Hollands Weekblad. Jaargang 2

[p. 5]

Portret van een blad V
Nieuwe Rotterdamse Courant
H. Brandt Corstius

De beste test voor een krant is om twee weken met vacantie te gaan en na terugkomst op één avond de versnelde film van twee weken te bekijken. Is het nieuws, ondanks het feit dat het belegen is, nog leesbaar? Zijn de opinies, in het licht van wat er de volgende dagen gemeld wordt, verstandig? Is er, over een hele week genomen, harmonie tussen de verschillende onderdelen waaruit een krant bestaat? Krijgt men een goed beeld van, en een goed oordeel over, de twee vacantieweken? Ik ben dit weekblad dankbaar dat het mij op onbekrompen wijze in staat heeft gesteld mijn paasvacantie voor deze test te gebruiken, teneinde het protret te kunnen leveren van de Nieuwe Rotterdamse Courant, ook wel bekend als ‘de Rotterdammer’, de ‘Nieuwe Rot’ of de ‘En-er-cee’. De conclusie waartoe ik kwam was dezelfde als ik al vermoedde na het lezen van de laatste vierduizend nummers van dit blad: het antwoord op de vier vragen is viermaal ja.

Laten we van klein naar groot opklimmend zien hoe de N.R.C. het nieuws brengt. Lokaal nieuws wordt ons op pagina 2 met prijzenswaardige beperking gebracht. Alle berichten uit de hoofdstad b.v. blijken in een ‘klein steentje’ van vier regeltjes te kunnen worden gecomprimeerd. Voor Rotterdam zijn de steentjes wat groter. Rotterdam schijnt een ‘haven’ te bezitten. Een haven is iets waar geregeld het zoveel-duizendste schip binnenloopt. Dit sensationele bericht wordt ons steeds meegedeeld, met de opmerking dat het er weer eerder was dan het vorig jaar. Andere kranten zijn zo jaloers op deze N.R.C.-primeurs dat we er dit havennieuws nooit terugvinden. Van de andere steden verdient alleen de Utrechtse correspondent vermelding, omdat hij de enige ter wereld is die door zijn krant gestationeerd is in een stad die hij met hartstocht verafschuwt. Daar dit met de meeste inwoners van Utrecht het geval is, heeft de hoofdredactie hier een zeer gelukkige greep gedaan. Afgelopen zaterdag schreef deze correspondent ter opluistering van de lustrumfeestelijkheden waaraan deze stad zich overgeeft: ‘Het Stationsplein blijft ten eeuwigen dage liggen in al zijn monotonie en grauwe compactheid, de autobuschauffeurs blijven wurmen om hun voertuigen - steeds minder in getal - in en uit te rijden en het Leidseveer stinkt als een ettergezwel met kwalijke pukkels rondom, een corona van zuur- en viskramen, afval en rommel... De vreemdeling kan met grote voldoening terugreizen naar welk oord ook in Nederland in de wetenschap dat het bij hem thuis nooit zo'n vieze bedoening is als in het hart van het land. Waar men een nieuw Tivoli voorbereidt op een plaats die de hele burgerij verwerpt, maar die het voordeel heeft dat men er de beenzwartfabriek niet kan ruiken.’ Moge de redactie nimmer gevolg geven aan zijn smeekbrieven om uit deze hel verlost te worden.

Ook het nationale nieuws bereikt ons in verstandige matigheid. Legerhelmen en psychopathen eisen er even weinig ruimte als de reguliere moorden en branden. Maar het Europese en het wereldnieuws krijgen ruimschoots de plaats die ze verdienen. Speciaal de Parijse correspondent verdient grote waardering om zijn kritische zin en het duidelijke licht dat hij werpt op de woordenjungle van de Grote Generaal. De Amerikaanse correspondent gebruikt het liefst in de tweede zin van zijn berichten het woordje ‘ik’ (hoor net van Kennedy, zei net tegen Van Royen, waarschuwde Luns), terwijl de verdere Rotterdammerstaf altijd ‘wij’ is. Het is me niet duidelijk of er een vaste correspondent in Moskou is. Zo ja, waarom schrijft hij dan niet meer? Zo nee, waarom dan berichten ‘van onze correspondent’? Zo nu en dan verschijnen er goed geinformeerde stukken over Indonesië. En dan zijn er als kroon op de buitenlandse berichtgeving de artikelenseries van Huizinga, die in iedere Afrikaanse hoofdstad de goede personen schijnt te kennen. Toch is het jammer dat de correspondenten alleen in de hoofdsteden zitten. Dit is geen speciaal verwijt tegen de N.R.C. want geen enkele Nederlandse courant doet het, maar waarom kan de Guardian wel tijdens het Algerijnse referendum een juffrouw in een dorpje zetten dat 's nachts van de F.L.N. en overdag van de Fransen is, om ons de stemming daar weer te geven, terwijl wij het met verslaggevers moeten doen die in een taxi Algiers

[p. 6]

doorkruisen en rapporteren dat er ‘een gespannen stemming’ heerst. Dat geldt voor de Congo nog sterker. Daar zijn oorlogsverslaggevers nodig en geen heren die van de barkeeper horen dat Lumumba een Hitler is en dat doorgeven. Dat stond overigens niet in de N.R.C., die wacht tot het rustig is waarna Huizinga erheen gaat en ons haarfijn kan vertellen wat er precies gebeurd is.

We zijn van nieuws in het algemeen op de politiek gekomen en laten we van groot naar klein zien wat de N.R.C. met de politiek doet.

Internationaal staat ze altijd feilloos in de goede positie. Dat kan betekenen: ik heb toevallig dezelfde mening als deze krant, of: ik laat mijn mening geheel door deze krant vormen, maar ik geloof dat er toch wel zoiets als een objectieve visie op de wereldpolitiek bestaat, en dat de N.R.C. die dicht benadert. Bereidheid om ook minder leuke dingen waar te nemen, vermogen om altijd de hoofdzaken in het oog te houden, een rustige benadering van de tegenstander, het zijn kwaliteiten die ‘De Toestand’ en vele hoofdartikelen een groot gezag geven. Eén voorbeeld: nergens heb ik zo onomwonden gelezen dat na de UNO-resoluties België tot zondebok is verklaard en dat dit land zich voor ons allen nuttig kan maken door deze rol zo goed mogelijk te spelen. Ben ik het met de opinie van de Nieuwe Rotterdammer op internationaal gebied altijd eens, de bewoordingen zijn wel eens wat te voorzichtig. Wanneer op 30 maart wordt geschreven: ‘Hier past de vraag of het beleid voldoende aandacht heeft geschonken aan de noodzaak om het anderen, voor wie de kwestie Nieuw-Guinea een ander aanzien heeft dan voor ons, voldoende duidelijk voor te stellen en toe te lichten. Wanneer de houding van de Verenigde Staten tegenover de installatie van de Nieuw-Guinea-raad symptomatisch zou blijken te zijn, dan zou er aanleiding zijn deze vraag ontkennend te beantwoorden’, dan past de vraag of de redactie wel voldoende aandacht heeft geschonken aan de noodzaak om het anderen, voor wie de kwestie Nieuw Guinea een ander aanzien heeft, voldoende kort en duidelijk te zeggen dat ze zich vergist hebben. Wanneer het aangehaalde citaat symptomatisch zou blijken te zijn voor de stijl van de hoofdartikelen, dan zou er aanleiding zijn deze vraag ontkennend te beantwoorden.

Als tegenstander van de V.V.D. vind ik ook de nationale politiek van de N.R.C. zeer te prijzen. De voorlichting over het parlementaire leven is voorbeeldig: als enige krant een samenhangend verslag van de kamerzittingen plus een uitvoerig becommentarieerd overzicht op de voorpagina. De dag vóór de verkiezingen blijkt even dat de Nieuwe Rot wil dat we op de V.V.D. stemmen, maar de rest van het jaar krijgen Oud en de liberale ministers er goed van langs. Maar alweer: de toon is wel eens wat te plechtstatig. In een interview verklaarde de hoofdredacteur Mr. A. Stempels dat het optreden van minister Beerman ‘bij de wilde duinspinnen af’ was. Waarom vinden we die duinspinnen niet in de N.R.C.?

Gelukkig voelt de redactie zich niet verplicht om als andere kranten iedere dag vier of vijf kritische commentaren af te drukken, maar als er een is, is die meestal ook raak. Het is geen wonder dat de N.R.C. het meest geciteerde dagblad in Nederland is. Elke dag kan men er in ‘De Waarheid’ iets uit aangehaald vinden, zodat het grote abonnéverlies van deze krant wel verklaarbaar is: men neemt liever direct het ‘bekende liberale dagblad’. Speciaal de rubriek ‘Dezer Dagen’ heeft, vooral bij zijn sterke start, veel waardering gevonden. Ik hoor hem liever over Duitsland of Morele Herbewapening dan over eicelproeven of atoombommen. Wij kunnen ‘Dezer Dagen’ niet dankbaar genoeg zijn dat hij zich tegen de Morele Herbewapening heeft gekeerd. Nu heeft elke krant en elk weekblad ertegen geschreven, maar de N.R.C. hoorde bij de allereersten en het is voor een groot deel aan haar te danken dat ons altijd graag halfzachte vaderland voor deze beweging gespaard is. Enkele fanatieke herbewapenaars blijven in de rubriek ‘Uw mening’ nog nasputteren: ‘wat u zegt is niet waar’, waar de redactie met koele onverzettelijkheid steeds maar weer onder zet: ‘bewijst u dat maar’. Overigens lijkt het me van geen belang of Frank Buchmann indertijd Hitler goedgezind was, nu in 1961 schermt hij met de oorlogsmisdadigers Kisji en Tsjombe, dus dat is duidelijk genoeg.

We moeten nog spreken over kunst, geld, sport en andere versiering, maar wat voor mij het belangrijkste is staat hierboven. Het zou weinig zeggen als ik de N.R.C. een goede krant noemde want dat is godbetert in deze serie ook al met de om verschillende redenen verwerpelijke kranten ‘De Tijd/ Maasbode’ en ‘Het Parool’ gebeurd. Men moet de N.R.C. vergelijken met de beste buitenlandse kranten. En dan lijkt hij me zonder twijfel uitsteken boven ‘Le Monde’, die inderdaad zo saai is als onwetenden de Nieuwe Rotterdammer wel eens noemen, en op een lijn staan met ‘The Guardian’ al mist hij de superbe toon van dat blad, en schiet hij in de ‘versiering’ die hieronder besproken wordt, tekort. De ‘New York

[p. 7]

Times weet natuurlijk meer, maar in oordeelskracht staan ze gelijk.

De kunstrubrieken lijden zwaar onder het feit dat de kritieken niet ondertekend worden. Alleen de Amsterdamse jazzrecensent heeft een eigen geluid en daardoor een zeker gezag. De toneelrecensenten zijn er nogal eens naast en bemoeien zich kennelijk liever met de ‘toneelpolitiek’. De hele culturele sector mist coördinatie en, soms, voldoende kennis van zaken. Want als, om bij datzelfde nummer van zaterdag j.l. te blijven, de bespreker van een expositie van de jonge Utrechtse tekenaar die lezers en kijkers van het Hollands Weekblad wel bekend is, zegt dat dit ‘het debuut van een jonge Amsterdammer’ is, dan is dit om twee redenen onjuist. De radio- en T.V.-rubriek daarentegen is voortreffelijk, de enige in het land die hardnekkig onze aetherhelden die iedereen bij de voornaam noemt blijft ridiculiseren, de enige die weet wat er op dit gebied in de rest van de wereld gebeurt en de programma's naar een eigen norm beoordeelt. Ik ben blij dat de televisie is uitgevonden, ik zie er nooit wat van, maar vind de kritieken aardige lectuur.

De beurskoersen zijn er nu wat eerder dan vroeger en dat is erg prettig. Op sportgebied ligt de aandacht vanouds op cricket en paarden, maar ook de voetbalverslagen verslind ik met aandacht. Op maandag verdringt trouwens een sportcommentaar het cursiefje op pagina drie waarover wij helaas nog moeten spreken. We zijn namelijk nu op het gebied van de versiering gekomen en dat wordt pijnlijk. Want noch de kattengrapjes in het zaterdagse bijvoegsel, noch de omkaderde wereldlachertjes kan ik erg appreciëren. Maar laten we ons beperken tot wat pretentie heeft. Allereerst dus die nieuwe rubriek, die de pagina drie, het gezicht van de krant, is komen verpesten. Dit ‘Quax’ is een zeldzame verzameling ongijn, dat steeds eindigt op een uitroepteken of op drie puntjes. Laat ons toch allen de rubriek ‘Uw mening’ bestormen om dit te doen eindigen. De verleiding is groot om als vernietigendste kritiek de naam van de schrijver te noemen, maar ik heb me voorgenomen om hier als naieve lezer verslag te doen van lief en leed bij het lezen der N.R.C. Bij het steeds terugkerend leed behoort ook de ‘Zandloper’, met wie ik, als ik het goed begrijp, nog altijd in proces lig, zodat ik me voorzichtig moet uitdrukken. Ik zal me beperken tot een antwoord op enkele door hem gestelde vragen. Op de dag dat er een Rus uit de ruimte terugkwam, was geen enkele journalist op het geniale denkbeeld gekomen daarover te schrijven. Zandloper wel, hij vraagt ons: ‘Zijn tijd en ruimte op de tocht niet opgeheven? Bevindt men zich met zo'n ruimteschip niet in het luchtledig? Doorkruist men als het ware niet een stukje eeuwigheid? Gaat men, alleen in zijn kegel, niet tot het systeem der lichtjaren behoren?’ Mijn antwoord op de eerste drie vragen luidt: Nee. Inderdaad. Inderdaad. De laatste vraag kan ik, afgezien van de insinuatie van alcoholmisbruik bij de sovjetheld, niet beantwoorden, want wat is het systeem der lichtjaren? Een van onze jongste dichters dichtte al:

De stabiliteit van een lichtekooi op een velo
moet kloppen met het vermaak van aderlaten van Tromp's bolgewas.
waar de lach geen tittel van de inkomsten geleden heeft.
en de toga het getal der rookkolom aangeeft.

Het N.R. Cryptogram is veel te gemakkelijk. dat dit geen loze bewering is, moge blijken uit de feiten, dat kopij voor het H.W. op zaterdagavond moet binnen zijn, en dat in bovenstaand vers de gevraagde woorden van het laatste cryptogram te vinden zijn. Stuurt u snel in, morgen moet de oplossing op de redactie zijn.

De versiering is dus onder de maat. Maar dat tast mijn conclusie niet aan: ook met twintig Quaxen en nog wat Zandlopers zou de N.R.C. de beste krant van Nederland zijn. Daarvan is ze zelf ook overtuigd en dat maakt haar houding t.o.v. de journalistiek wel eens wat vreemd. Zo werd de Haagse journalist die burgemeester Schokking onmogelijk maakte, berispt en werd het door een agent neerslaan van een Amsterdamse journalist niet afgekeurd (althans de redactie corrigeerde deze opinie van haar zandloper niet).

Mijn ideale krant bevat, streng gescheiden, goed nieuws (weinig!), goed commentaar, en goede versiering (niet te veel). Op twee van de drie punten voldoet de Nieuwe Rotterdamse Courant hieraan. Aan zo'n bijna ideale krant mag men ook hoge eisen stellen. Ik noem er twee.

Waarom schrijft de N.R.C. niet over het fascistoide gedoe van ‘De Telegraaf’, niet elke dag, maar van tijd tot tijd zoals ze dat wel met Elsevier doet?

Waarom schrijft de N.R.C. niet feller over de waanzinnige Nieuw Guinea politiek die voor ieder mens met ogen tot een ramp moet lijden?

In de ruimte tussen de advertenties vinden wij nogal eens ‘De N.R.C. is een begrip’. Dat zegt niet zoveel want ‘Der Stürmer’ en ‘De Telegraaf’ was en is ook een begrip. Maar soms staat er: ‘De N.R.C., een van de goede dingen in uw leven.’ En dat is waar.