Hollands Weekblad. Jaargang 1

[p. 4]

Het isolement van de Yougoslavische jeugdbeweging
door H.U. Jessurun d'Oliveira

Het Amsterdamse studentenweekblad Propria Cures ontvangt een groot aantal periodieken van achter het ijzeren gordijn. Of het poststempel nu Moskva of Praha vermeldt, de naam van P.C. wordt altijd op dezelfde manier verkeerd gespeld, en het verkeerde adres is ook altijd gelijkluidend. Uitzondering: de bladen uit Yougoslavië zijn correct geadresseerd. Dit kleine feitje is al tekenend voor de Yougoslavische onwil om mee te doen met het blok. Maar ook de inhoud van de bladen steekt dit niet onder stoelen of banken. Zelfs het in de engelse taal gestelde, en dus waarschijnlijk voor de export bestemde Youth Life, uitgegeven door de People's Youth of Yougoslavia (P.Y.Y.) toont een onmiskenbare weerbarstigheid zowel tegenover het westen als het oosten.

Anderzijds bestaat de wat naïef aandoende gretigheid om met alle partijen samen te werken. Wanneer men Youth Life doorbladert vindt men naast de volkomen afgedraaide cliché's als ‘goodwill and understanding’, ‘mutual cooperation’ en zulke tierelantijnen meer, op bijna elke bladzij een programmatisch frans woord: rapprochement. De goede wil puilt eruit in lange artikelen als ‘Jonge mensen moeten de vrede nastreven’ (Tito in een pagina-lang antwoord op een eenregelige vraag), ‘Internationale samenwerking van studenten’, ‘Opvoeding en ontspanning door kultuur en kunst’, ‘Samenwerking van Yougoslavië en Afro-aziatische landen en hun jeugd’, ‘Samenwerking der jeugd (Bijdragen tot vrede en vriendschap)’. De tragiek van dit idealisme van de underdog is nu dat de P.Y.Y. zowel in het westen als in het oosten scheef wordt aangekeken: voor de eersten zijn het obstruerende pottenkijkers, voor de tweeden verderfelijke revisionisten.

In de studentenorganisaties is dat heel duidelijk. Zoals men weet zijn er twee grote kartels van nationale studentenorganisaties: de westerse I.S.C. en de communistische I.U.S., die nu al jaren een hardnekkige strijd om de hegemonie voeren, met name tegenover de kortelings zelfstandig geworden landen in Zuid-Amerika, Afrika en Azië. Telkenmale biedt de I.U.S. als tactische manoeuvre een fusie van beide lichamen aan, laatstelijk in december 1958. Het nieuwsblad van de I.U.S. (uitgegeven te Praag, waar ook het bestuur zetelt) gaf op de afwijzing van het voorstel het volgende spijtige commentaar: ‘De achtste I.S.C. liet iedereen zien, dat bij het najagen van internationale samenwerking de machtsgroep daar elk mogelijk procedurekunstje en ondemocratische methodes gebruikte om de mening van deelnemers aan de I.S.C. te onderdrukken’. De P.Y.Y., die in de I.U.S. niet meer geduld, en in de I.S.C. niet geweerd wordt, gaf als zijn mening te kennen dat er teveel beslissingen genomen werden die ‘uitsluitend de belangen van een te verwaarlozen meerderheid(!) beogen te dienen.’ Dit aansluiting zoeken bij het westen en geattakeerd worden door de communistische organisaties, maar tegelijkertijd er niet voor terugdeinzen beide blokken scherp te kritiseren, dat is in een notedop de ondergraven positie van de P.Y.Y.

In hetzelfde nummer van Youth Life waarin de I.S.C. onder een niets ontziende loep wordt genomen (waarbij overigens merkwaardig genoeg ook stelling wordt genomen tegen het naar prestige hakende optreden van delegaties uit koloniale landen, ‘die de positieve tendenzen van de conferentie ernstig fnuiken’) staat een ongezouten repliek tegen een tweetal in de Komsomolskaja Prawda gepubliceerde aanvallen van Russische jeugdleiders. De tegenaanval van een bestuurslid der P.Y.Y. was des te feller, omdat het bestuur van de I.U.S. op de Yougoslavische uitnodiging tot bijwoning van een in januari 1959 gehouden nationaal studentencongres het had laten afweten met een telegram waarin honend de beste wensen aan de Yougoslavische studenten werden overgemaakt.

De artikelen in de Prawda Junior beschuldigden de leiders van de P.Y.Y. van misleiding van hun leden alsook van allerlei griezelige vormen van revisionisme, terwijl bovendien getracht werd om de sterke schommelingen in politieke temperatuur tussen beide landen tot de momenteel passende te egaliseren, wat uiteraard gepaard ging met het verdoezelen van een aantal hinderlijke feiten. Het loont de moeite om een iets langer citaat uit het verontwaardigde antwoord weer te geven, omdat hierin duidelijk de militante vijandigheid der P.Y.Y. jegens het russische blok blijkt.

[p. 5]

‘Is het soms niet waar, dat de Sovjet-Unie de Yougoslaven onder het juk heeft willen brengen; is het soms niet waar dat Chroesjtsjow zelf gezegd heeft op het 20ste congres van de C.P. dat Stalin had verklaard dat hij maar zijn pink hoefde te roeren en Tito was er geweest; is het soms niet waar dat alle landen uit het socialistische blok, met de USSR aan het hoofd, een monsterlijke lastercampagne tegen Yougoslavië en haar partij voerden; is het niet waar dat Laszlo Rajk onschuldig vermoord werd omdat zijn spionage-activiteiten voor Yougoslavië “bewezen” waren, en dat hij later gerehabiliteerd werd en met de hoogste partij-eer begraven; is het niet waar dat de Komsomol en de andere communistische jeugdorganisaties de samenwerking verbreken met de P.Y.Y., en is het niet waar dat de P.Y.Y. uit de Wereldfederatie van de Democratische Jeugd werd gestoten “als een fascistische organisatie”, op aandrang van niets anders dan het centrale comité van de Komsomol?... Is daarbij dan geen sprake van inmenging in de interne aangelegenheden van de P.Y.Y. en van heel Yougoslavië?’ Over deze uitsluiting, die hij kwalificeert als ‘het meest drastische staaltje van stalinistische en onsocialistische blokpolitiek’, beklaagt de schrijver zich des te bitterder omdat zijn organisatie voortdurend het verwijt te slikken krijgt dat ze ‘gebrek aan samenwerking’ toont!

Wanneer men het onwijze maar verklaarbare leedvermaak over dit onderlinge gehakketak van communistische jeugdorganisaties, dat in niets verschilt van machinaties die de USSR uitvoert jegens westerse en wiplanden, heeft overwonnen, blijft er toch wel degelijk appreciatie over voor de monolithische manier waarop deze Yougoslavische jeugdleider van zich af heeft gebeten. Van hier uit gezien lijkt daarvoor heel wat moed nodig, ook al is het misschien de moed van de kat in het nauw. Het is misschien niet zo gek om van westerse kant wat ondubbelzinniger in te gaan op de Yougoslavische neiging tot ‘rapprochement’. Als hun vertegenwoordigers toch op de bijeenkomsten van de I.S.C. en de International Student Press Conference verschijnen, kan er allicht wat meer toeschietelijkheid betoond worden dan de bevriezende isolering die tot nu toe toegepast werd. Gecompromitteerd zijn de Yougoslaven door hun deelneming in Russische ogen toch al, temeer daar ze onlangs het Weense jeugdfestival alleen als waarnemers hebben bezocht; juist bij deze gelegenheden bestaat de mogelijkheid om de P.Y.Y. in westerse richting uit het isolement te verlossen.