Hollands Weekblad. Jaargang 2

[p. 15]

Wat wij al wisten
A.L. Schneiders

Er is een partijtje bij de buren en de feestgeluiden dringen ongegeneerd door de haastige nieuwbouwmuren heen onze zitkamer binnen, een achterstevoren gedraaide grammofoonplaat van kwaak- en lachstemmen en vlak tegen ons aan hun W.C., die in zo'n opwinding is geraakt dat hij niet kan ophouden met zich uit te storten en zich weer als een gek vol te borrelen. De bezoekers zelf van die inrichting kunnen wij daarentegen dikwijls vreugdeloos horen zuchten en steunen, alsof na de pret die zij zojuist hebben gemaakt, plotseling een wereld van zorg en stil gevaar onder ze is opengegaan. In ieder geval is het duidelijk dat wij niets aan het feestje missen, hetgeen wij al eerder hadden vermoed. Onze buren en wij, wij zijn geen vrienden meer, integendeel, wij negeren elkaar nu erkend.

Vijf jaar geleden, toen ons suburbia nog uit het natte weiland moest worden geprutst, was alles natuurlijk nog anders. Ik ging in die tijd dikwijls naar mijn huis in aanbouw kijken, evenals mijn tegenwoordige buurtgenoten naar de hunne, om door geregeld toezicht te proberen zoveel mogelijk rampen te voorkomen. Geen van ons had ook maar het geringste vertrouwen in de bouwers, een instelling die hier en misschien wel overal gebruikelijk schijnt en in veel gevallen noodzakelijk. De aannemer zelf kregen wij weinig te zien en ook voor correspondentie bleek hij immuun. De enkele maal dat hij langs kwam, sloeg hij ons gade, comfortabel achter het stuur van zijn convertible Chevrolet Bel Air, langs de sigaar die altijd uit zijn ronde wangen stak, een hollandse polderbuddha in zaken. Wij gingen dan om zijn wagen staan en trachtten, vaak struikelend over elkaars woorden, in de korte tijd die ons was gegeven een groot aantal klachten en wrokgevoelens door het geopende raampje naar binnen te krijgen. Dat hielp absoluut niets, het resultaat was slechts dat hij een ogenblik de sigaar uit zijn mond nam en ons in zijn brokkelig, pasgeleerd zakentaaltje uitnodigde om de koop dan maar weer ongedaan te maken. Dat zou hem niet deren, want de prijzen waren inmiddels nog zo ver omhoog gegaan dat hij er eigenlijk spijt van had het zootje zo vlug aan ons van de hand te hebben gedaan. In de tijd dat wij nadachten - het was waar van die prijzen - was hij al weggetrokken en wij bleven alleen met zijn uitvoerder. Dat was meneer Toet, een oudvisserman uit Scheveningen en nog volgestempeld met ankers en meiden, die zich op de golven van de hoogconjunctuur op het droge had weten te worstelen. Volstrekt ondeskundig hoorde hij onze klachten aan, knikte verdrietig en gaf ons de raad ons schriftelijk tot zijn baas te wenden. Wanneer het werkelijk hoog begon te lopen, ging hij wanhopig met het hoofd schudden en riep ‘mensen, mensen wij zijn toch met z'n allen Christenen, waar of niet? Wij zitten op zondag toch niet in de kerk om elkaar door de week het bloed af te zuigen?’Het was jammer voor ons en hem dat hij zo ver van zijn haringen was gekomen, want ik ben er zeker van dat de vissersvloot een goed mens in hem verloren had.

Toen kwam mijn buurman ertussen, de nieuwe eigenaar van het enige huis dat nog niet op schets verkocht was. Henk, zo heet hij, directeur van een groot constructiebedrijf, hijskranen, heeft veel van een Duitse ondernemer minus een draadje hysterie en dan is hij ook wat meer in het vierkant. Hij trok mij in het geheel niet aan, zoals hij vlak voor mij ging staan en mij met zijn harde, licht-blauwe ogen die bijna niet knipperen, als een object afmat op geld en kracht. Zijn gezicht was te dicht bij mij en te groot, een vollemelkhuid maar over zware botten gespannen. Al dadelijk was het mij duidelijk dat de ontmoeting niet in mijn voordeel was uitgevallen, want vanaf het begin heeft hij mij nogal vaderlijk en lacherig bejegend. Maar of hij van aanpakken wist; in de kortst mogelijke tijd had hij ons georganiseerd en wij vergaderden geregeld in een naburig café vanwaar wij de bouwers met advocaten en deurwaarders bedreigden in krasse brieven. Deze waren alle door mijn buurman in een soort staccato Rotterdams gedikteerd. Dat had resultaat in zoverre de aannemer voortaan uit zijn Bel Air kwam gestapt als hij een van ons zag

[p. 16]

en inderdaad de ernstigste fouten in onze huizen liet herstellen. Meneer Toet schudde bitter het hoofd als het over mijn buurman ging. ‘Die man, daar huist de duivel in, past U toch op’, vertrouwde hij mij op gedempte toon toe nadat hij om zich heen had gekeken. Misschien kon hij het weten want zij waren beiden van hetzelfde gereformeerde geloof. Duivel of niet, ik was mijn buurman dankbaar, in de eerste plaats natuurlijk omdat hij zo'n mooie wending had gebracht in de bouwerij van onze huizen, maar ook omdat hij mijn vertrouwde beeld van ons land weer wat had weten te herstellen. Het kan wel zijn dat wij nogal veel missen, had ik altijd gedacht, maar handel en nijverheid zijn hier tenminste in orde, de gulden is lekker hard. De erbarmelijke ondeskundigheid, de corruptie en het geklaag rond onze huisjes hadden mij daarin erg geschokt en ik zag Holland al veel vroeger als onderontwikkeld gebied dan ik had verwacht, zonder zon en zonder dans dan nog. Maar, ik weet het nu, zover is het nog lang niet.

Toen onze huizen klaar waren en iedereen, nog wat onwennig erin, hadden wij veel contact met onze buren. Hij ontketende een zwaar vriendschapsoffensief. Het was nogal verbijsterend, maar als wij eenmaal achter een kop koffie met ze om hun strikt verantwoorde formulemeubelen zaten, niet onaantrekkelijk. In die eerste dagen waren wij gloednieuwe soorten mensen voor elkaar en niet minder nieuw waren onze huizen, geuren, de geluiden buiten en de windrichtingen van wat toen nog daar en nu allang hier is. Zo had ik soms de aangename ondervinding als emigrant op een mooie, vreemde wachtstoel van een alles-kan-nogland te zitten; een ogenblikje zonder wortels of sporen. Dat was vooral als hij praatte, zonder haperen en net iets boven kamervolume, maar zonder naklank leek het wel, naar buiten noch naar binnen. Toch toonde hij grote hartelijkheid. Ja, zeggen wij nu, dat begrijpen wij, hij zal toen al dit van ons gewild hebben en dat, maar ik denk dat het maar de halve waarheid is. Vrienden schenen zij niet te hebben, wel een buitengewoon grote, wakkere en welvarende familie. Zelf tegen hem praten, dat was moeilijker, want nu en dan, wanneer ik iets heel gewoons had gezegd, begon hij ineens te lachen en zei ‘ha, ha, die Bert toch.’ Gelukkig hoefden wij lang niet altijd te praten, want er waren vaak anderen en dan werden er films vertoond en colourslides van zijn vele zakenreizen. Zijn hijskranen, bokken en loopkatten in Kopenhagen, Oslo, Hamburg, Athene en overal ter wereld, maar ook genoeg couleur locale van de steden. Hij scheen zich dan een beetje te hebben voorbereid; over iedere stad wist hij wat te vertellen met geschiedenis en al.

Het is duidelijk dat het zo niet lang kon duren, de natuur moest zijn beloop hebben. Bijna onmerkbaar kwam de verkoeling, daarna enige moeilijkheden over zonlicht dat ons weg zou worden genomen door aanbouw van een bijkeuken en zo. Wij horen ze nu afscheid nemen, klappen van zware autodeuren, daàg, daàg en boven alles uit Henk's keiharde vriendschapsgeluid. Het is goed dat wij er niet meer bij zijn en makkelijk zeker. Dat het onmogelijk was wisten wij vijf jaar geleden al, maar wij weten al zoveel.