Hollands Weekblad. Jaargang 1

[p. 5]

Brief uit Londen
door B. Crick

Het parlement is weer bijeen - de leden hebben zich een weg gebaand door de steeds dichtere verkeersopstoppingen, en de genoegens gesmaakt van een eendaagse staking bij de ondergrondse (met een vervolg in het vooruitzicht). Intussen gunt de ziekte van Aneurin Bevan de Labour-partij enig respijt in haar orgie van herzieningen en mutaties. Gaitskell had ‘gezinspeeld’ (want niemand zegt iets onomwonden) op de wenselijkheid artikel 4 uit de partij-constitutie te verwijderen - het artikel dat de partij verplicht tot onbeperkte ‘nationalisatie van de middelen van productie, distributie en ruil’. De linkervleugel van de partij had gezinspeeld op de wenselijkheid van een verwijdering van de heer Gaitskell - of anders van henzelf, voordat er aan de heilige constitutie geraakt zou worden. De linkervleugel heeft zich inderdaad bereid getoond om offers te brengen voor zijn beginselen. De leider ervan is op het ogenblik Ian Mikardo, die in de laatste verkiezingen verslagen werd in een van de voornaamste industriële districten, waar de hoge lonen een ‘nieuwe industriële middenstand’ geschapen hebben - een klasse die zich niet betrokken voelt bij de (ouderwetse?) morele verontwaardiging van Mikardo's socialisme, en die zichzelf een status geeft door conservatief te stemmen. Mikardo voert de strijd zoals voorheen volgens het ware demokratische beginsel dat de mensen verteld moet worden wat zij eigenlijk willen, zelfs al lijken zij er onverschillig voor. Zijn Victory for Socialism Movement is een merkwaardig mengsel van politiek Methodisme en evangelisch Marxisme. Het heeft er anders iets van of links en rechts in de Labour-partij wijselijk besloten hebben elkaar te bestrijden over een kwestie die onmogelijk praktische konsekwenties kan hebben. De woorden van de constitutie, in 1920 geschreven, betekenen tenslotte niet veel anders dan wat de een of de ander er in zien wil. Het verschil is er een van temperament meer dan van politiek.

Allen zijn nu gespannen om te zien welke kant Aneurin Bevan uit zal gaan, die oude leeuw van de



linkerzijde. De Britse Labour-partij wacht op het herstel van deze zieke man; maar sterkt zelf ook al wat aan, onder het wachten.

Algiers heeft veel aandacht gehad in Londen deze week. Als zelfs het Franse leger tenslotte bereid was om trouw te blijven aan de overheid tegenover de kolonisten, kon iemand dan verwachten dat Engelse troepen zouden weigeren op te treden tegen blanke kolonisten (zelf meest oud-officieren) in Kenya, Nyasaland en Noord- en Zuid-Rhodesia, als die zich ooit zouden verzetten tegen de invoering van een nieuwe constitutie? Dat die vraag zelfs maar gesteld werd, bewijst dat de meeste voormannen van de Conservatieven, hoewel weinige van hun volgelingen, zijn gaan inzien dat de vloed van het Afrikaanse nationalisme niet te stuiten is; dat er in het gunstigste geval een beetje uitstel verkregen kan worden, om de kolonisten tijd te geven te wennen aan de nieuwe wereld van zwart gezag die om hen heen in wording is. Van het Afrikaanse standpunt had het tijdstip voor het Belgische besluit om Congo te verlaten niet beter gekozen kunnen zijn: het viel samen met het bezoek van Macmillan aan - zie de kaart - de Rhodesia's en Zuid-Afrika.

Macmillan ging alleen om te praten, te luisteren en te kijken; hij heeft niets beslist. In de federatie van de twee Rhodesia's en Nyasaland staan nog steeds driehonderdduizend Europeanen tegenover zeven millioen Afrikanen - van wie een derde in Nyasaland woont, geregeerd, geëxploiteerd en geholpen door maar 6300 Europeanen. Het vergt niet veel verbeeldingskracht om te voorzien dat Macmillan wel eens zou kunnen proberen de Eerste Minister van de federatie, Sir Roy Welensky, Nyasaland te laten afstaan in ruil voor een vrije hand in Noord- en Zuid-Rhodesia. De scheiding zal misschien niet helemaal vreedzaam verlopen, maar er kan op gerekend worden dat het Britse leger zal marcheren in de richting die het voorgeschreven krijgt. Weinigen herinneren zich nog het ‘Curragh

[p. 6]

incident’ van 1913, toen de officieren van het leger een verklaring tekenden dat zij de (Liberale) regering niet zouden gehoorzamen als hun bevolen werd de Home Rule op te leggen aan de opstandige zes graafschappen van het Protestantse Ulster. De onverwachte en krachtige steun van veldmaarschalk Montgomery aan de Zuidafrikaanse apartheid laat ons tenslotte niet anders zien dan een nieuwe manier voor generaals om de tijd te doden als zij eenmaal b.d. zijn.

In Londen intussen, in het beste hotel van de regering, is de minister van koloniën, Macleod, er met zijn Schotse vasthoudendheid en zijn ervaring als minister van Arbeid in geslaagd, Afrikanen en kolonisten aan één tafel te verenigen om te spreken over een constitutionele hervorming voor Kenya. Na een hele reeks Byzantijnse compromissen, heeft hij de twee partijen afgebracht van hun neiging om zich in te graven achter onmogelijke principes - ‘geciviliseerd bestuur’ tegen ‘één man één stem’ - en er toe gekregen dat zij zijn gaan zoeken naar een manier om Kenya in de praktijk te regeren. Als politieke discussies de moeite waard zijn, gaan zij meestal eenvoudig over zulke vragen. Er is een pikante bijzonderheid in het beleid van de Afrikaanse leider Tom Mboya: hij heeft tot zijn constitutionele adviseur op de conferentie benoemd Thurgood Marshal, een Amerikaanse neger, de briljante advocaat die zes jaar geleden voor het Supreme Court van de V.S. met succes is opgetreden in de zaak tegen segregatie in het onderwijs. Amerikaanse ideeën en belangen zullen nog als bemiddelaar optreden tussen de langzame dood van het Britse imperialisme en de snelle opkomst van het Afrikaanse nationalisme.

Een dierbare Britse illusie is deze week vernietigd, de enige vorm van utopisme die de Conservatieven zichzelf toestaan: dat alles terecht zou komen als de ‘inboorlingen’ leerden cricketen. De tweede testmatch tussen Engeland en Trinidad moest verdaagd worden vanwege een hevige rel, veroorzaakt door de beslissing van een umpire tegen een plaatselijke held. De arme umpire en het Engelse elftal konden het terrein pas verlaten na herhaalde charges van de politie tegen een wilde menigte die met flessen gooide. De Gouverneur van Trinidad telegrafeerde naar huis dat hij zich ‘tezeer beschaamd voelde om verontschuldigingen aan te bieden’; en de Eerste Minister van het eiland, Eric Williams, Marxistisch historicus van de slavenhandel en ongeëvenaard anti-Brits redenaar, seinde met onpartijdige grootmoedigheid dat ‘de Engelse ploeg geen schuld trof’. Verscheidene Engelse bladen zorgden dat dit bericht over het verschrikkelijke geweld van de negers afgedrukt werd in de buurt van een bericht betreffende schade ter waarde van £3000, de volgende dag door blanke (of rose) Schotse voetballiefhebbers veroorzaakt in het noord-Engelse stadje Berwick. Zij gooiden niet alleen flessen naar de scheidsrechter, maar plunderden ook winkels en café's. Zoals Mark Twain zei: ‘Het is treurig met de negers; zij zijn geen haar beter dan wij’.

(Vertaling J.J. Peereboom)