Hollands Weekblad. Jaargang 1

De macht van het woord
door H. van Galen Last

Vanmorgen, maandag, hadden de muiters in Algiers zich nog niet overgegeven, maar sinds vrijdagavond beschouwt de wereld hen als mensen die hun toekomst definitief achter zich hebben. En hoe veelbelovend leken hun kansen nog vrijdagmiddag - zelfs een zo verstandig en goed ingelicht man als Viansson-Ponté begon in Le Monde ongerust te worden over De Gaulle's bereidheid korte metten met ze te maken. Anderen, ikzelf ook, twijfelden daar niet aan, wel of hij bij het leger nog middelen zou hebben om zich te doen gehoorzamen; hij was de laatste twee maanden inderdaad niet erg in vorm geweest en alle ‘experts’ hadden sinds een paar weken gezegd dat hij bij het leger gehater was nog dan Mendès-France. Vijftien minuten praten is er nodig geweest om een opstand die tenslotte op een gegeven ogenblik twintigduizend man binnen zijn barricades had en over tienduizenden handlangers en sympathisanten bij het leger en de politie beschikte, alle hoop op succes te ontnemen. De mogelijkheden van het woord zijn blijkbaar nog niet uitgeput. Hoe weinig bewegingsvrijheid had De Gaulle overigens nog die vrijdagavond. Hij had het franse volk op kunnen roepen tegen het leger in Algiers - dat werd hem van verscheidene kanten aanbevolen. Maar daarmee zou de situatie van de burgeroorlog

[p. 7]

geschapen zijn, en men vergeet steeds weer dat weinig mensen zo'n afkeer hebben van geweld en bloedvergieten als deze generaal.

De Gaulle heeft - ik heb daar al vaker op gewezen tegenover hen die het over zijn ‘nationalisme’ hadden - als alle mensen van formaat, weinig illusies over het volk en de groep waartoe hij ‘behoort’. La France is zijn grote liefde, het land van Jeanne d'Arc, deze raadselachtigste verschijning in de wereldgeschiedenis, die ook met de rundertuberculose nog lang niet is ‘verklaard’, van Corneille en Charles Péguy. Niet de fransen, en nog minder het franse leger. Uit zijn mémoires kan men weten hoe gering zijn respect is voor legers en hun aanvoerders. Jean Daniel vertelt in de laatste l'Express dat De Gaulle in deze dagen zou hebben gezegd: ‘l'Armée a été contre Dreyfus, pour Pétain, et maintenant elle est pour l'intégration: trois erreurs’. Wie De Gaulle, al was het maar uit zijn geschriften, kent, weet hoeveel verachting die woorden ‘contre Dreyfus, pour Pétain’ moeten hebben uitgedrukt - maar vechten tegen het leger, al was het met meer dan tachtig procent van het franse volk achter zich, neen, ik geloof niet dat hij dat ooit zou hebben gedaan. Het heeft weinig zin zich te verdiepen in de vraag wat hij dan wel zou hebben gedaan, want het is duidelijk dat hij zelf niet getwijfeld heeft aan zijn morele overmacht over het leger.

Intussen, wat een perspectieven openen zich. Als ik de F.L.N. was zou ik mij haasten om de bus niet te missen, maar die organisatie heeft al zoveel malen blijk gegeven van niet eens te beseffen hoeveel troeven De Gaulle haar, willens en wetens, in handen heeft gegeven. In Frankrijk zelf zijn de progressieven eensklaps hun, in het buitenland zo graag aanvaarde, kletspraatjes van de laatste anderhalf jaar vergeten en hopen op een verzoening na een eventueel aftreden van Debré en Soustelle. Wat mij betreft mogen deze heren gaan, al begin ik de persoon van Debré, niet zijn politieke overtuiging, de laatste tijd met andere ogen te bezien, maar laten de anderen niet vergeten dat De Gaulle De Gaulle blijft - iemand die zich nooit de wet laat voorschrijven, die qua intelligentie en temperament altijd linkser zal zijn dan rechts en rechtser dan links.

Terwijl ik dit schrijf komt het radiobericht dat de muiters zich hebben overgegeven; ik laat het ook daarom vandaag liever bij deze kanttekening. Ik weet geen voorbeeld in de geschiedenis dat ooit een zo grote opstand met zo weinig en zulke ongewelddadige middelen is gebroken.