Hollands Weekblad. Jaargang 2

[p. 7]

Korte commentaren

Partijvoorzitters

Het seizoen van de partijcongressen is weer aangebroken. Schokken brengen dergelijke congressen niet teweeg, men kan ze vergelijken met de algemene politieke beschouwingen in de Staten-Generaal. De afgevaardigden, die daar behoefte aan hebben, krijgen de kans om wat te pruttelen, veel succes hebben zij nooit, omdat de politieke partijen met hun krachtige oligarchieën geen bijzonder democratische lichamen zijn. Bij de een is de sfeer wat anders dan bij de ander, er wordt gelachen, soms valt er een hard woord, maar van een dynamische verandering is zelden sprake. Grote rellen zoals bijvoorbeeld in Frankrijk, Engeland en Italië maakt men hier niet mee. De politieke partij met haar vaak enorme innerlijke verscheidenheid van opvattingen (subs. emoties) moet naar buiten haar hechte eenheid bewaren. Vroeger was dat anders, scheuringen hebben geleid tot het ontstaan van zeer krachtige formaties, uitstotingen hebben het prestige van partijen vaak versterkt, vooral dan bij het electoraat. Tegenwoordig ligt het zwaartepunt van de actieve politiek bij de parlementsfracties en fractieleiders met hun kennis, routine en spraakvaardigheid zijn altijd gemakkelijk in staat hun beleid tegenover afgevaardigden te verdedigen.

Oud is herkozen als voorzitter van de V.V.D. (in 1963 legt hij dat voorzitterschap neer) en Suurhoff zal de leidende man van de Partij van de Arbeid worden, als opvolger van wijlen Evert Vermeer. Zo op het eerste oog is dat merkwaardig, omdat Suurhoff bij het congres in 1959 zo weinig stemmen kreeg, dat hij niet voor een bestuursfunctie in aanmerking kwam. Die stemmen krijgt hij nu natuurlijk wel, ofschoon hij zich sedert 1959 als Kamerlid bepaald geen groot politicus heeft getoond. Suurhoff is een weinig briljant, maar betrouwbaar man, als oud-voorzitter van het N.V.V. en oud-minister heeft hij de sociale strijd en de sociale ontwikkeling van zeer nabij meegemaakt. Een grote of bijzonder intelligente figuur heb ik hem nooit kunnen vinden, hij had teveel beperkingen. Roemers, de tegenwoordige voorzitter van het N.V.V. heeft een veel grotere economische eruditie en bewijst bij zijn optreden in de Kamer, dat hij ook meer ‘feeling’ heeft voor de politiek. Suurhoff echter is de belichaming van de verburgerlijkte (ik gebruik dit woord in positieve zin, niet denigrerend) arbeider, die de grote meerderheid vormt van de socialistische massa. Zoals Oud met zijn eenvoudige betoogtrant, zijn onverzoenlijk antisocialisme en zijn liefde voor traditionele vrijheden het best de gedachten vertolkt van de middengroepen, waarop de V.V.D. steunt. Beernink, de voorzitter van de C.H.U., is van te gering formaat om zijn partij ooit uit haar lethargie te wekken, Berghuis van de antirevolutionairen is een wijze, plechtstatige calvinist, die zijn partij evenmin tot nieuwe bloei zal brengen en Van Doorn van de K.V.P. is teveel openbare aanklager gebleven om ooit belangrijk te worden in de politiek.

Al deze voorzitters zijn slechts een deel van de oligarchieën, die de ontwikkelingen binnen de partijen tot zo een trage zaak maken.

A.F.L.

Trouw

Het klinkt enigszins koddig, maar de Stichting Door de eeuwen trouw, de club van koloniale diehards, bestaat nog steeds. Zij schijnen hun belofte gestand te doen en werkelijk trouw te willen blijven tot het bittere einde. Dat is bijzonder lofwaardig, hoewel die trouw zelf wel geen eeuwen meer zal duren. Vele getrouwe hoogbejaarden zullen in jaren moeten gaan tellen. En het is nu eenmaal zo, dat met het menselijke einde ook een einde aan de trouw komt.

Onlangs hebben zij in Arnhem vergaderd. Onderwerp: Ambon een afgedane zaak? Terwijl men internationaal moeizaam zoekt naar een oplossing van het vraagstuk Nieuw-Guinea, is het Tweede-Kamerlid Van Rijckevorsel al veel verder. Ambon zou zich na de zelfbeschikking van Nieuw-Guinea in een federatief verband kunnen aansluiten. ‘Nederland heeft de verplichting om met rechts- en politieke middelen de verwezenlijking van het zelfbestemmingsrecht van Ambon te blijven ondersteunen.’ Prachtig, wanneer wij Nieuw-Guinea en Ambon de vrijheid hebben gegeven, is Sumatra aan de beurt, daarna komt Java, gevolgd door Madoera, Bali en Borneo. Tegen zelfbeschikking voor Suriname kan dan ook geen bezwaar meer bestaan en intussen kan Door de eeuwen trouw nog actie voeren voor een zelfstandig Angola en tegen de apartheid in Zuid-Afrika. Voor de hooggestemde K.V.P.'er Van Rijckevorsel zijn nog mooie taken weggelegd. Zijn aantal voorkeursstemmen zal bij elke verkiezing groter worden.

A.F.L.

[p. 8]

Dividenden

Hoe langer hoe duidelijker wordt het duidelijk, dat een omvangrijke herziening van het Nederlandse vennootschapsrecht dringend noodzakelijk is. Zulke dingen weerspiegelen zich vooraf in de financiële pers. In de afgelopen week heeft een opmerkelijk groot aantal publicaties zich op hetzelfde ogenblik bezig gehouden met de nieuwe ontwikkeling in de winstuitkeringen van de ondernemingen. Naast of zelfs geheel in de plaats van een contant dividend geeft men een z.g. agiobonus. Dat is een uitkering in gratisaandelen, waarmede men een bepaalde in de loop der tijden gevormde en in wezen slechts boekhoudkundige reserve een regeltje naar boven schuift en toevoegt aan het kapitaal. Door een eigenaardigheid in de belastingwetgeving is zulk een uitkering vrij van inkomstenbelasting, hetgeen voor tal van aandeelhouders en vooral voor de kleinere aanleiding is de bonus te verzilveren en het inkomen daarvan te toucheren boven het contante dividend. Door de verkoop van de bonus vermindert echter de aandeelhouder zijn stukje belang in de NV en als dan een jaar later weer eenzelfde dividend in contanten wordt uitgekeerd, krijgt hij minder geld in handen dan degene, die zijn bonus niet heeft verkocht. Dit houdt dus in, dat het rendement op een aandeel niet mag worden uitgedrukt in het optellen van contant dividend van een boekjaar plus het percentage van de agiobonus. Door dit wel te doen - en dan bovendien nog een manipulatie met cijfers uit te halen - becijferde De Waarheid het dividend van Philips op 76 pct en Het Vrije Volk dat van de Koninklijke op plm 100 pct. Toen De Waarheid een idee had wilde Het Vrije Volk blijkbaar niet achterblijven.

Afgezien van dit soort reacties zit er aan die dividendpolitiek een gevaarlijke kant. Te late aanpassing van het vennootschapsen belastingrecht heeft al het verschijnsel van de z.g. zelffinanciering geschapen: de NV probeert zoveel mogelijk winst in het bedrijf te houden om niet op een ongelegen moment voor het feit te komen staan, dat een beroep op de kapitaalmarkt moet worden gedaan. De ontwikkeling is zelfs al zover, dat de grote ondernemingen nauwelijks meer ‘aan de beurs’ komen. Grote emissies hebben zij niet meer nodig en wanneer een middengroot bedrijf als de Kon. Ned. Papierfabriek al eens aan de markt komt met een emissie van nominaal plm f 11 mln (door de koers van uitgifte overigens plm f 16 mln vragend) staat men daar al bijna van te kijken. Hetgeen dus wil zeggen, dat de vaart in het bedrijfsleven niet geremd wordt door kapitaalgebrek, m.a.w. dat men de aandeelhouders niet nodig heeft.

De natie heeft de aandeelhouders evenwel zeer nodig. Zelfs wanneer het mogelijk zou blijken de inflatie dusdanig te beperken, dat het niet langer nodig was besparingen te beleggen in waardevaste dingen, wat aandelen zijn omdat hun koersen omhoog gaan naarmate de inflatie sterker wordt, dan ligt het accent nog op de noodzaak van het sparen. Bij dit sparen moeten de spaarders ergens met hun besparingen kunnen blijven. In een oude kous verliezen ze alle zin. De structuur van de Nederlandse zo kleine economie is zodanig, dat er allerlei verstoringen zouden gaan optreden wanneer alle inkomen voor consumptie zou worden aangewend. De wereld bevindt zich verder in een overgangsfase. Het zal binnen afzienbare tijd mogelijk zijn een groot deel van de besparingen in de ontwikkelingslanden te beleggen. Daaraan moet echter een zekere mate van fondsvorming in de industrielanden vooraf gaan. De west-Duitsers beginnen zo langzamerhand het moment te naderen, waarop zij tot enige kapitaalhulp aan de ontwikkelingslanden kunnen overgaan. In de komende decennia zullen grote besparingen in de industrielanden voor investeringen in de ontwikkelingslanden essentiëel zijn als men een massale ontwikkeling in die landen wil voorkomen zoals China te zien heeft gegeven. Het individuele sparen is daarvoor even belangrijk als kapitaalvorming door de overheid via de belastingheffing en export van dat kapitaal. De kleine spaarder kan eerst vóór-sparen via de liquiditeit-verzamelende spaarbank, maar moet toch dan al vrij spoedig eenvoudig beleggingsmateriaal kunnen krijgen dat hem een zekere vrijheid laat. In wezen beperkt de bonuspraktijk die vrijheid, hoewel in geval van een redelijke verhouding tussen contant dividend en bonus, zoals bij Philips en de Koninklijke of AKU de praktijk wel meevalt. Het is echter van een heel andere kant bezien ook wel merkwaardig, dat juist bedrijven in niet gemakkelijke sectoren met een ‘fidele dividendpolitiek’ - het noemen van de KNP was niet helemaal toeval - juist zulk een gezonde snelle expansie te zien geven. Te grote voorzichtigheid met contante uitkeringen is ook nogal eens een leeftijdsverschijnsel; de Twentsche Bank werd 100 jaar oud en keerde alléén maar een bonus uit, even groot als een gemakkelijk te financieren dividend had kunnen bedragen.

E.D.

De tekeningen in dit nummer (‘Orangeade-drinkers’) zijn van Slachters Keesje