Hollands Weekblad. Jaargang 1

[p. 11]

Korte commentaren

Weinig uitzicht

Hoe meer de tijd voortschrijdt, hoe duidelijker het wordt dat de resultaten van de nieuwe loonpolitiek beslissend zullen zijn voor het bestaan van het kabinet. De debatten over de interpellatie-Suurhoff hebben daarover geen twijfel meer gelaten. Wat ook de uitslag was van de stemming over de socialistische motie, ik geloof niet dat er één fractie is in de Kamer, die een onbeperkt vertrouwen bezit in de uitvoering van de loonplannen van het kabinet. Het meeste waartoe men bereid is: ‘de regering de kans geven om behoedzaam op haar weg voort te gaan’. Dat meeste is toch feitelijk maar heel weinig.

Wanneer men de kwestie op iets langere termijn bekijkt, kan men tot geen andere conclusie komen dan dat het kabinet een nederlaag zal lijden, hoe het debat over de huurverhoging, het belangrijkste debat van dit jaar, ook zal uitvallen. Als de Kamer niet tevreden is over de loonontwikkeling - voornamelijk onder pressie van de werknemersbonden - zal de regering de huurverhoging er niet door krijgen en voor een crisis staan. Is de Kamer wèl tevreden over de loonontwikkeling - met consent dus van de werknemersbonden - en wordt de huurverhoging aanvaard, dan lijdt de regering eveneens een nederlaag, omdat zij dan onvermijdelijk concessies heeft moeten doen die in strijd zijn met haar politiek, zoals die vervat was in de sociaal-economische nota van juni. Er is dus in de Nederlandse politiek een paradoxale situatie ontstaan, een onbehaaglijke situatie tevens.

Door de minder geleide loonpolitiek onmiddellijk te verheffen tot symbool van een soort vernieuwingsdrang, heeft het kabinet- De Quay zichzelf in een positie geplaatst die het regeren - het regeren in de praktijk, niet in theorie met cijfers en berekeningen en schone plannen - uitermate moeilijk maakt. Te meer, omdat, zoals ik reeds eerder heb uiteengezet, de werkelijke strijd over de loonpolitiek niet in, maar buiten de Kamer wordt gestreden. Wat er in de Kamer gebeurt is slechts een afspiegeling van die maatschappelijke strijd in het tere glas van de politieke partijen. Daarom was de opmerking van de K.V.P.'er Andriessen, dat het vraagstuk van de loonpolitiek toch feitelijk niet thuishoort in de Kamer, heel wijs. Hoe onwijs en corporatistisch de goedmoedige oudvoorzitter van de K.A.B. het ook bedoelde.

A.F.L.

Een buikspreker

De heer Van Rooy, minister van sociale zaken, heeft bij de interpellatie-Suurhoff geantwoord ‘door de mond van zijn staatssecretaris’ en verder met zijn eigen mond gezwegen. Hij zat dromend achter de regeringstafel en zei verder niets. Helemaal niets. Ik heb mij afgevraagd, waarover hij droomde tijdens het debat. Droomde hij over de goeie ouwe tijd, over de raadsvergaderingen in Eindhoven en Etten-Leur, die hij als burgemeester heeft voorgezeten, of droomde hij over de toekomst, die wat onzeker is? Misschien droomde hij, dat hij staatssecretaris was. In elk geval is hij een dromer, deze excellentie. Een dromer aan sociale zaken! Wie had dat ooit durven dromen? Ach, waarom niet?

Maar een buikspreker, met een fikse uit de kluiten gewassen staatssecretaris als pop en dat nog wel in de Tweede Kamer, nee, dat had zelfs ik in mijn stoutste dromen niet voor mogelijk geacht.

A.F.L.

Een film van Toon Hermans

Toen we ‘De glimlach van een zomernacht’ van Ingmar Bergman gezien hadden en we ons verwonderden dat een klein land als Zweden zo'n sublieme film kan voortbrengen, zei iemand: ‘Fanfare was toch ook niet slecht’. Daarmee werd een afgrond van kritisch onvermogen blootgelegd. Fanfare was inderdaad niet slecht, maar dan voor Hollandse begrippen en strikt alleen voor binnenlands gebruik. De Nederlandse filmindustrie bestaat nu eenmaal door het feit dat elke vaderlandse productie, hoe slecht ook, in Nederland zelf voor een voldoende omzet zorgt. Noch het larmoyante ‘Kleren maken de man’ noch het intrieste ‘Jenny’ kunnen de grens over. Ook Toon Hermans poging is een mislukking geworden al zal hij zijn geld in de binnenlandse bioscopen wel opbrengen. Het is een ratjetoe van stukjes celluloid waarop aardige en minder aardige grapjes staan. Van de laatste het meest.

[p. 12]

Het verhaaltje en de taalverwarring zouden doen denken dat we met een kolderfilm te maken hebben. Maar een kolderfilm is nog iets anders dan een mislukte gewone film. In de lange filmhistorie zijn alleen ‘les Branguignols’ en ‘Helzapoppin’ in dit moeilijke genre geslaagd. Het poëtisch vertonen van een badplaatsje met zijn vreemde typen is door monsieur Hulot al gebeurd; ik zou het niet erg vinden als Toon Hermans het goed nagedaan had. Maar het was er bijna steeds naast. In een dagdroom voor chirurg spelen is een van de mooiste creaties van Danny Kaye, maar bij Hermans is het niet leuk. Zo kan men doorgaan.

Het is natuurlijk jammer, maar begrijpelijk. Aan één man het schrijven, regisseren, decoreren, componeren en spelen op te dragen is een experiment dat alleen bij filmgenieën als Tati kan lukken.

Ergerlijk is de pretentie van Hermans die ons een bidprentjesfilosofietje probeert aan te praten. Chaplin was ook een clown met een filosofische boodschap, maar die verstond zijn vak.

Kon men in vroegere, ook mislukte, nederlandse films tenminste nog constateren dat wij goede filmacteurs bezitten (Brusse, Van der Linden), in ‘Moutarde in Sonansee’ zijn we terug bij het amateurisme in zijn ergste vorm.

B.C.