Hollands Weekblad. Jaargang 1

Korte commentaren

24 uur bezig zijn

Terwijl de Amsterdamse Weesperstraat wordt gesloopt in zo'n traag tempo dat men in de verleiding komt een paar huizen met dynamiet in de lucht te laten vliegen wordt het verlengde, de Wibautstraat, steeds meer de Allée des Palais. Na het nieuwe belastingkantoor dat veel kritiek kreeg om zijn terugstotende architectuur, maar dat eigenlijk het ideaal van de architect, eenheid van functie en uiterlijk, dicht benadert, is nu het Renaultpaleis geopend dat een visite waard is. Tussen al deze mastodonten staat een ongeverfde keet. Geen onderdak voor bouwvakkers maar het Amsterdamse station annex restauratie van de Nederlandse Buurtvervoermaatschappij. Er is geen stad ter wereld die zijn interlokale busverbindingen zo'n krot als station geeft.

In de vroege ochtend van 25 januari begon hier dus de 24-uur staking van de buschauffeurs als protest tegen de trage loononderhandelingen. Wie er kwam om stakers zich voor de wielen van werkwillige collega's te zien werpen, kwam bedrogen uit. Het was uiterst rustig. Zo rustig dat er de hele dag door mensen bij de haltes gingen staan om pas na lang wachten op het idee te komen te gaan vragen of de bus nog kwam. Er hing immers nergens een bordje dat er gestaakt werd. Merkwaardig was het te horen hoe de vergeefs wachtenden reageerden als hun de staking werd meegedeeld. In de ochtend was de reactie, van mensen die naar hun werk moesten, onveranderlijk ‘maar hoe kom ik dan in Weesp?’, wat een rhetorische vraag moest blijven, al stuurden een paar bedrijven vrachtauto's. Daarna hoorde men meestal: ‘goed zo, staken jullie maar’ waarbij het niet duidelijk werd of dit door ironie of regeringshaat werd ingegeven. Niemand werd kwaad of wanhopig. Vooral in de middag gebeurde het vaak dat de gezichten opklaarden bij het bericht dat er geen bussen reden. Men draaide zich zonder bedenken om en keerde naar de warme kachel terug. Men moet aannemen dat er elke dag reizen gemaakt worden die niet noodzakelijk zijn.

Van de stakers die rustig in klompjes bijeen stonden en alleen geïrriteerd werden door een patrouillerende politiewagen (‘direct komen de machinegeweren voor de

[p. 8]

dag’) was er een bereid mij in te lichten. Hoewel alles op een ruzieachtige toon gezegd werd leek me er veel juists in zijn woorden te zitten.

Het begon met een berekening op de laatste cent van zijn weekloon, dat niet veel was. Toen werden de vakverenigingen onder de loep genomen en wel zo scherp dat het me verbaasde dat hij er toch nog lid van was. Het komt de laatste tijd steeds meer voor dat stakingen niet door de vakbonden erkend worden. Naast onmiskenbare nadelen hebben deze wilde stakingen ook voordelen. De risico's van de stakers zijn weer even groot als in de oertijd van de staking en het effect van de staking op werkgevers of regering is daardoor groter: het is niet een kudde makke schapen die het loon opstrijkt zonder te werken, maar een groep die zich kennelijk werkelijk onrechtvaardig behandeld beschouwt. Wij halen de kastanjes uit het vuur en de vakbonden dienen voor de onderhandeling, aldus mijn woordvoerder.

Het regeringsultimatum: of om 4 uur weer aan het werk of anders geen loongesprek, was om minstens vijf redenen hoogst ongelukkig.

Ten eerste is het onmogelijk een busstaking van Amsterdam tot Arnhem op zo korte termijn af te gelasten. Bovendien waren deze chauffeurs na de nachtvergadering in Hilversum al de hele dag in de weer en een staking is nu eenmaal een zware belasting van de zenuwen. Capitulatie voor het ultimatum zou dan ook niet bevorderlijk voor de verkeersveiligheid zijn geweest. Het nut voor de buspassagiers was ook miniem: om vier uur was nu juist iedereen doordrongen van het feit dat de N.B.M. 24 uur staakte. De mensen die naar hun werk waren gekomen zouden op dezelfde manier wel terug komen. Maar het ging natuurlijk om het prestige. Dat is nu juist bij stakers ook zeer gevoelig zodat de algemene reactie was: zeker doorgaan, misschien doen de andere spoorwegdochters nu ook wel mee. Het belangrijkste argument tegen het ultimatum dat men de dag erna, van vakbonden en kamerleden hoorde: het karakter van collectieve straf, die de niet-stakers onrechtvaardig trof, hoorde men bij daze chauffeurs niet.

Het ultimatum was dus onmogelijk, gevaarlijk, nutteloos, onpsychologisch, en onrechtvaardig. Het bleek dan ook niet vol te houden, zodat eventuele latere ultimatums van deze regering al bij voorbaat verzwakt zijn.

Het is een grappige gedachte dat deze paar honderd chauffeurs ervoor gezorgd hebben dat drie excellenties, Korthals, Rooy en Roolvink, niet voor een tweede keer benoemd zullen worden. Maar er is nog altijd wel een burgemeestersplaats, en die levert meer op dan een plaats achter het autobusstuur.

B.C.

Campagne voor Euratom

Vervuld van appreciabele verlangens om ons allen gelukkig te maken door een overvloed van energie - vooral kernenergie - is de heer Sassen, hoge autoriteit van de commissie Euratom te Brussel, op het oorlogs- en propagandapad. Nederland is een achterlijk land, wat de kernenergie betreft. Wij willen liever wachten met het bouwen van een kerncentrale, waaraan wij geen behoefte hebben en voorlopig ook geen behoefte kunnen krijgen, gezien onze capaciteit om elektriciteit op te wekken. Dus zijn wij achterlijk. Nederland heeft ook nooit een industrie voor werktuigmachines gehad, maar dat heeft nog nooit een hoge autoriteit uit de slaap gehouden, ook de N.R.C. niet, die nu plotseling de kampioen is geworden van het kapittelen van het Nederlandse bedrijfsleven, dat niet voldoende doet aan het kernenergie-onderzoek. Een grote conferentie onder auspiciën van de federalisten werd in de onmiddellijke nabijheid van Philips gehouden. Was dat een ‘gentle hint’? Een paar dagen later zeide de heer mr Blaisse in Geleen tegen de mijnambtenaren, dat die hele Euratom veel weg heeft van een vergissing en dat was een waar woord. De Euratomgemeenschap was van het begin af een doordrijversproject, waarop zich enkele politici hebben geworpen, die wel te goeder trouw zullen zijn geweest, maar die van de structuur van het Europese energieprobleem niet al te veel wisten en die er sindsdien blijkbaar weinig hebben bijgeleerd. Door een verderfelijk systeem van ‘officiële voorlichting en background-informatie’ aan een sceptische pers zijn er inzichten doorgedrukt, die lang geen gemeengoed in de natie zijn. Het resultaat van de begrijpelijke terughoudendheid vanwege de onzekerheid in kernenergiezaken is geweest, dat de bedrijven hun geld voorlopig tamelijk goed vasthouden als het om dit soort speurwerk gaat. De toeleveraars willen natuurlijk wel verkopen, maar zij hebben geen ervaring en als er in Nederland een kerncentrale zou worden gebouwd, zou het weinig verstandig zijn daaraan onervaren leveranciers te laten meewerken. Wie betaalt het ten slotte? De heer Sassen niet, noch de intussen uit het floodlight verdwenen propagandist Kohnstamm. Om het nog duidelijker te zeggen: behalve de N.R.C. vliegen we er in Nederland geen tweede keer in.

E.D.