Hollands Weekblad. Jaargang 2

[p. 1]

Hollands weekblad tijdschrift voor litteratuur en politiek tweede jaargang · nummer 76 · 26 oktober 1960

Gaullofobie

Eenhoofdig gezag (zoals men het regiem-De Gaulle met wat overdrijving kan karakteriseren) om zichzelfs wille en uit eigen hoofde is impopulair geworden; vandaar dat elke monarch verwijst zowel naar het doel dat hij zal bereiken als naar een oorsprong waaraan hij zijn gezag ontleent. Zo heeft De Gaulle de kiezer ‘ja’ laten zeggen tegen hem en zijn groot-franse droombeeld. Aan dit ongearticuleerde jawoord ontleent de sterke man het recht om te allen tijde van het hele franse volk geestdriftig applaus over zijn handelingen te inkasseren. Wie dit achterwege laat is het niet alleen maar met De Gaulle oneens, maar is een verrader van Frankrijk.

Dit drijfzand vormt het voetstuk voor de batterij van maatregelen die de franse regering heeft getroffen om zich te verzekeren van de schijn van unanimiteit inzake de algerijnse kwestie. Drijfzand, want er bestaat een hemelsbreed verschil tussen Frankrijk en De Gaulle, en tussen Frankrijk zoals het nu is en de fata morgana van hetzelve

in de overspannen nationalistische visie van De Gaulle c.s.

De unie van linkse gaullisten heeft zich op het standpunt gesteld dat ‘het republikeinse leger in dienst van de republiek moet staan op een hoger niveau dan dat van het geheel van de burgerij’, en dat zal ook wel het richtsnoer zijn voor wetenschap, kunst en pers. Wat wordt met dit ‘hoger niveau’ bedoeld?

Het is een element dat voorkomt in alle fascistische en nationaal-socialistische theorieën en dat daarom zo gevaarlijk is, omdat het de deur opent voor een met macht omkleed monopolie van een kleine groep. De staatswil is in deze leer niet het resultaat van vele vaak tegengestelde opinies van individuen die zich in grotere of kleinere groepen aaneensluiten en die het met elkaar moeten zien uit te houden, maar dat van hun rationele, van verwarring en vooroordeel gezuiverde, liefst ook nog vrije wil. Deze zuivering wordt uitgevoerd door de man aan de top, die bepaalt wat de staatsburgers

[p. 2]

in hun betere momenten hadden moeten willen. Zo'n theorie doet altijd opgeld wanneer er een leider aan het hoofd staat met een geconcentreerde machtspositie, die hij wil laten wortelen in de opdracht van God, de Natie, de Geschiedenis.

Hieronder gaat de gedachte schuil, dat het geheel meer is dan de som van de delen. Ook dit is een onjuiste gedachtegang, want zij maakt de delen kleiner dan ze in werkelijkheid zijn. De republiek heeft een hoger niveau dan dat van het geheel van de burgerij, omdat de burgerij eerst een kopje kleiner gemaakt is. Maar met het inspringen van de sterke man als zuiver brein van het volk wordt een volgende slip gemaakt: hij is immers als staatsburger net zo hard behept met een smoezelige wil. In een demokratie heeft men nog de kans dat er een aantal dwaasheden tegen elkaar wegvallen volgens de wet van de grote getallen; hoemeer een gezag daarentegen naar de eenhoofdigheid tendeert, des te reusachtiger worden zijn stapelfouten.

Propaganda en censuur zijn de schaven die de mening van de burgerij in schijnbare overeenstemming brengen met de mening van de burgerij op hoger niveau. Er gaat geen week voorbij of er worden franse dagen weekbladen in beslag genomen, niet alleen om hun inhoud, maar zelfs om de aankondigingen die ze bevatten over de inhoud van toekomstige nummers! Op de ondertekenaars van het manifest van de 121, die stellen dat de dienstplichtigen het recht hebben te weigeren hun dienstplicht te vervullen in Algerije, is de regering wel heel erg gebeten. Zij moeten tot bezinning komen door schorsing en gedeeltelijke inhouding van hun wedden voorzover zij in overheidsdienst zijn, en overigens door verbod om op te treden voor radio en T.V. en in door de overheid gesubsideerde schouwburgen. Als altijd in zulke gevallen gaat de regering met een breed achterwerk op de stoelen van de wetgevende en rechterlijke macht zitten. Of het veel zal helpen is niet eens de vraag.

Ook in Nederland hebben we zo'n kleine sterke generaalman: de staatssekretaris van

defensie Calmeyer. Dwars tegen de publieke opinie in heeft hij een luitenant, die het nut van een koninklijk baldakijn niet een twee drie kon doorzien, eervol uit het leger gegooid. Na het verhaal over de man die meer belasting wou betalen dan waartoe zijn aanslagbiljet hem verplichtte, is dit een historie die echt past in het beeld dat Time-lezers zich moeten hebben gevormd over dat koddige landje overzee.

H.U. Jessurun d'Oliveira