Hollands Weekblad. Jaargang 2

Cabaret-bespreking
Hermans did come back!
H. van den Bergh

Hij doet het hem toch maar! Zo ongeveer is Uw eerste reactie als theaterliefhebber-fijnproever na afloop van de derde Toon Hermans' One man show. Een eerste poging om het onweerstaanbaar opkomende gevoel van bewondering te kanaliseren en in redelijke banen te leiden. U hebt zich immers als rechtgeaard intellectueel eerst wat verdwaald gevoeld in een sfeer die niet de Uwe is, temidden van het bruiloften-en-partijen-publiek dat het Centraal Theater bleek te bevolken. Met een nauwverholen highbrowreserve hebt U de eerste lachsalvo's aangehoord, voor U zich gewonnen kon geven. Maar dan: Hij doet het hem toch maar! Meer dan twee en een half uur, (bijna) voortdurend alleen achter de microfoon; twee en een half uur eigen conférences, eigen liedjes, eigen melodieën, maar vooral een eigen stijl en een eigen authentieke persoonlijkheid. Want het is duidelijk dat Hermans aansluiting zoekt bij dit allereenvoudigste publiek, niet omdat het de meeste zalen vult maar omdat hij werkelijk een der hunnen is. Een dichterlijke, hartverwarmende en uitgeslapen theaterman, maar ook een superieure moppenverteller uit een volkscafé.

De derde Hermans-show is er. Beter dan de eerste en toch eigenlijk wel net zo goed als de tweede. Minder uitgesproken hoogtepunten ditmaal, maar ook gaver, meer een eenheid en ontdaan van de soms wat hinderlijke schooljongens-bravoure. Zijn thema's zijn telkens weer de allereenvoudigste: wat bloemetjes, wat ballonnetjes en een kinderlijke verliefdheid op zon, zomer en het zwakke geslacht, maar dit alles gebracht met een verre-van-kinderlijk raffinement bij het bespelen van de zaal, die hij ongeveer ieder kwartier naar een nieuw hoogtepunt voert en dan weer weet af te remmen tot nieuwe aandacht voor de lieve dingen om ons heen.

We kenden reeds zijn wonderlijke taalgebruik dat is als van een kleine jongen die stilletjes voor het slapen gaan woordjes ligt te herhalen als ‘paars’ en ‘vijver’ tot ze los zijn geraakt van hun gewone betekenis en

[p. 12]

verbazingwekkende klanken zijn geworden met een eigen leven, en belachelijk lijken of wonderlijk mooi als de taal van een vreemdeling. Zo stoeit Toon Hermans ook nu met het Nederlands en het allereenvoudigste Frans en Engels, maar mocht U daarop ‘uit zijn geluisterd’, let dan nu eens op zijn grandioze mimiek bij het maken van steeds wisselende imitaties van Buziau, soldaten, cowboys of zo-maar-domme mensen. Ga eens kijken hoe hij met een enkel gebaartje of scheef beentje een raar verlegen mannetje kan zijn, die weet waarom de beschuiten rond zijn, of een bolle televisiekijker, die het beeld scherp stelt. Ga eens luisteren naar die vier formidabele musici, die alle stemmingsnuances weten op te roepen of te ondersteunen. Merk eens op hoe ongelofelijk eerlijk Hermans ook vaak is, niet alleen wanneer hij rustig nakaart over zijn vermoorde film (als U het mij vraagt inderdaad zo slecht niet en heel wat onderhoudender dan de zwaar overschatte Fanfare), maar ook wanneer hij ruiterlijk erkent dat zijn collega's die iedere veertien dagen nieuwe grappen moeten brengen voor de televisie het zoveel moeilijker hebben dan hij die een heel jaar kan werken aan één programma.

Zijn artisticiteit is misschien minder verfijnd dan van Sonneveld en zijn intellectueel niveau beslist lager dan van Wim Kan, maar zijn liedjes zijn beter dan van Kan en hij is een veel beter acteur. Zijn teksten zijn van hemzelf en frisser dan de meeste van Sonneveld en op het punt van vakmanschap is geen mens in Nederland hem de baas. Laten we niet vergeten dat er niemand is die, als hij, om kwart voor elf nog een laatste liedje weet in te zetten met een kracht en een meeslependheid of alles net begonnen is en die een paar honderd mensen kan meevoeren naar een wereld, ergens tussen de wolken, die roziger is dan die waarop de meeste Culturele Manifestaties ons uitzicht bieden.