Hollands Weekblad. Jaargang 2

Korte commentaren

Oud-liberaal opportunisme

Nu het tijdstip nadert van de mondelinge behandeling van de Algemene Kinderbijslagwet, worden de politieke gemoederen weer onrustig. Vooral dan de gemoederen van de K.V.P., die het ontwerp als een geestelijk eigendom beschouwt (hoewel het ondertekend is door de socialistische oudstaatssecretaris Van Rhijn), en de V.V.D., die principieel tegen de wet is. De K.V.P. voelt, dat het niet eenvoudig zal zijn dit ontwerp over de eindstreep te krijgen, de V.V.D. begrijpt heel goed, dat zij deze keer tegen moet stemmen en dat er dus een kabinetscrisis kan ontstaan. De houding van de andere fracties, ook van de socialisten, is nog vaag en onbepaald.

Dat de K.V.P. van de Algemene Kinderbijslagwet een levenskwestie maakt, vind ik niet overdreven. Al jaren, reeds vòòr de formatie van dit kabinet, heeft zij achter deze kinderbijslagregeling aangejaagd. Het was een pronkstuk voor de kiezers. Niemand zal haar kunnen verwijten, dat zij het ontwerp (naar mijn mening een mislukt en onrechtvaardig stuk wetgeving) per se binnen wil halen.

Voor Oud is het een pijnlijke zaak. Steun zal hij deze keer niet kunnen geven, omdat de V.V.D. dan volslagen geblameerd zou zijn. De voorzitter van de V.V.D., tevens fractievoorzitter (deze twee functies zouden toch feitelijk incompatibel moeten zijn) meent een oplossing te hebben gevonden: wij maken van de Kinderbijslagwet een ‘vrije kwestie’, dan kan er geen kabinetscrisis ontstaan, geen enkele minister hoeft zich van het tegenstemmen door de liberale fractie ook maar iets aan te trekken en wij gaan rustig door met dit kabinet, dat zo een plezierige politieke samenstelling heeft.

Natuurlijk kan men in onderlinge afspraak bij een formatie van bepaalde politieke probleempjes ‘vrije kwesties’ maken, maar: 1) zou dat alleen kunnen gebeuren bij de vorming van een parlementair kabinet; 2) mag geen enkele oprechte politicus een belangrijk politiek vraagstuk, dat voor zijn kiezers van enorme principiële betekenis is, ‘vrij’ verklaren.

Wat het eerste punt betreft, wij hebben een kabinet, dat door de voortdurende bescherming door de fracties gewoon parlementair is geworden. Dat is niet zo een vreemde gang van zaken in onze politiek.

[p. 7]

Formeel is de suggestie van Oud niet te laken.

Materieel echter vind ik de poging van Oud om de Kinderbijslagwet te devalueren tot een ‘vrije kwestie’ meer dan droevig en tekenend voor het extreme opportunisme, dat deze oude parlementariër als de hoogste wijsheid (of routine?) in de politiek is gaan beschouwen. Natuurlijk, als het ontwerp wordt aangenomen zonder de steun van de V.V.D., kunnen de liberale ministers rustig blijven zitten. Het is ten slotte een ‘vrije kwestie’. En later kan de V.V.D. tegen haar kiezers prat gaan op het feit, dat zij tegen het ontwerp heeft gestemd.

Een compromis in de politiek is vaak onvermijdelijk, maar de suggestie van Oud (die nota bene is overgenomen door Van Riel) is dermate opportunistisch, dat ik haar als een symptoom van parlementair verval beschouw. Het is dezelfde soort politieke slimmigheid, die het Franse parlementarisme in de Vierde Republiek tot zo een onsmakelijke vertoning heeft gemaakt.

Nee, de V.V.D. zal alles moeten doen om het ontwerp alsnog in de koelkast te krijgen. Dat zal wel niet lukken. Maar dan moet zij en bloc, mèt haar ministers, de uiterste consequentie aanvaarden. Als Oud zijn zin krijgt in deze affaire, zullen heel veel V.V.D.' ers het liberale beginsel van hun partij als een formidabele bluf beschouwen.

Ik vergat nog een kleinigheid. Voor de liberale minister Visser, oud-secretaris van het Verbond van Nederlandse Werkgevers zou het een heel bijzondere sensatie zijn: medeverantwoordelijkheid voor een wet, die hij in zijn vroegere functie zeker scherp heeft afgekeurd. Ik zal de oude Breeroo er nog niet bij halen, omdat ik toch een kleine hoop heb op het morele overwicht van een zekere politieke rechtschapenheid.

A.F.L.

Mammoetwet

Vergeleken bij het Franse middelbaar onderwijs, dat idealiter opleidt voor het afschieten van grote hoeveelheden intellectueel vuurwerk en het Engelse, dat zo mogelijk leerlingen aflevert met gevoel voor stijl en voor het tactvol uitbuiten van situaties, had het Nederlandse totnogtoe één solide voordeel: wie werkelijk wilde, kon er drie vreemde talen enigszins leren hanteren.

Een onschuldig lijkend paragraafje in de

De tekeningen in dit nummer (‘kikkers’) zijn van J. Hillenius

nieuwe versie van de Mammoetwet dreigt hierin verandering te brengen. De minister stelt nl. voor in het eerste leerjaar van V.W.O., H.A.V.O. en M.A.V.O.-scholen (d.w.z. het huidige V.H.M.O. en M.U.L.O.) het vak Frans te vervangen door Duits. Zelfs als de minister de garantie geeft dat het totale urental voor Frans niet verminderd zal worden, zullen vele leerlingen van dit voorstel het slachtoffer worden.

Frans is in de huidige situatie al de bedreigde taal. Wie minder begaafd is en/of milieustimulansen mist bereikt bij zijn eindexamen niet het elementaire niveau waarop Franse vakliteratuur gelezen kan worden. Dit is begrijpelijk. Daar de structuur van het Frans sterk afwijkt van die der Germaanse talen duurt het veel langer dan bij Engels en in elk geval Duits eer men de drempel bereikt waarna omspringen met de taal een plezierige bezigheid wordt. Krijgt de minister zijn zin, dan komt Frans leren in de toekomst nooit uit boven het kruiswoord-puzzleniveau.

Het schijnt nodig te zijn de oude argumenten die voor het Frans pleiten nogmaals op te sommen. De beschavende waarde is wat versleten als motief; politiek en economisch echter is het Frans sinds de Benelux, sinds de aktiviteiten voor een verenigd Europa en sinds de ontsluiting van Afrika veel belangrijker geworden; van nog groter gewicht lijkt mij het feit dat wie grondig Frans geleerd heeft gemakkelijk toegang krijgt tot andere Romaanse talen.

Nee, het voorstel van de minister riekt mij teveel naar de oorlogsjaren. Hij schijnt het te gronden op de overweging dat het rapportcijfer voor Duits een goede indicatie zou vormen voor 's leerlings aanleg. Ik heb hetzelfde ten aanzien van vele andere vakken horen beweren, tot op een dag een collega met zin voor grafieken en statistiek de objectieve waarde van rapportcijfers eens naging en tot de conclusie kwam dat de cijfers van de grote middengroep der leerlingen sterk afhankelijk zijn van het temperament van de leraar.

Een constructief voorstel kan men in een compromis-wet nauwelijks verwachten. Toch zou het, Galbraith en zijn pleidooi voor beter onderwijs in Nederlandse verhoudingen vertalend, uiterst nuttig zijn geweest als de minister de suggestie had gedaan beurzen beschikbaar te stellen, waardoor middelbare scholieren de grote vakantie in een buitenlands gezin zouden kunnen doorbrengen. Het liften, ook een goede talenleerschool, gaat er nu eenmaal steeds meer uit.

J.E.K.-S.

[p. 8]

Uitweg

Toen de proeven met bevruchte mensencellen in reageerbuisjes begonnen, stond het vast dat alle kerken daar het hunne over zouden zeggen. Sterker nog: wij hoorden pas van die proeven na de kerkelijke protesten. De Rooms-Katholieke kerk, hoewel naar eigen zeggen op een dergelijk experiment gegrondvest, heeft haar verbod al uitgesproken. Copernicus, Darwin en Freud keken glimlachend uit de hemel toe.

Er zit in zulke verbodsbepalingen een immorele kant: de kerkelijke autoriteiten menen kennelijk dat ieder zijn taak heeft: de wetenschapsmensen proeven nemen en zijzelf oordelen of die proeven geoorloofd zijn. Het komt bij geen kardinaal op dat iemand die zo'n proef gaat ondernemen daar zelf ook al over heeft nagedacht en dat uit het feit dat hij die proef doet, blijkt dat zijn morele beslissing genomen is. Het volkomen ontbreken van besef dat ook een man van de wetenschap over moraalkwesties kan nadenken, noem ik immoreel.

Alle wetenschappelijke proeven overal en altijd verbieden zou kunnen, maar het hier uitgevaardigde betrekkelijke gebod: alleen met eicellen die niet van de eigen soort zijn experimenteren, is niet vol te houden. Een voorbeeld op ander terrein, de ruimtevaart, verschaft ons een uitweg. Het is nu nog immoreel om mensen in de neuskegels te laten kruipen, dus leiden we daar apen voor op. Zo kunnen we ook de intelligentere aapsoorten het manipuleren met reageerbuisjes wel aanleren, zodat zij de proeven kunnen doen die de kerk de mensen verbiedt. Apen zijn trouwens ideale wetenschappelijke werkers voor onze morele arbiters: ze doen alles, maar denken er niet over na.

B.C.