Hollands Weekblad. Jaargang 2

[p. 11]

Korte commentaren

Socrates

Bij het faillissement van de NV Bouw- en Handel-Mij Socrates te Amsterdam verwondert de burger zich weer eens hoeveel men zich op financiëel gebied met anderer gelden (krediet) kan veroorloven zonder gevaar te lopen met de strafrechter in aanraking te komen; de justitie legt intussen een zekere mate van belangstelling aan den dag.

Maar wat feitelijk veel interessanter is, is de reservering van de banken tegen kredietverlening die op een of andere manier fout loopt. Het is vermoedelijk nooit helemaal mogelijk een onderneming, zeker een financiële, te drijven zonder ‘stille’ reserves. De stille reserves bij de banken moeten vrij groot zijn; dat was al lang bekend. De mogelijkheid bestaat echter, dat deze stille reserves zo bijzonder groot zijn, dat men bijna geneigd zou zijn te gaan spreken van een soort ‘geheime financiële macht’. Dat wil dan zeggen, dat de grote bankinstellingen aan de hand van de mogelijkheden, die hun grote stille reserves daartoe bieden, een financiëel beleid kunnen voeren, waarop de Nederlandsche Bank geen controle zou hebben en dat tegen allerlei maatschappelijke belangen in zou kunnen gaan. De zaak-Socrates heeft een onaangename kant gekregen door de gebrekkige publiciteit, het gebrek aan openhartigheid en het gevoel bij de burger, dat er met twee maten wordt gemeten. Het krediet is in dit land altijd moeilijk te krijgen geweest. Dacht men. Het blijkt nu heel anders te zijn. Of was dat een uitzondering?

E.D.

Studenten

In de studentenwereld hebben de laatste tijd een paar merkwaardige voorvallen plaatsgevonden. Men kan wel zeggen dat mede dankzij een slecht geinformeerd, louter om de rel geschreven artikel in Propria Cures de als nr. 2 op de voordracht geplaatste dr. Kruijer door de Amsterdamse gemeenteraad werd benoemd tot hoogleraar in de sociografie. De wetenschappelijk veel solidere dr. Steigenga, die nr. 1 op de lijst stond, werd hiermee gepasseerd. Enige tijd geleden hadden weer andere studenten succes met hun grotesk overdreven actie tegen het ‘artikel 60’ van minister Cals.

Deze kneedbaarheid van de politici contrasteert sterk met de halsstarrigheid die de autoriteiten aan de dag leggen als er in studentenkringen kritiek wordt geleverd en acties worden gevoerd die werkelijk hout snijden. De rector magnificus wordt dan ingeschakeld om berispingen uit te delen aan de redactie van een studentenblad of er wordt een spreekverbod opgelegd voor de vergadering van een politieke studentenvereniging. En als alle middelen die het gezag tot zijn beschikking heeft zijn uitgeput, kan men altijd nog vals glimlachend verklaren dat studentikoze uitlatingen niet serieus genomen dienen te worden.

J.E.

Barbaren

Het recept waarmee machthebbers van de oudere generatie zich trachten te beschermen tegen het kritische deel van de jongere generatie, kan dus (zie boven) als volgt worden samengevat: fundamentele kritiek bagatelliseren, oppervlakkige kritiek serieus nemen. Men kan dit zien aan de manier waarop een aantal journalisten (meestal handlangers van de gevestigde overheid) gereageerd heeft op het eerste nummer van het nieuwe jongerentijdschrift Twen. Ook ik heb bewondering voor de knappe manier waarop in dit blad een (zelf)portret wordt gegeven van een bepaald type jongeren, maar het lijkt me een misvatting om, zoals in de meeste kranten gedaan is, dit type ‘agressief’ en ‘kritisch’ te noemen. Deze misvatting is in de hand gewerkt door de Twenmensen zelf, die in hun aankondigingsfolder verklaarden dat zij geen heilige huisjes zouden sparen. De ervaring had de recensenten moeten leren dat er, zodra deze cliché-kreet valt, slechts sprake zal zijn van het op de korrel nemen van onschadelijke of bijna niet meer bestaande misstanden. Fundamentele kritiek wordt in Twen dan ook niet geleverd. De laatste politicus die voor de bijl gaat is Hendrikus Colijn, en dat terwijl er op het politieke toneel van vandaag een schertsfiguur rondloopt als prof. De Quay. De andere machten die het openbare leven in Nederland beheersen: onze 88 kerkgenootschappen, worden zorgvuldig gespaard. Men kan zelfs zeggen dat Twen er nog een godsdienst aan toevoegt: die van de ‘heilige barbaren’, met als hogepriester Simon Vinkenoog.

J.E.

Politici

Overigens maken Twenners noch kritische studenten het leeuwendeel uit van Neerlands jeugd. Het beste portret van de grote middenmoot kan men geloof ik vinden in

[p. 12]

De nieuwe volwassenen het op een jeugdenquête van Vrij Nederland gebaseerde boekje van J. Goudsblom. Tot deze middenmoot behoren niet alleen de vlijtige carrièrebouwers en bezitsvormers, maar ook de vergulde kudde die zich aan onze instellingen van hoger onderwijs landerig en omslachtig voorbereidt op de bestuursfuncties bij bedrijf en overheid die hun automatisch toe zullen vallen. Aardige representanten van deze subgroep zijn te vinden in het Leids Studentencabaret, dat onlangs een tournee door Zuid-Amerika maakte. Een van deze studenten schreef in Elseviers Weekblad: ‘Wij voelden ons wel wat mak vergeleken bij de plaatselijke studenten die hier een grote politieke mogendheid zijn en net nieuwe relletjes hadden ontketend. Bij de bezichtiging der studenten bleken het echter weinig volgroeide nozems te zijn...’ En een andere Leijenaar schreef in Het Vaderland: ‘Na een enthousiaste en weer uitverkochte voorstelling voor de Ned. Vereniging in Caracas vlogen wij maandag 24 oktober naar Trinidad. Ineens in de totaal andere wereld van de goed georganiseerde Engelse kolonie’. Die Zuid-amerikanen moeten het wel erg bont hebben gemaakt. Misschien droegen ze geen dassen.

J.E.