Hollands Weekblad. Jaargang 2

[p. 7]

Reisredacteur op safari
A. Nuis

Het lijkt me heel moeilijk om op het ogenblik krantenverslaggever te zijn in Leopoldstad. Het gonst er natuurlijk van onverifieerbare geruchten. Het is er heet. En al is het er misschien makkelijker om de hoofdpersonen te zien en te spreken te krijgen, die hoofdpersonen zelf maken waarschijnlijk een enigszins onwerkelijke indruk, alsof ze zelf niet weten wat hun plaats in het drama eigenlijk is. Een journalist moet zijn positieven heel goed bij elkaar houden om dan geen onzin te gaan schrijven.

Dat kan misschien ter verontschuldiging dienen van de reisredacteur van Het Parool wiens artikelen uit Kongo ik met stijgende verbazing gelezen heb. In het artikel van 27 juli blijkt hij echter de proporties zo volledig uit het oog verloren te hebben dat het niet goed te praten valt. De helft van het stuk wordt in beslag genomen door een ademloze tirade tegen Loemoemba, die begint met: ‘Loemoemba's optreden is van een ongehoorde vulgariteit, het is de onbeschaamdheid die mens geworden is.’ Andere karakteriseringen zijn: ‘schavuit’, ‘machtsproleet’, ‘krasse onwetendheid’, ‘hystericus’, ‘onbekwaam tot organiseren’, ‘sinister’. Er is een volgehouden vergelijking met Hitler, die in het voordeel van Hitler uitvalt omdat die zoveel slimmer was.

Dat zijn ernstige zaken, en men verwacht dus dat er argumenten zullen volgen, feiten, voorbeelden van Loemoemba's wangedrag. Daarvan is geen spoor. Het blijft bij apodiktische uitspraken, of liever, bij schelden. Er is ook wat geschamper op de oppositie, die ‘onvoorstelbaar kinderachtig’ is, ‘arme, brave lieden’, die trots zijn op hun parlement als ‘de man uit de rimboe die voor het eerst een confectiepakje aantrekt’.

Had de correspondent die trots niet gezien? Waarom dan de denigrerende vorm waarin hij zijn simpele mededeling vervat? Er wordt verder ook niets mee gedaan, als argument in een betoog of als element in een beschrijving die meer tracht te doen begrijpen van de Kongolese achtergrond.

Dat onze correspondent voor dat laatste weinig belangstelling heeft blijkt bijvoorbeeld uit een zinnetje als ‘...wordt meteen een veldslag tussen stammen, waarbij hele wijken uitgemoord zouden kunnen worden en die trouwens, net als bij de tropische oorlogspad, eenmaal ontketend, de neiging heeft zich voort te zetten tot de volledige uitputting toe’. Zelfs als de corrector die tropische oorlogspad tijdig gedetermineerd had, zou dit onzin zijn. Afrikaanse stammenoorlogen worden niet gevoerd tot de uitputting toe; alleen de onze worden dat. Er zijn zeker elementen in de huidige situatie die botsingen bloediger kunnen maken dan traditioneel het geval was; dat zijn nu juist de dingen waarover de correspondent ons had moeten inlichten, maar waarover hij zwijgt.

Een dergelijke emotionele verslaggeving zonder feiten overtuigt alleen hen die toch al niet veel van die zwarten verwachtten, en speelt zo de aggressieve domheid in de kaart. Voor de werkelijke tragedie van de Kongo wordt geen begrip gewekt. Een man als Loemoemba, die onder het Belgisch régime nooit de kansen gekregen heeft die zijn collega's in Britse koloniën kregen,

[p. 8]

[p. 9]

en die nu met de moed der wanhoop probeert een uit elkaar vallend land bijeen te houden, de enige - dat geeft ook de reisredacteur toe - die daar misschien in slagen kan, is misschien wel een schurk; de berichten uit Kongo zijn te onduidelijk om daarover te kunnen oordelen. Maar geen zinnig mens zal bereid zijn dat voetstoots aan te nemen van iemand die klaarblijkelijk niet bereid is zich werkelijk te interesseren voor de achtergronden van de man en de zaak.

Hoe is het mogelijk dat onze reisredacteur, die toch niet de eerste de beste aankomend verslaggever is, en van wie men moet aannemen dat hij onbevooroordeeld vertrokken is, zo aan zijn doel voorbij is geschoten? In elk koloniaal land zijn er mensen die, teleurgesteld bij hun eerste pogingen tot contact met de raadselachtig schijnende inheemse samenleving, zich terugtrekken in een knorrige ik-weet-er-alles-van houding, die onverschilligheid, onwetendheid en vaak een vage angst verbergt. De enerverende atmosfeer van Leopoldstad, waar niets zeker schijnt te zijn, is waarschijnlijk zo'n koloniale situatie in geconcentreerde vorm, en het lijkt of de reisredacteur daaraan ten offer is gevallen, betrekkelijk onvoorbereid als hij geweest moet zijn. Het klinkt hard, maar zijn stuk spreekt de taal van de koloniaal die zit te kankeren aan de bar, en die zo zeker is van de instemming van zijn omgeving dat hij zich om feiten of argumenten niet hoeft te bekommeren. - de barman telt niet, natuurlijk.

Er zijn duidelijke aanwijzingen in het stuk dat deze diagnose juist is. ‘Ik zal niet gauw de gezichten vergeten van de staf die hij (Loemoemba) op de persconferentie meebracht en die, de tanden bloot, de kamer instaarde, iedere journalist die het waagde een vraag te stellen, met de ogen verscheurend’. Ogen, tanden. De schrijver hiervan heeft gedacht met gevaarlijke roofdieren te doen te hebben, geen mensen eigenlijk, geen creaturen om van dichtbij met aandacht te bekijken als ze niet veilig in een kooi zijn opgesloten. Zolang ze vrij rondlopen, is het maar beter om zelf in een kooi te gaan zitten. Het volgende citaat beschrijft de Belgen. ‘Ze ontwikkelden een natuurlijke kamaraderie met de door het technische noodlot geplaagde journalisten, die ze trouwens elke avond aan de bar hunner eigen hotels terugvonden’. Het geklets en geroezemoes van die bars is inderdaad de enige omgeving waarin men zich kan voorstellen dat deze voorlichting geschreven is. De Kongo zelf, buiten, blijft onbekend gebied.