Hollands Weekblad. Jaargang 2

[p. 11]

Korte commentaren

Gevaarlijk quietisme...

De aandoenlijke mildheid, waarmee de regeringsverwante fracties het kabinet-De Quay hebben bejegend bij de algemene beschouwingen, is symptomatisch voor het politieke quietisme dat in ons land heerst. De aanduiding ‘regeringsverwante fracties’ is trouwens een eufemisme aan het worden, men kan rustig spreken over de fracties van de regeringspartijen, want het extra-parlementaire kabinet-De Quay heeft zich met behulp van de Tweede Kamer in een jaar tijds ontwikkeld tot een zuiver parlementair kabinet met fractiebinding. Zorgvuldig hebben de heren Romme, Oud, Bruins Slot en Tilanus de minister-president in bescherming genomen, zorgvuldig hebben zij twist vermeden over belangrijke zaken als de voetbaltoto, de kinderbijslagwet en de commerciële televisie en even zorgvuldig heeft prof. De Quay helemaal niets gezegd, dat ook maar van enige politieke betekenis was.

Dit politieke quietisme is het gevolg van de dominerende positie, die de K.V.P. èn in de regering èn in de Kamer bezit. En de grote figuur, die in feite op dit moment het beleid bepaalt, is prof. Romme. Hij heeft de grootste fractie in de Kamer achter zich, steekt met kop en schouders uit boven Oud, Bruins Slot en Tilanus en dicteert wat wel en niet mag gebeuren. Denk erom, zegt hij, de vinger vermanend opgeheven: geen reconstructie van dit kabinet, want anders... En tot de liberalen in de Eerste Kamer: denk erom, gij moet rustig blijven, want anders... In plaats van prof. De Quay stelt prof. Romme kabinetskwesties en de anderen buigen voor zijn ‘onaanvaardbaar’ ootmoedig het vermoeide grijzende hoofd. De man, die het meest zijn best doet om het Romme naar de zin te maken, is prof. Oud, die - ook in een jaar tijds - geëvolueerd is van een pittige oppositieleider tot een serviele apologeet van de Rommiaanse politiek. Prof. Oud mag deze houding dan beschouwen als een noodzaak van ‘zijn politieke bedrijf’, ik beschouw haar als opportunisme. En dit opportunisme zal op den duur leiden tot een volledige capitulatie voor het corporatisme, dat in wezen de kern van de doelstellingen van prof. Romme was en is. Wij zijn trouwens al een aardig eind op weg, want de gefrustreerdheid van de Nederlandse Tweede Kamer verschilt niet veel van de machteloosheid van een Kamer in een corporatistische staat.

A.F.L.

... en ouderdom

Een factor, die dit politieke quietisme in de hand werkt, is de gevorderde leeftijd van de meeste belangrijke voormannen in de Tweede Kamer. De heer Tilanus is verleden week 76 jaar geworden, de heer Oud wordt in december 74 en de heer Romme wordt in dezelfde maand 64. Bij de heer Tilanus is de geresigneerdheid van de ouderdom al zo groot geworden dat hij helemaal geen problemen meer ziet, een geresigneerdheid, die door de betrokken persoon zelf abusievelijk als een hoger soort wijsheid wordt beschouwd. Prof. Oud is nog niet geresigneerd, maar leeft in het verleden, felle spiegelgevechten voerend in het wereldje van de parlementaire historie. Prof. Romme is in vergelijking met Tilanus en Oud nog betrekkelijk jong, maar bij hem beginnen zich reeds de verschijnselen van heerszuchtigheid te vertonen, die oudere heren tot zulk lastig gezelschap kan maken.

Jongere mensen moeten een kans krijgen, die de vraagstukken van onze tijd bewust kennen en wier geest nog zo levendig is, dat zij niet elk compromis als een verstandige daad beschouwen. En (dit tot de K.V.P.) wier blik zo ruim is, dat zij begrijpen dat politieke eenheid maar een zeer relatief begrip is, dat niet eeuwig stand kan houden.

A.F.L.

Efficiente N.S.

In een vaktijdschrift voor efficiency werd een hele editie gewijd aan de bedrijfsorganisatie van de N.S. en daarbij speciaal aan de technische ontwikkeling bij mechanisering, automatisering e.d. Als een bureaucratisch bedrijf maar groot genoeg is, zoals de N.S., zijn er natuurlijk altijd voldoende hoge ambtenaren, die tijd hebben imposante stukken te schrijven over de technische ontwikkeling, die veelal een kwestie is van de dingen bij de industrie bestellen. Niet aangeroerd wordt in het nummer de efficiency die door het reizend publiek moet worden opgebracht. Het reizend publiek is immers voor de kille bureaucratie evenmin belangrijk als de mensen in het bedrijf, die alleen maar als getal in de beschrijvingen functio-

[p. 12]

neren, een getal, dat van jaar tot jaar kleiner wordt. Van de efficiency ten bate van de bedrijfsresultaten maar ten koste van de reizigers valt heel wat te vertellen. De verbinding Amsterdam-Rotterdam over Woerden, die een paar jaar geleden - als de treinen op tijd waren - 55 minuten kostte, is nu al tot 1 uur en 5 minuten opgelopen. De reistijd van Noord-Nederland naar het westen duurt ondanks de enorme mechanisatie ten minste even lang als 25 jaar geleden, volgens sommigen zelfs langer. Het doodrijden van automobilisten op onbewaakte overwegen gaat onverstoorbaar door, want dat de grote snelheden op landelijke trajecten heel andere eisen stellen aan de bewaking dan 25 jaar geleden interesseert de N.S. niet. Wegen worden omgelegd om efficiente bewaking te organiseren en de lokale autoriteiten worden - desnoods via Den Haag - wel voldoende geïntimideerd om zich koest te houden. In Deurne staat bij het station een goed hotel, waar geen mens meer slapen kan, omdat de automatische beveiliging van een overweg zo is aangebracht, dat elke rangeerbeweging op het stationsemplacement ten onrechte de rijksweg naar Helmond afsluit met luid belgerinkel. Bij Steenwijk is de automatische sluiting zodanig ingericht, dat het haastje-repje wordt om weg te komen als de bel gaat, want de meer dan 100 km/uur rijdende treinen zitten er zo bovenop. De organisatie van de dienstregeling Amsterdam - Rotterdam - Eindhoven - Venlo is zodanig, dat een vertraging 's morgens om zeven uur bij Heemstede om elf uur nog bij Venlo te merken is. En op die oude lijn zijn nogal wat vertragingen; onlangs kwam in één week een drukke vroege forensentrein niet éénmaal op tijd in Den Haag aan, in die week was dezelfde trein eenmaal 20 minuten en eenmaal een kwartier te laat.

De congesties in het lokale vervoer, de kosten van de ondernemingen en de moeilijkheden voor de individuele reizigers vallen allemaal onder het hoofdstuk ‘efficiency’, zoals ook de beknoptheid van de jaarstukken, waarover Kamerleden zelfs - eindelijk - vragen beginnen te stellen. De machtige regenten zijn echter onaantastbaar, want het publiek, dat er op aankomt, zit toch niet in de trein en de kleine lieden moeten hun kop houden. Men illustreert dit zelfs heel aardig, door voortdurend in de eerste klas folders neer te leggen, waarin de N.S. om losse werklieden en ander personeel vraagt. Niet dat ik niet graag eens wat reizigers uit de eerste klas aan het lijnwerk zou zetten. Maar dat is een ander chapiter.

E.D.

Duperronenterbraak

Op grond van de gedachte dat iedere publiciteit beter is dan helemaal geen, verdient Podium een woord van dank voor het opnemen van een stuk over niet alleen Tirade, maar ook het Hollands Weekblad. Verder hoeven de vriendelijkheden niet te gaan, want de schrijver van het artikel, Rudolf de Jong, heeft er het toonbeeld van een stuktegen van gemaakt, onder het vertrouwde devies van krom-of-recht, mijn standpunt. Een vermoeiend soort, de stuk-tegenschrijvers, voortdurend uit om iemand te betrappen op een regeltje ‘waarmee alles veroordeeld is’. Die methode komt natuurlijk goed van pas hier, want hoe zouden anders alle medewerkers van twee bladen in vijftien pagina's gekollektiviseerd kunnen worden? Wie er tegen in wil brengen dat er alleen een verwoed sektarisme in tot uitdrukking kan komen, moet weten waar hij aan begint. Het zou wel eens kunnen blijken dat hij met die paar woorden zichzelf geheel veroordeeld heeft. Het kan niemand iets schelen, bij de sekten, wat hij vindt; alleen dat hij de juiste dingen zegt.

In de toepassing komt het er bij De Jong zoals bij anderen op neer dat hij citaten laat betekenen wat hij wil. Het moet voor hem gezegd worden dat hij met loffelijke openhartigheid een demonstratie van zijn werkwijze geeft op een paar regels van A.L. Schneiders, over een ontmoeting met een paar jonge Basken; hoewel er in het citaat bijna overduidelijk staat dat het hun woorden zijn die geparafraseerd worden, bestrijdt hij ze puntsgewijs, met nummertjes, als opvattingen van de schrijver zelf.

Het uitgangspunt is, in het geval van het Hollands Weekblad, dat er indertijd in het prospectus een verwijzing heeft gestaan naar Du Perron en Ter Braak, en De Jong het zich tot taak rekent te laten zien dat de meeste artikelen sindsdien nooit door een van beiden geschreven hadden kunnen zijn. Het lijkt een beetje op de inkwisiteur tegen de ketters: hoe zouden jullie ooit iets van betekenis kunnen zeggen als je de oude leer verzaakt?

Een van De Jong's aanmerkingen op mijzelf is dat ik wel eens een gissing naar mijn stemming onder het werken onbeantwoord heb gelaten. ‘Hetgeen steriliteit betekent’. Dat het juist steriliteit kan betekenen om telkens tijd te verliezen aan het repliceren op de aanmerkingen van de eerste de beste, zal er bij hem niet in willen, als hij een echte stuk-tegenschrijver is: dan is voor hem de keus inderdaad tussen tegenspreken of zwijgen.

J.J.P.