Hollands Weekblad. Jaargang 2

[p. 4]

Wrong or wrong, my country?
H. Brandt Corstius

De exploratie van ons overzeese gebiedsdeel levert steeds weer ethnologische juweeltjes op. Zo is er onlangs een stam ontdekt, die wel veel met de meeste Nieuw-Guinea-volkjes gemeen heeft, maar in bepaalde opzichten toch uniek is. Net zoals de inwoners van de Baliemvallei is dit volkje uiterst oorlogszuchtig. Naast een sterke landmacht varen ze in hun wrakke prauwen over alle zeeën waarbij het ze niet interesseert of er eens een man of een koppensnelmes overboord gaat. De naam van de man gaat over op een prauw (animistische instelling), over het verloren koppensnelmes wordt gezwegen. Toch is deze dapperheid maar schijn, in werkelijkheid willen ze helemaal niet vechten. Een zoon van een oud dorpshoofd heeft openlijk verklaard dat er ‘geen soldaat voor het vaderland mag sneuvelen’ en dat moedigt de vijand natuurlijk aan. De langste man wordt automatisch de Grote Medicijnman, hoe dom hij ook is. De tegenwoordige functionaris is aanhanger van een merkwaardige religie die in de Pacific wel meer voorkomt: het geloof dat de Goden alles wel in orde zullen maken, dat er op het moeilijke ogenblik altijd steun komt. Dit geloof heeft in de tweede wereldoorlog steun gekregen door de Amerikanen die uit de lucht kwamen springen met blikjes met allerlei heerlijkheden. Ook de huidige Medicijnman heeft een kinderlijk vertrouwen dat Amerika hem wel zal helpen en is niet in staat in te zien hoe belachelijk die verwachting wel is. Het leven in de stam wordt gekarakteriseerd door onderling gekrakeel,

De tekeningen-serie in dit nummer is van Peter Vos

geïntrigeer, brieven openweken, elkaar ontslaan, het aanroepen van allerhande Goden, en zelfs vuistgevechten.

Als ik lid van die stam was zou ik dit schrijven: ‘Er heerst de laatste weken een onbegrijpelijk optimisme over de toekomst van Nieuw Guinea. De Telegraaf heeft al zovaak een invasie aangekondigd dat niemand vermoedt dat de wolf echt leeft. De NRC bespreekt zaterdag j.l. doodleuk het Nederlandse driejarenplan alsof er geen buitenlands vuiltje aan de lucht is. De radionieuwsdienst vermeldt met nadruk dat de Russische steungelden voor waterstaatswerken gebruikt zullen worden (implicatie: de verhalen over wapenimport zijn overdreven). En toch is het al kwart over twaalf. Gisteren is in New York de zitting van de Assemblée begonnen, vandaag begint in Londen de Gemenebestconferentie. Op beide zal over Nieuw Guinea gesproken worden. Nederland zal, zo te zien, niets ondernemen. Wij hebben gelijk, en daarmee uit.

Ondertussen is de stemming in Indonesië op het kookpunt en verhindert alleen de regentijd nog een priksgewijze invasie. En ondertussen is de stemming hier nog steeds lauw. Mr. van Riel verklaart ‘geen Nederlands soldaat mag voor Nieuw Guinea sneuvelen’. Hoe verstandig ook, het is een merkwaardige uitspraak voor de kroonprins van een regeringspartij. Hoe komen we aan Nieuw Guinea? Doordat de souvereiniteitsoverdracht voor de Tweede Kamer alleen te slikken was als de Republiek niet in alles haar zin kreeg. Waarom zitten we nog steeds op Nieuw Guinea? Niemand weet het. Geen economische belangen. Geen belangen voor missie en zending, want die ondervinden in Indonesië veel last van onze politiek.

[p. 5]

Blijft over onze heilige taak: zelfontplooiing en zelfbeschikking van de Papoea.

Wie in Nederland over buitenlandse politiek schrijft heeft nogal vaak de zinsnede ‘of we het nu leuk vinden of niet’ nodig. Of we het nu leuk vinden of niet, geen mens ter wereld gelooft in die heilige taak. O.w.h.n.l.v.o.n. geen mens ter wereld gelooft in die zelfbeschikking. Anneke Beekman mag op haar achttiende jaar ook zelf beschikken welke godsdienst ze wil aanhangen. De Nederlandse invloed is overweldigend, de Indonesische gewoon verboden. Buiten Nederland heeft er niemand gevoel voor de subtiliteit dat de aangewezen voorzitter van de Nieuw-Guinea-Raad na twintig jaar rijksdienst ontslag neemt omdat hij in zijn nieuwe functie ‘los van het rijk moet staan’ zoals de kranten ons vertellen zonder in een schaterlach uit te barsten. O.w.h.n.l.v.o.n. de zelfbeschikking is een wassen neus, waar het buitenland zich niet bij laat nemen. O.w.h.n.l.v.o.n. iedereen ziet dat de Indonesische Republiek als opvolgster van Nederlands Oost Indië gerechtvaardigde aanspraak op West-Irian maakt. O.w.h.n.l.v.o.n. iedereen vindt dat een oorlog in deze hoek van de wereld ten koste van alles vermeden moet worden. O.w.h.n.l.v.o.n. bij een eventueel conflict krijgen we van niemand steun. Ceylon heeft nu al onze marine de toegang tot de haven geweigerd. Bij het eerste schot gaat het Suez-kanaal dicht. Kon men Eisenhower misschien nog wijsmaken dat Soekarno een vieze communist is, Kennedy zal wel wijzer zijn dan de kant van Nederland te kiezen. Australië wil voor alles goede betrekkingen met zijn grote buur.

Wat doet onze regering tegen dit alles? Luns verzint trucjes. Truc in New York: de UNO moet maar komen kijken en haar ‘judgment’ geven. In onze kranten is er spitsvondig over getwist of dit nu betekende dat wij ons aan dat oordeel zullen onderwerpen of dat wij het als een advies naast ons zullen leggen. In het buitenland wordt zelfs die vraag niet gesteld. Als Luns het eerste bedoelde zou hij het toch wel duidelijk gezegd hebben? Truc in Den Haag: hij heeft met Amerikanen gesproken en alles is in orde, ga maar rustig slapen. Wat is er dan precies afgesproken en vastgelegd? Luns valt van de trap en zwijgt.

Bij het dozijntje verbleekte argumenten voor onze aanwezigheid in Westelijk Melanesië is de laatste tijd een nieuw gekomen: wij zijn daar een bolwerk tegen het communisme. Dat zegt Soustelle van Algerije ook. En waarom zou juist Nederland dit bolwerk moeten verdedigen?

Het kan nog in dit jaar gebeuren dat wij België in het verdomhoekje aflossen. Een UNO-veroordeling, tenslotte toch alles kwijt, heroïeke weldadigheidsacties voor de refugiés, de verlaten Zeeuwse Ambonezenkampen voor trouwe Papoea's ingericht, een bestedingsbeperking, misschien ook een grote staking, alles ligt klaar. Geen verzekeringsmaatschappij ter wereld wil de ramen van een Nederlandse ambassade verzekeren. Gelukkig dat we nog huwbare vorstenkinderen hebben zodat de zoete troost van een sprookjeshuwelijk ook voor ons is weggelegd.

Is er dan niets meer aan te doen? Dr. van Raalte heeft verleden week in de gewijde stilte van de Agnietenkapel zijn ultimatum aan Luns gesteld. ‘Ten spoedigste moet de Nederlandse regering:

1. zich tot de Veiligheidsraad wenden. ‘Heeft geen zin’; dat zullen we dan wel merken. Wij moeten duidelijk verklaren ons bij de uitspraak van de Raad te zullen neerleggen. Na de moord op Loemoemba dacht ook iedereen dat er niets bruikbaars tot stand kon komen en toch kwam er zomaar een verstandige resolutie zonder veto's.

2. Naar de Assemblée gaan met het voorstel van Nieuw Guinea trustgebied te maken. ‘Daar voelt Indonesië niet voor’. Sinds wanneer doen we iets niet omdat Indonesië het niet leuk vindt? Zo enthousiast zijn de Aziatische landen nu ook niet over Soekar-

[p. 6]

no (dit is niet in tegenspraak met de positieneming van deze Aziatische landen bij een conflict). We moeten onszelf voor de functie van voogd niet beschikbaar stellen, maar wel financiële steun beloven. India zou een goede pleegvader zijn. Dat Luns gelooft dat zo'n voorstel niet haalbaar is, doet niet ter zake. Het hangt er maar van af hoe men zoiets voorstelt. Een ondubbelzinnig openbaar aanbod is nog nooit gedaan.

Het ziet er niet naar uit dat Luns zich van deze raad iets zal aantrekken. En dan is er geen reden voor Indonesië om niet van de gunstige gelegenheid gebruik te maken om een conflict te forceren. Niet om Nieuw Guinea te veroveren. Wat moet men trouwens verstaan onder het ‘veroveren’ van dit eiland? Als er maar een paar doden vallen onder het toeziend oog van film en televisie is het Indonesische doel al bereikt en gaat verder alles vanzelf.’

Laat ik hier de aanhalingstekens maar sluiten. Het voorgaande is oude koek, aan ieder verstandig mens al bekend. Maar als er een conflict uitbreekt, wordt dit het probleem: moeten wij dan maar loyaal zijn? Er kunnen ogenblikken voorkomen dat men zich over vroegere onenigheden heenzet, en de nationale eenheid vóór het individuele gelijk stelt. Zo'n situatie is er hier niet. Iemand die altijd tegen de Nieuw Guinea politiek was, die de ‘wat dan?’ vraag altijd zo goed mogelijk in steeds moeilijker wordende omstandigheden heeft beantwoord, hoeft de regering in haar dwaasheid niet te volgen. Hij houdt het recht te blijven protesteren tegen Nederlandse militaire actie zelfs na Indonesische aggressie.

En onze plicht tegenover de Papoea? Wij hebben slechts deze twee plichten tegenover hem:

1. Geen anti-Indonesische gezindheid te kweken, zodat dit gebied eens op de plaats in de wereld waarin het nu eenmaal ligt in vrede kan leven.

2. Geen oorlog te laten ontstaan. Want je kunt je nu de krantenberichtjes al voorstellen: tegen één gesneuvelde Nederlandse soldaat, tien gedode Papoea's en tien Indonesische... hoe zullen we ze gaan noemen? Soldaten natuurlijk niet, rebellen ook niet, natuurlijk: rampokkers.

Alle koloniale mogendheden hebben na de oorlog de taak gehad zo goed mogelijk van hun overzees gebied af te komen. Met Indonesië is dit miserabel gegaan. Daar waren excuses voor: onze belangen, onze mensen. In Nieuw Guinea zijn het alleen maar: oogkleppen, nationalisme, onverstand. Het kan nog goed aflopen en in dat geval zal ik mij verheugen dat deze voorspellingen te somber waren, maar als het verkeerd afloopt is het goed de verantwoordelijkheden vast te leggen en te eisen dat de verantwoordelijke figuren zich, anders dan na de Indonesische tragedie, uit het politieke leven terugtrekken.