Hollands Weekblad. Jaargang 1

Korte commentaren

De pressie van de landbouw

Verleden week, kort nadat de KVP'er Lucas zijn jaarlijkse litanie over uitgavenvermindering en belastingverlaging ten beste had gegeven, kwam zijn fractiegenoot Droesen met de uitspraak dat de regering maar even voor ettelijke miljoenen financiële steun moest geven aan de landbouwbedrijven die schade hebben geleden door de droogte. De antirevolutionair Biesheuvel, die een interpellatie hield over de gevolgen van de droogte, schatte het benodigde aantal miljoenen wat lager, maar was toch ook aan de forse kant. Daargelaten dat het met de schade door de droogte over het algemeen nogal schijnt mee te vallen - de prijzen van de akkerbouwprodukten waren door die droogte juist bijzonder gunstig - is dat gooien met die getallen vooral daarom zo onbesuisd, omdat het Landbouwschap zelf niets beschikbaar wilde stellen uit het fonds voor toeslagen voor voedergranen op lichte gronden. Men voelt in die kring meer voor ‘vrijheid en offervaardigheid’. Ja, offervaardigheid van 's rijks schatkist.

Hoewel ik niet geloof dat de minister van financiën te vermurwen zal zijn tot de verlangde uitgave, ook al kwam de aandrang van de regeringsverwanten, was dit gedoe toch weer symptomatisch voor de hardnekkige pressie, die de landbouw in de Kamer pleegt uit te oefenen. Het is een pressie waarover veel minder wordt geweeklaagd dan over de pressie van de vakbonden, die geregeld wordt veroordeeld als iets onheilspellends. Wanneer men echter de parlementaire feiten van de laatste tien jaar zou nagaan, zou men tot zeer merkwaardige conclusies komen over de pressie van de agrarische belangengroepen, die vooral in de fracties van de confessionelen uitermate sterk is - om electorale redenen. Niet alleen heeft men altijd geprest tot bescherming en grote

[p. 9]

uitgaven, ook is die pressie zichtbaar bij het wijzigen en vaak ook verprutsen van wetsontwerpen. In dit laatste opzicht denken wij aan een amendement van de KVP'er Engelbertink bij de laatste behandeling van de wet vervreemding landbouwgronden, waardoor die wet in haar geheel op de helling moest.

Het is nog maar een voorproefje. Straks bij het debat over het garantiebeleid zullen de belangengroepen nog actiever zijn. Na alle kritische woorden over loyaliteit van vakbonden ben ik echt benieuwd naar de loyaliteit van de boeren, het geïdealiseerde deel van onze bevolking, dat misschien materialistischer is dan de arbeider met zijn veelgesmade bromfiets en televisietoestel. De goede uitzonderingen natuurlijk niet te na gesproken.

A.F.L.

Tantièmes I

Het toezicht op de gedragingen van het bestuur van de naamloze vennootschap ligt uiteraard bij de aandeelhouders, die de eigenaars van de N.V. zijn. Tussen de directie van de N.V. aan de ene kant en aan de andere kant de aandeelhouders, de nationale plaats van de betrokken N.V., de openbare mening, beurs en het verdere bedrijfsleven, staat de Raad van Commissarissen. De leden van de raad van commissarissen krijgen een beloning voor hun activiteiten en die heet ‘tantiéme’. Bij een statutenwijziging van de N.V. Nederlandse Kabelfabrieken te Delft is de nodige deining ontstaan toen bleek welk een exorbitante bedragen de commissarissen daar toucheren. Daarenboven is de openbare mening verontwaardigd geraakt over een incidentele maatregel, waarbij aftredende commissarissen bij een structuurverandering van het bedrijf met een omvangrijk pensioen werden vereerd. Zowel De Telegraaf als Het Parool (om enkele uitersten te noemen) hebben over deze zaak enkele onvriendelijke opmerkingen gemaakt; ook De Tijd-Maasbode liet overduidelijk blijken van mening te zijn, dat men de beloningen aan commissarissen niet moet overdrijven. Het zou verkeerd zijn, deze eensgezinde nationale reactie zonder meer af te doen met de opmerking: de broodschrijvers zijn jaloers, zoals ik op een andere aandeelhoudersvergadering van bestuurszijde mocht vernemen. Eerder geloof ik, dat de broodschrijvers iets gesignaleerd hebben, waarvan de economische redacteur van Het Parool terzijde opmerkte, dat het helemaal niets bijzonders is in ons land; er wordt voor de betrekkelijk simpele dienst der commissarissen in het algemeen een veel te hoge prijs betaald. Intussen zijn er enkele andere N.V.'s met statutenwijzigingen voor den dag gekomen. Een fabriek van regenkleding, die zichzelf op dit punt eigenlijk weinig te verwijten had, heeft de beloningen van de commissarissen statutair besnoeid. Zo zullen er t.z.t. wel meer volgen en daarmede ontstaan allengs betere verhoudingen. Het moet alleen niet te langzaam gaan. Indien in dit land het verschil in beloning tussen een geschoolde en een ongeschoolde arbeider per uur meestal neerkomt op niet meer dan enkele centen, is niet de hoogte van het ‘arbeidloze inkomen’ (dividenden van aandeelhouders) een actueel punt, maar wel de hoogte van de beloningen voor activiteiten van een betrekkelijk kleine groep, wiens economische status langzamer met het komen van een nieuwe tijd meegroeit dan wellicht nationaaleconomisch wenselijk ware. Misschien ligt dit langzame tempo overigens aan de leeftijdsgroep waarin de meeste commissarissen van N.V.'s vallen.

E.D.

Tantièmes II

Overigens is er althans één feit te signaleren, waarbij de aandeelhouders en het publiek iets kunnen hebben aan die tantièmes. Bij het Rotterdams Beleggingsconsortium waarin praktisch iedereen met zeer kleine aandelencoupures deel kan hebben aan de expansie van de industrie in Nederland en elders ter wereld, worden ontvangen tantièmes bij de overige baten verantwoord, zodat zij mede bepalend zijn voor de hoogte van het dividend. Als bezitster van vele aandelen heeft Robeco uiteraard enige commissarisplaatsen; de baten daarvan gaan niet naar de betrokken personen, maar naar de resultatenrekening van de beleggingsmaatschappij en dat is altijd zo geweest. Er zijn dus ook wel progressieve geesten in de financiële wereld.

E.D.

Hausse

Bij het (zeer sober gevierde) zestigjarige bestaan van het Verbond van Nederlandse (liberale) Werkgevers heeft dit Verbond verklaard, dat het goed gaat in Nederland, maar dat er geen reden is voor een paniekstemming. Het verband tussen goed gaan en paniek lijkt op het eerste gezicht niet duidelijk. Men is in ons land momenteel doodsbenauwd voor een nieuwe ‘excessieve hausse’, d.w.z. dat er teveel geïnvesteerd zal worden en te veel geconsumeerd, zodat straks de betalingsbalans passief zou kunnen worden en wellicht een nieuwe bestedingsbeperking noodzakelijk wordt. Economisten hebben nu eenmaal weinig fantasie. De overheid - thans ‘rechts’ - is bevreesd voor een herhaling van de (toen ‘rode’, linkse) bestedings-

[p. 10]

beperking. De overdreven angst voor een te snelle en te sterke expansie remt het investeren. De kapitaalproduktie in Nederland is mede daardoor momenteel groter dan de vraag. Dit kapitaal zoekt nu belegging in het buitenland, waar daarenboven de rentevoet gunstiger is. In plaats van in de goederensfeer (invoer van kapitaalgoederen en consumptieartikelen) gaat het geld nu het land uit, via de kapitaalsfeer (kortlopende leningen van banken en institutionele beleggers aan Amerika en elders). Indien men consequent doorredeneert, komen de zaken zo te liggen, dat wij wel helpen een excessieve hausse met inflatie elders te bevorderen, maar het eigen straatje schoon houden. Afgezien van de onwaarachtigheid van zulk een houding, is het kortzichtig ook, want er is niets dat zó gauw achterblijft als het investeren. Investeren is evenwel noodzakelijk, niet alleen voor het behoud van voldoende werkgelegenheid, maar ook om te concurreren met anderer produkten. Als de hausse in ons land werkelijk excessief wordt, is het remmen eenvoudig genoeg, zoals in het verleden is bewezen. Het lijkt wel of men tegenwoordig niet moet bepleiten dat de mensen optimistisch moeten denken over de verdere economische ontwikkeling naar een grotere welvaart, maar dat men er op moet wijzen, dat grotere welvaart toch niet zo'n verschrikkelijk drama is. Tussen beheerste wijsheid en Jan Saliegeest ligt blijkbaar maar een kleine afstand. Men zie eens naar België en vooral naar Luxemburg. Een te grote angst voor het wat ‘exceptioneel’ aandoende kan leiden tot een vergrijzing van de bevolking, waarvan altijd het tegendeel van expansie het gevolg is. En wat is er algemeen economisch, sociaal, technisch en algemeen menselijk gezien nu plezieriger dan met élan iets ondernemen? Voorzichtig zijn soms? Ja, als men geen illusies en geen idealen meer heeft. Maar een jong volk: laat het rustig zijn industrie expanderen. Een klein voorbeeld tot slot: De cijfers van de bedrijfsresultaten van de Amerikaanse Standard Oil Company of New Jersey waren heel wat beter dan die van Royal Dutch over de eerste 9 maanden van 1959. Bij Royal Dutch was het indertijd een en al bestedingsbeperking wat de klok sloeg. bij Esso het tegendeel. De uitkomsten zijn navenant en deze ondernemingen zijn geen ‘kleine jongens’ maar als momentopnamen heel representatief.

E.D.