Hollands Weekblad. Jaargang 1

Kort verhaal
De familie
door J.M. Boersma

Het stonk in de binnenstad - een dierenlucht, zoals bij de kooien van een circus; Reesman walgde ervan, al enige straten lang. Het was ergens begonnen, zo plotseling alsof hij van een onschuldige zône pardoes door een soort finish de bedorven streek was ingekomen. Het was avond: er kon dus ook al geen fabriek de oorzaak van zijn. Het zou wel gisten, op een of ander braakliggend terrein, in een bouwput, in het brakke, olieachtige water van een dichtbij kanaal. Wat er over was van de maan in het laatste kwartier glom boven de huizen.

De straten waren leeg. Reesman zag zich langskomen in spiegelruiten, een schaduwrijke, lange figuur, die hij argwanend van opzij bekeek. Hij wist haast zeker dat hij een afkeer hebben zou van ieder ander, die er uitzag als hij. Hij haalde zijn handen even uit de zakken van de regenjas en droeg ze voor zich uit langs de ramen van een winkel. Het waren afzichtelijke, witte, laffe handen. Er viel mee te werken, te strelen, te knijpen, maar om te zien was het een mislukking. Hij verborg ze - hoe minder mensen ze zagen hoe beter.

Bij de automatiek - een halfronde, verlichte inham in de huizenrij - arriveerde gelijk met hem een ander, een lange man ook; gelijktijdig gooiden ze hun kwartje in twee gleuven naast elkaar. De man nam een gehaktbal, Reesman een croquet. Ook hier hing de moeilijk te verdragen geur, maar vermengd met die van smakelijk baksel, wat de zaak er alleen maar walgelijker op maakte. Hij keek, etend, de donkere straat in. Er passeerde een auto. Verder was het leeg, zoals zelden in de buurt van dit eethuis: bekend verzamelpunt voor late boemelaars, feestneuzen en knapen.

De ander kwam naast hem staan.

‘Bent u Reesman?’ vroeg hij, ook etend, likkend in het korrelig en warm gehakt. De damp verijlde snel om zijn hoofd.

‘Ja. U ook?’ zei Reesman nijdig. Hij wilde niet praten, zeker niet in deze verpeste lucht, die de binnenstad compleet moest hebben ingekapseld, en die zich als men niet oppaste nog wel condenseren zou, tot niemand wist wat voor ellendige rommel.

‘Ik ook,’ zei de man. Reesman wilde weglopen, om de nasleep van zijn blijkbaar mislukte ironie te ontgaan, maar hij had honger. Hij moest beslist meer eten, voor naar huis en naar bed te kunnen.

‘Serieus,’ zei de ander. ‘Ik denk, dat U een neef van me bent. Ze hebben me U aangewezen’. Hij likte zijn vingers af, met een klokkend geluid alsof hij onjuist zoende. Reesman trok een volgende croquet, en de man bleef niet achter. Etend, naast elkaar als gezworen kameraden, als volle neven, stonden ze in de lichtkring van de automatiek.

‘Omdat U op kantoor bij Swaen bent,’ zei de man, ‘want daar werkt mijn zoon ook. Toen ie zei dat er nòg ene Reesman werkte, op export, toen dacht ik wel dat U familie was. En toen ie me U aanwees wist ik 't zeker.’

Nog één croquet, dacht Reesman. Hij keek de straat in, of er geen hulp naderde -

[p. 15]

elk levend wezen was welkom, om af te reageren, zwijgend tussen in te staan, aanwezig te zijn, maar niemand was in zicht. Misschien was het nog te vroeg hoe laat begonnen de knapen de nachtelijke speurtocht naar hun heren?

‘Ik heet geen Reesman,’ zei hij, draaide zich om, nam een derde croquet en wist dat achter zijn rug de ander hetzelfde deed, bij diens uitverkoren voedsel.

‘Kom, kom,’ zei de man. ‘Wat doet dat er nou toe, dat we elkaar herkennen? Onze familie heeft nu een keer bepaalde trekken, die...’

‘Ik herken niks,’ zei Reesman. Hij was niet kwaad meer, maar raakte langzaamaan misselijk van deze kleverige vreemde. Waarom liet men elkaar niet met rust?

‘Ik kan het wel bewijzen,’ zei de ander, kauwend en zuigend. ‘Mijn zoon en ik en mijn vader - Jan Reesman, en dat was een broer van Lucas, en dat was uw vader - die lijken als druppels water op mekaar. Omdat we van hetzelfde geslacht zijn.’

Achter de loketjes van de automatiek ontstond gerommel. De voorraad werd aangevuld; door de kleine, verlichte raampjes waren bewegende schimmen zichtbaar, schimmen van handen en croquetten.

‘Bijvoorbeeld: walgt u soms niet van uzelf?’ vroeg de man. Hij keek Reesman met klein geknepen oogjes aan en trommelde met zijn linkerwijsvinger op de rug van de andere hand waarin het gehakt zat. ‘Als u in de spiegel kijkt? Alsof u iemand anders ziet, een viezerik, die op je lijkt?’

Reesman at langzaam verder. De ander stak met een hand een sigaret op, en blies de rook met gehaktdamp samen in de nachtlucht. Hij hield niet op, Reesman aan te kijken, en zei:

‘En beeldt U zich soms geen dingen in, net zoals wij allemaal? Dat de hele stad naar rozen ruikt, dat de hele lucht bij wijze van spreken doordrenkt is van heerlijke rozengeur?’

‘Ik ga naar huis,’ zei Reesman. ‘Ik ken U niet.’ Hij stak ook een sigaret op en liep de lichtcirkel uit, terug de straat in. Achter zich hoorde hij de man zeggen: ‘Schaamt zich. Schaamt zich voor zijn afkomst.’ Ook hoorde hij voetstappen, die de andere kant op gingen.

Na een tiental meters keek hij om, naar de ander die hetzelfde had gedaan en naar Reesman staarde. Beiden voortlopend bleven ze omzien, tot het bittere einde van de straat.