Hollands Weekblad. Jaargang 2

Korte commentaren

Groningen-Amsterdam

Groninger zakenmensen vinden, dat er een goede luchtverbinding moet komen tussen Groningen en Amsterdam, hetgeen een idee is, dat precies past in acties die de laatste tijd zijn ondernomen om het produktiegebied van Noord-Nederland in beter contact te brengen met het grote westelijke hoog-consumptieve industrie-gebied van Noorden Zuid-Holland. De Groningers gaan nogal grimmig op hun doel af: de KLM komt in aanmerking voor het exploiteren van een dergelijke luchtverbinding, maar als de KLM - onverhoopt - niet wil, ook goed, dan zal men in Groningen elders gaan speuren naar een luchtvaartonderneming, die er meer brood in ziet.

Vrij dicht bij Groningen ligt Bremen, dat de KLM wel aandoet en wat er in Bremen elke dag instapt, mag geen naam hebben. Of de KLM haar moeizame rentabiliteit op het spel zou zetten door een vermoedelijk niet al te rendabele binnenlandse luchtlijn is een moeilijk te bekijken zaak. Of de KLM internationaal niet zulk een vooraanstaande plaats inneemt, dat zij niet geroepen is tot een herhaling van de Sabena-experimenten met helicopters tussen bijv. Maastricht en Rotterdam, is ook een kant van de kwestie. Vlak na de bevrijding waren er binnenlandse luchtlijnen, hetgeen een experiment is geweest met onbevredigende afloop. Dat is echter vijftien jaar geleden. Het reizen van Groningen naar het Westen des lands per auto is bepaald geen genoegen vanwege de drukke, smalle wegen en de daaruit resulterende moeheid als men op zijn doel is aangeland. Of de Nederlandse zakenman echter een tarief zou accepteren, dat voor een luchtvaartmaatschappij rendabel is, is wellicht het grootste probleem van de hele kwestie. Toch hebben de Groningers een interessante zaak aan de orde gesteld. De binnenlandse luchtlijnen moeten er vroeg of laat toch komen, zelfs in dit kleine land. Waarom dan niet nú al?

E.D.

De ‘gusle’

De ‘gusle’ is een bij uitstek Montenegrijns muziekinstrument met één snaar, waaraan dientengevolge alleen trieste, eentonige

[p. 11]

klanken ontlokt kunnen worden. Het is geen instrument waarmee men, zwijgend, een recital geeft, want het dient uitsluitend ter ondersteuning van de stem. Het geluid van de gusle-zanger kan men vergelijken met dat van de gusle: eentonig en zwaarmoedig, met vervaarlijke uitschieters als de tekst over Turken of de as-mogendheden handelt. Het schijnt dat Tito in de oorlog zijn roem voor een groot deel te danken had aan de gusle-zangers, die, in het verborgene uiteraard, zijn faits et gestes in een zo gunstig mogelijk daglicht stelden. ‘Gusle-zangers weten op wonderlijke wijze alles te voorzeggen’, zei een Joegoslaaf me, en daarom was het bericht van een Amerikaan, dat de gusle-zangers er sinds kort toe zouden zijn overgegaan Tito in ongunstige zin te bezingen, waard om geverifieerd te worden. Het is mij niet gelukt. De meeste Joegoslaven die ik er naar vroeg, wisten van niets, en één verzekerde me, dat hij er tijdens zijn maandenlange verblijf in Montenegro, niets van gemerkt of gehoord had. Een ander daarentegen meende, dat het wel waar zou zijn, omdat er geen andere reden was waarom het percentage ontevredenen zich niet tot de gusle-zangers zou uitstrekken. De Amerikaan had ook nog gesproken over een boekje met gusle-teksten, waarin men de kritiek op Tito en het regime tussen de regels door kon lezen. Ik heb het niet kunnen ontdekken. Het merkwaardige feit doet zich trouwens voor, dat er in geheel Joegoslavië geen gramofoonplaat met gusle-zang te krijgen is, niet omdat dat staatsgevaarlijk zou zijn, maar domweg omdat het er niet is, zoals zoveel dingen. Ook dat boekje, zei mijn zegsman echter, zou wel bestaan, maar dan als buitenlandse uitgave. Voor paniek is dus voorlopig nog geen reden.

N.S.

Stellingenoorlog

Zoals bekend hebben de Duitsers de gewoonte zich aan het strand in te graven, alsof zij, vermomd als toeristen, een stellingenoorlog aan het oefenen zijn in het kader van geheime NATO-manoeuvres. Pas deze week heb ik de zekerheid gekregen, dat er geen sprake is van daden van agressie. In een Frans blad zag ik een serie foto's van buitenlandse stranden, waaruit bleek, dat alle Duitse stranden (en ook alléén de Duitse stranden) er uit zien alsof zij zojuist een zwaar bombardement hebben moeten doorstaan, terwijl Christopher Isherwood in een van zijn ‘Berlin Stories’, getiteld ‘On Ruegen Island (Summer 1931)’ bewijst, dat dit dwangneurotische kuilengraven diep in de Duitse volksziel verankerd ligt en ook voor de laatste oorlog al in zwang was. Isherwood schrijft:

‘Het dorp heeft nu heel wat zomergasten. Het strand bij de pier begint met zijn vlagvertoon op een middeleeuws tentenkamp te lijken. Ieder gezin heeft zijn eigen, enorme strandstoel, en van iedere stoel wappert een vlaggetje. Je ziet zowel de Duitse stadsvlaggen, - van Hamburg, Hannover, Dresden, Rostock en Berlijn - als de nationale republikeinse en nazi-kleuren. Rond iedere stoel is een laag bolwerk van zand opgetrokken, waarop de bezetters d.m.v. denneappels inscripties hebben aangebracht: Waldesruh. Familie Walter. Stahlhelm. Heil Hitler! Vele forten zijn ook nog met het hakenkruis versierd.’

N.S.