Hollands Weekblad. Jaargang 2

[p. 15]

Journaal
J.J. Peereboom

Terwijl ik huiverend zit te lezen voor het raam, gaan mijn gedachten uit naar tochtlatten, tenminste naar die verende stalen banden die de ruimte tussen raam en kozijn afsluiten. Verder dan dromen komt het niet. In Engeland zijn zulke dingen te moeilijk te verwezenlijken. De figuur van de noeste timmerman, met een duimstok in de achterzak en een plat potlood in de hand, bestaat alleen nog in mijn herinnering. Hier zou het opbellen worden, verscheidene keren op achtereenvolgende dagen omdat de juiste man telkens niet te bereiken was, naar een bedrijf dat zich aandiende als ‘bouwers, aannemers, binnenhuisarchitecten en vloerdeskundigen’. Als daar tenslotte een toezegging van verkregen was dat er iemand zou komen kijken, zou er weken lang niets gebeuren; na hernieuwd omslachtig telefoneren zou zich tenslotte iemand melden, die zou verzekeren dat er geen tochtlatten in voorraad waren, behalve een soort van twee meter lengte en dus veel te lang voor mijn ramen. Was het dan niet mogelijk om die af te knippen? Misschien, als het tenminste mogelijk was om op bestelling het juiste werktuig in handen te krijgen voor het knippen van het materiaal waarvan deze tochtlatten tegenwoordig gemaakt werden; dan nog zou het natuurlijk zeer onvoordelig zijn, met al die afgeknipte stukken die weggegooid moesten worden. Wat een merkwaardige lengte, twee meter; was dat een courante maat van ramen? O nee; dat was alleen toevallig de lengte waarop tochtlatten gemaakt werden. Tot ziens dan. Wij zouden nog van elkaar horen, wie weet wanneer.

Volgens sommigen is deze toestand in Engeland het nieuwste. ‘The trade unions are ruining the country’, maar ik denk dat de resultaten sinds mensenheugenis ongeveer dezelfde geweest zullen zijn. Vandaar dat iedereen vertrouwd is met kou en ongemak, behalve zo iemand als L. die hier pas anderhalf jaar woont en niet van plan is te blijven. Toen zij onlangs een oliekache gekocht had voor de keuken, verwachtte zij hulp en reparateurs van de winkel omdat

De tekeningen (‘Een daad van eenvoudige rechtvaardigheid’) in dit nummer zijn van Peter Vos

er na twee dagen leidingen in verstopt waren! Daar kwam natuurlijk niets van terecht, en zij belde steeds bozer allerlei andere winkels en werkplaatsen op, en bereikte tenslotte dat drie lachende monteurs van de garage de kachel meenamen, zonder te kunnen zeggen wanneer zij hem terug zouden brengen.

Wat men in zo'n geval moet doen, ik weet het niet, maar het helpt niet genoeg om ergens opgewonden over te worden. Beter kan men zich harden, of knutselaar worden, of liefst zeer veel geld verdienen. Als uw huis tocht, koop een ander. De akute behoefte in Engeland aan grote vermogens, die beantwoord moet worden met machtige loterijen, is pas goed te begrijpen tegenover die onmogelijkheid om in comfort te leven als klein baasje, gewoon met margarine en een fiets en de spulletjes in orde.

Er zijn nu juist weer twee moordenaars opgehangen in Londen, de een achttien jaar oud en de ander eigenlijk niet onmiddellijk schuldig aan de moord. Reden voor de doodstraf, hoewel de moord maar bij vergissing met schoppen in de nek gepleegd was: het motief van beroving. Als die jongens de bedoeling hadden gehad om hun slachtoffer zomaar te doden, zaten zij nu in de gevangenis.

Zulke gevallen wekken bij mij een voorbijgaande walging, en het is niet an tenemen dat zij het rechtsgevoel van de Engelse bevolking in het algemeaen be vredigen. Dat zij toch blijven voorkomen, lijkt mij alleen te wijten aan de traagheid waarmee de Engelse strafwetgeving zich ontwikkelt tegen het respect voor de overlevering in. Hier en daar iets wijzigen is één ding, dat is ook wel gedaan met de Homicide Act; zomaar een heel principe wegnemen is iets heel anders. Er is nog steeds verzet tegen de afschaffing van de zweepstraf, bij de rechtervleugel van de conservatieve partij en in de rechterlijke macht, op een toon alsof de redenen voor de afschaffing niet anders dan tijdelijke dwalingen konden zijn en alsof de eerbare oude wet onder de huidige schijntoestand bleef voortbestaan.

Na tientallen jaren gebruik zijn de argumenten tegen de doodstraf hun glans kwijtgeraakt, dat is nu een van de problemen. Het enige argument dat mijzelf bevredigt is

[p. 16]

dat de afschaffing allang gebeurd had moeten zijn, en zorg nu dat het volgende week eindelijk in orde is. Voor hen die zich niet met hun humeur kunnen behelpen, is het meest respectabele argument, dat ik bij deze gelegenheid weer een paar keer ben tegengekomen: de maatschappij ontneemt zichzelf op deze manier de kans om te weten te komen wat de moordenaars bezielde, en op grond van die wetenschap herhaling te voorkomen. Dat lijkt mij niet in het minst overtuigend. Het doet denken aan het argument tegen de wet op de straatprostitutie: waar het om gaat, dat is te ontdekken wat de klanten naar de prostituées drijft. Ik zie al een commissie die het huwelijksleven van de klanten gaat onderzoeken, vervuld van hervormingsijver en van de gedachte dat alles in de maatschappelijke orde tenslotte precies zou moeten passen en iedereen bevredigen. Hoe ethisch kun je wel worden? Moordenaars moeten er zijn, en het lijkt mij een misschien niet helemaal onware, maar veel te onpraktische opvatting dat het nooit zover gekomen was als wij maar lief tegen ze geweest waren. Zeg dan liever meteen dat zij uit naam van ons allen uitdrukking geven aan het menselijk tekort.

Mijn tegenzin tegen de lektuur van ingewikkelde litteraire dromen, met telkens verschuivende situaties en een ondertoon van onmetelijke betekenis, wordt geregeld vernieuwd wanneer ik mij 's morgens eigen dromen herinner, altijd zeer zakelijk en vaak nogal humeurig. Het sterkste geval deed zich dezer dagen voor toen ik bij het wakker worden juist ruzie gemaakt had met een kellner. Het was een magere man met een deugdzame glimlach, en hij had een leerling-kellner schuin achter zich staan, die iets opstak over hoe je zo'n geval aan moet pakken. Onderwerp van de ruzie was dat hij beweerde dat ik zoete vermouth had gedronken met nog iets anders zoets er doorheen, ik weet niet meer wat; ik beweerde dat het gewoon een dry Martini was geweest. Ach nee meneer, zei hij op de matte eigenwijze toon van iemand die zich niet meer vergist na zoveel jaren in het vak; en ik wond mij geweldig op, dat ik niet zou weten wat ik gedronken had en ook niet in het algemeen dat de hoestdrank waar hij het over had mijn keel niet inkwam.

Het was voorzover ik weet niet meer dan een kort fragment, van vier of vijf replieken; de oorzaak was misschien het onuitstaanbare geluid van de telefoon die belde, 's ochtends om acht uur.

Houd je glas goed vast, neem een slok, ik heb nieuws: ik ga trouwen, zei B. Mooi! Mooi zo, zeker in haar geval, want haar oogopslag was er kwieker van geworden en haar toon persoonlijker. Het kwam er zelfs van, in de loop van de avond, dat zij mij ging verwijten dat ik haar aanstaande echtgenoot niet de pas had afgesneden. Afgezien van de vraag of zij dat bepaald betreurde: het ging erom dat zij mij er op die manier nooit zag komen, zo terughoudend. Je doet nooit zó, zei ze, met een krom vingertje naar zichzelf wenkend; en het zou toch best soms eens leuk geweest zijn om ‘goedenacht te zeggen’.

Jawel, jawel, maar... Ik wil van zulke dingen dat ze het een of het ander zijn, en in dit geval kon het geen van tweeën zijn, wel bijna misschien, maar niet helemaal, en dat wordt dan al gauw akelig, en als je dat nu bij voorbaat inziet, van keren toen je minder terughoudend geweest bent... O, zei B., zo druk hoef je je over een vrouw niet te maken, daar kunnen wij wel tegen; dat is eigenlijk een beetje zelfoverschatting van je. Ja, daar zit misschien wel iets in; maar als ik het zelf ook akelig zou vinden, of zo?

Mijn verweer werd er schichtig onder, want de gedachte die ik vroeger eigenlijk niet eens gehad had drong zich nu op, zo was B. al in bloei gaan staan; zelfs haar figuur was er beter van geworden, zij bewoog zich in die trant van hier-moet-je-zijn. Erger nog, toen zij weg was werd ik overvallen door een besef van dor gemis, alsof mijn hele leven leegliep bij het vooruitzicht dat ik haar niet meer eens in de paar weken even spreken zou. Wat was er dan jongetje? Had je dan spijt? Dacht je dan had ik maar?

Nee, nee, dat was het niet. Het antwoord was nergens te vinden. Er zal wel weer iets anders geweest zijn, indertijd op zij gezet, dat deze kans benutte om zich te wreken. Gaat dat zo? Dagen lang met hangend hoofd; en maar weer afwachten tot het overgaat.