so lately visited India and Pakistan. But long before that, no doubt, Dutch business could again find a corner in the country which it knows so well.

Het is een vleiend en aanlokkelijk toekomstbeeld en al zal het nog wel even duren, voordat de koningin een triomftocht door Indonesië maakt (en Soekarno hier ontvangen wordt zoals Nehroe in Engeland) en voordat de handel- en cultuurmaatschappijen in Indonesië weer welkom zijn, toch is het niet ondenkbaar dat er iets van terechtkomt. In ieder geval zal overdracht van Nieuw Guinea op een kortere termijn onze positie in andere landen ten goede komen. Dat is één van de vele argumenten om die overdracht zo spoedig mogelijk te laten plaatsvinden.

Maar laten wij daarbij onze mond houden over oprechtheid, donquichotterie en tragiek. Want voor ons is de loop der gebeurtenissen niet tragisch, maar uitsluitend beschamend. Het enige wat wij nog kunnen doen om ons verraad van de Papoea's te verzachten is: zelf zo snel mogelijk beginnen met het voorbereiden van de onvermijdelijke ontnuchtering.